استقلال روزنامه‌نگاری زیرسایه حاکمیت

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، طرح نظام صنفی رسانه‌ای در نوبت بررسی در صحن علنی مجلس قرار دارد. آنطور که محمدعلی وکیلی، نماینده مجلس می‌گوید: این طرح ناظر بر جایگاه خبرنگاران، حقوق، مصونیت آنها، دایره فعالیت، نسبت‌شان با کارفرما و ذینفع است که اگر به نتیجه برسد می‌توان گفت برای نخستین‌بار شاهد نظامنامه‌ای در جهت ساماندهی امور حوزه رسانه با رویکرد دفاع از جایگاه اصحاب رسانه هستیم. اما این نماینده مجلس که خود مدیرمسئول روزنامه ابتکار نیز هست، در شرایطی طرح مطرح‌شده از سوی خود را جامع و مدافع حقوق مطبوعات می‌داند که بسیاری از اهالی رسانه مخالف هرگونه تصویب نظام رسانه‌ای هستند و چنین مصوبه‌هایی را باعث محدودیت بیشتر کار رسانه‌ای در کشور می‌دانند و به همین دلیل به‌شدت با تصویب چنین قوانینی مخالف هستند. هفته گذشته طرح «سازمان نظام روزنامه‌نگاری جمهوری اسلامی ایران» با امضای 70نماینده به مجلس تقدیم و با شماره515 ثبت شد. این طرح توسط محمدعلی وکیلی و حمایت احمد مازنی تهیه شده است. البته می‌توان گفت این طرح همان طرحی است که پیش از این حسین انتظامی به‌عنوان معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد در سال1393  آن را تهیه کرده بود و در پی آن با انتقادات گسترده روزنامه‌نگاران مواجه و در نهایت کنار گذاشته شد. حالا در واقع تعدادی از نمایندگان همان پیش‌نویس دولت را برداشته‌اند و به شکل طرحی جدید به اسم خود ارائه کرده‌اند. متنی که در نهایت به‌دنبال یک روزنامه‌نگاری وابسته به دولت و حکومتی است و کل استقلال روزنامه‌نگاری ایران را زیر پا می‌گذارد. سال93 نیز برای نخستین‌بار لایحه نظام رسانه‌ای با 6فصل و 66ماده در هیأت دولت مورد رسیدگی قرار گرفت اما همان زمان انتقادهای گسترده‌ای به این لایحه شد و اصحاب رسانه و کارشناسان این حوزه، انتقادات زیادی به این لایحه وارد کردند؛ به‌گونه‌ای که این لایحه از دستور کار خارج شد. حالا و بعد از گذشت 4سال از این موضوع دوباره این طرح بر سر زبان‌ها افتاده است؛ طرحی که گفته می‌شود در پیش‌نویس آن از استادان روزنامه‌نگاری و کارشناسان خبره این حوزه کمک گرفته نشده و رونوشتی از لایحه قبلی است که کمی تغییرات در آن داده شده است. با این حال گفته می‌شود که این لایحه نیز نمی‌تواند باری از دوش مطبوعات بردارد و جز گرفتن حق آزادی و استقلال رسانه‌ها کارکرد دیگری نخواهد داشت. گفت‌وگوی همشهری با کارشناسان حوزه رسانه را درخصوص مسائل مربوط به متن نظام صنفی رسانه‌ای بخوانید.

نمی‌توان جلوی فعالیت رسانه‌ای افراد را گرفت

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز با بیان اینکه صنوف مختلف باید سازماندهی، سیستم نظارتی و تشکیلاتی داشته باشند، گفت:‌ در همه صنوف و مشاغل مرسوم است که نظام صنفی مخصوص به آن صنف وجود داشته باشد، همین مسئله باعث می‌شود تا از هرج و مرج و هزینه‌هایی که دولت‌ها بابت بررسی تخلفات و مسائل پرداخت می‌کنند، کاسته شود، البته این نهادهای صنفی باید تحت نظارت خود صنف‌ باشند و نه اینکه از سوی دولت کنترل شوند.

اکبر نصراللهی درخصوص ارائه طرح نظام صنفی مطبوعات به مجلس، گفت: اگر در داخل مشاغل، صنفی وجود داشته باشد که با توجه به منافع ملی، قوانین، ‌مقررات و دستورالعمل‌های تشویقی و تنبیهی را برای اعضا مقرر کند، بار زیادی از دوش حاکمیت و قوه قضائیه برداشته می‌شود، به این ترتیب دولت و قوه‌قضائیه به‌عنوان آخرین مرجع رسیدگی‌کننده به مسائل این صنف تلقی می‌شوند اما نکته مهم این است که با تدوین قانون نظام صنفی رسانه‌ای کار به‌خود صنف سپرده شود و محدودیت‌های جدیدی برای فعالیت رسانه‌ها ایجاد نشود.

به گفته این استاد دانشگاه، درصورتی که صنفی متعلق به روزنامه‌نگاران وجود داشته باشد، درصورت بروز تخلف از سوی رسانه‌ای، نظام صنفی در ابتدای راه اقدام به بررسی تخلف و برخورد لازم می‌کند که این موضوعی عادلانه و منطقی است اما الان فقدان نظام صنفی مدون باعث شده تا حاکمیت و قوه قضائیه به پرونده‌های مربوط به رسانه‌ها رسیدگی کنند.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد تهران مرکز با تأکید بر اینکه بودن نظام صنفی در هر شغلی بهتر از نبود آن است، گفت: ضرورتی ندارد درصورت بروز تخلف در ابتدای راه دولت و قوه قضائیه وارد ماجرا شوند چرا‌که دولت‌ها و حاکمیت در برخی مسائل حرفه‌ای صلاحیت اظهارنظر حرفه‌ای و اظهارنظر در آن موضوع خاص را ندارند و اعضای صنف مربوطه می‌توانند کنترل و نظارت بیشتری بر مسائل مربوط به صنف خود را داشته باشند.

