گسترش دانشگاه آزاد در منطقه/ سما در افغانستان راه‌اندازی می‌شود
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - مهرو ماهر؛ پس از مأموریتی که دکتر علی‌اکبر ولایتی و دکتر محمدمهدی طهرانچی مبنی بر توسعه مدارس، واحدهای دانشگاهی و آموزشی در کشورهای هدف از جمله افغانستان، امارات، کشورهای حاشیه خلیج فارس، ترکیه، سوریه و لبنان به مسئولان امر در این حوزه دادند گروهی متشکل از مسئولان این حوزه یک مرحله به عراق و اخیراً نیز برای توسعه واحدهای آموزشی اعم از دانشگاه و مدرسه به کشور افغانستان سفر کردند، زیرا واحدهای دانشگاه و حوزه آموزش عالی این کشورها تعاملات گسترده‌ای با دانشگاه آزاد اسلامی دارند، این سفر دستاوردهای بسیاری برای دانشگاه آزاد اسلامی و کشورمان به همراه داشت که در ادامه فاضل سنقری مشاور رئیس و دبیرکل شورای عالی فرهنگی، آموزشی و مهارتی سازمان سما آن را تشریح خواهد کرد.
آنا: هم اکنون دانشگاه آزاد اسلامی چند واحد دانشگاهی و مدرسه سما در کشور افغانستان دارد؟
فاضل سنقری: یک واحد دانشگاهی در کشور افغانستان فعالیت می‌کند اما هنوز واحد آموزشی سما در این کشور نداریم زیرا طبق قانون کشور افغانستان، دولت موظف است تا پایان مقطع لیسانس برای همه اتباع افغانستان آموزش رایگان فراهم کند بر همین اساس دستور کار ما در حوزه دانشگاه و آموزش عالی بیشتر در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری است.
هم اکنون ۵ رشته دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد در این واحد دانشگاهی فعال است و به دلیل محدودیت‌های جدی افغانستان برای توسعه آموزش عالی هنوز رشته تحصیلی در مقطع دکترا در این کشور نداریم. خوشبختانه دانشگاه آزاد اسلامی رشته‌های خوبی در مقطع کارشناسی ارشد دارد و از اقبال عمومی مناسبی نیز در این کشور برخوردار است زیرا دانشگاه آزاد اسلامی توانسته در به‌کارگیری اساتید خوب و برجسته در این کشور درخشش چشمگیری داشته باشد.
به طوری که بسیاری از مسئولان و صاحب‌منصبان افغانستان دانشجویان ما هستند و شبکه اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی شبکه بسیار پرنفوذی در این کشور دارد حتی در دهه ۶۰ و ۷۰ برخی از مسئولان کشور افغانستان در مراکز علمی و آموزشی ایران تحصیل کردند و هم‌اکنون نیز بسیاری از دانشجویان افغان در حال ادامه تحصیل در مراکز دانشگاه آزاد اسلامی ایران هستند که نقش تأثیرگذاری در کشور افغانستان فراهم کرده است.
آنا: چه برنامه‌هایی برای گسترش واحدهای آموزشی سما و دانشگاهی در کشور افغانستان در نظر دارید؟
فاضل سنقری: واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی را در مناطق امن و برخوردار توسعه خواهیم داد و همچنین طبق تدابیر در نظر گرفته‌شده تصمیم داریم برای افغانستان یک راهبر توسعه علمی و فرهنگی به لحاظ کمی و کیفی تعیین کنیم تا نقش استراتژیکی در تعاملات آموزشی بین ایران و افغانستان ایفا کند. در زمینه توسعه و گسترش مدارس سما در افغانستان نیز یک برنامه استراتژیک طراحی کردیم.
البته پیش از گسترش این مدارس نیز ارزیابی‌های سیاسی، امنیتی، قانونی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی لازم را انجام دادیم و محیط‌شناسی خارجی در این زمینه به صورت جدی صورت گرفته است و در نظر داریم راهبر تعیین شده در کیفیت‌بخشی این برنامه‌ریزی‌ها نظارت مناسب و جدی داشته باشد.
در پی اتفاقات اخیر در کشور ترکیه مبنی بر تضعیف مدارس افغان-ترک این مدارس رو به افول رفته و فرصتی ایدئال برای ایران فراهم کرده تا بتوانیم در زمینه توسعه مدارس در این کشور اقدامات لازم را انجام دهد.
هم اکنون ۱۴ مدرسه افغان-ترک با حمایت دولت افغانستان و تصدی‌گری دولت ترکیه در این کشور وجود دارد که مورد ارزیابی قرار دادیم و همچنین چهار مدرسه امید افغان-ترک در این کشور داریم.
مدارس افغان-ترک جزو بهترین مدارس افغانستان است اما ایران به واسطه دارا بودن نظام آموزشی جامع‌تر نسبت به سایر کشورها از توانایی جایگزین شدن این مدارس برخوردار است و می‌تواند جای خالی آموزش در تعلیم و تربیت این کشور را پر کند.
بررسی‌های به عمل آمده از محتوای آموزشی و فرهنگی مدارس فوق و مقایسه با منابع علمی موجود در سازمان سما بیانگر برتری جدی مدارس سما در فرآیندهای یاددهی و فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی است. طبق قانون ما می‌توانیم دو نوع مدارس انتفاعی و غیرانتفاعی را در افغانستان راه‌اندازی کنیم. همچنین مدارس سما استانداردهای خوب و امکان انتقال نرم‌افزار را دارد و می‌تواند در آینده‌ای نزدیک در توسعه آموزشی کشور افغانستان مؤثر باشد.
آنا: برای گسترش مدارس سما و واحدهای آموزشی و دانشگاهی در کشور افغانستان چه بازه زمانی را در نظر دارید؟
فاضل سنقری: یک دوره 5 ساله را برای اجرای این برنامه‌ریزی‌ها در نظر داریم