این استاد دانشگاه البته انتقادهایی هم به بخشی از آنچه به‌عنوان طرح نظام رسانه‌ای تدوین شده دارد و درخصوص یکی از بندهای آن که تنها فعالیت رسانه‌ای را به داشتن پروانه و تحصیلات مرتبط با روزنامه‌نگاری محدود می‌کند، می‌گوید: این موضوعی نادرست و ظالمانه است چرا‌که هر فردی با هر نوع تحصیلاتی مشروط به اینکه آموزش‌های لازم را درخصوص روزنامه‌نگاری دیده باشد و به قواعد و مقررات آن شغل آشنا بوده و به آن تمکین کند، می‌تواند وارد این حرفه شود و همه افراد باید حق ورود به حرفه‌ای که به آن علاقه دارند را داشته باشند.

فکری به حال بقای رسانه‌ها بکنیم نه محدودتر‌کردن بیشترشان

فریدون صدیقی، روزنامه‌نگار با بیان اینکه شرایط کنونی رسانه‌های دیداری و شنیداری ما وضعیتی معیوب، رنجور و نحیف است، گفت: متأسفانه به دلایل عدیده‌ای رسانه‌های ما که در روزگارانی خواندنی، دیدنی و شنیدنی بودند، اکنون با بی‌مهری مخاطبان روبه‌رو هستند و همین مسئله رسانه‌ها را نحیف و برخی روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه را متأسف کرده است.

این استاد روزنامه‌نگاری درخصوص تدوین متن نظام صنفی مطبوعاتی گفت: در بازشناسی دلایل نقص و نقصانی که درخصوص مطبوعات وجود دارد، باید گفت که عواملی چون مضایقه در اطلاع‌رسانی و شفافیت به‌هنگام ازجمله مهم‌ترین تنگناهای وضع موجود هستند که در کنار آن عادات پیشین و تاریخی، نهادها و مراکز و شخصیت‌هایی هستند که جایگاه حقوقی مهمی دارند ولی جایگاه و رسالت رسانه‌ها را نادیده می‌گیرند و حتما تصویب قانونی تحت عنوان نظام رسانه‌ای این شرایط را بدتر خواهد کرد و روزنامه‌نگاران با تنگناهای بیشتری روبه‌رو می‌شوند.

به گفته صدیقی، این افراد عموماً رسانه‌ها را تریبون‌هایی برای از خود تعریف و تمجید‌کردن و یا واسطه اطلاع‌رسانی یک سوژه به مخاطب می‌دانند و اینگونه است که رسانه‌ها‌ مرجعیت خود را از دست داده و یا می‌دهند.

صدیقی با اشاره به اینکه نظام رسانه‌ای محدودیت‌های بیشتری را برای کار حرفه‌ای اهالی رسانه‌ها ایجاد می‌کند، گفت: نکته تأسف‌بار ماجرا آن است که نهادها و مسئولان مختلف نمی‌دانند که مرجعیت از دست رفته رسانه‌ها موجب از دست رفتن جایگاه و مرجعیت آنها می‌شود چرا‌که این افراد وقتی تریبون‌ها و رسانه‌ها را تنزل یافته، ناچیز و فاقد مسئولیت و رسالت می‌خواهند، نتیجه این مسئله ریزش مخاطب و نادیده‌گرفته‌شدن افرادی است که تمایل دارند به‌صورت یک‌سویه پیامی به جامعه بدهند.

او با بیان اینکه اکنون در شرایط سخت و تلخی در فضای رسانه‌ها هستیم، ادامه داد: دغدغه‌های معیشتی اصحاب رسانه روز‌افزون و طاقت‌فرسا شده، گرانی کاغذ نمک به زخم رسانه می‌زند و ‌حقوق ناچیز روزنامه‌نگاران پرداخت نمی‌شود، در چنین شرایطی طرح بازخوانی نظام صنفی مطبوعات کاری عبث و بی‌مورد است و همانند شنا‌کردن در استخری است که آبی در آن وجود ندارد.

وی ادامه داد: ‌توصیه من به نمایندگان مجلس، وزارت ارشاد و همه افرادی که خود را دلسوز جامعه می‌پندارند، این است که فکری به حال بقای روزنامه‌ها و حیات روزنامه‌نگاری کنند نه آنکه لباسی برای کسی بدوزند که مدت‌هاست در حال احتضار است.

صدیقی تصریح کرد: سندیکاها و تشکل‌های جدی، رسمی و فراگیر و صاحبان قدرت رسانه‌ای در کشورهای مختلف دنیا به‌ویژه کشورهایی که قدرت جامعه آن از قدرت رسانه ناشی می‌شود، وجوددارد، به همین دلیل است که معتقدم چنین نظام‌نامه‌ها و وضع چنین قواعدی برای کنترل روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها که براساس آن باید کم بگویند و یا اصلاً چیزی را نگویند، ضرورتی وجود ندارد و به‌صورت کلی نظارت بر عملکرد روزنامه‌نگاران را باید به نهادهای صنفی خود آنها بسپاریم به جای اینکه به‌دنبال این باشیم که فضای مطبوعات و رسانه‌ها را با نظارت‌های دولتی و... محدودتر کنیم.

منبع: روزنامه همشهری

انتهای پیام/4028/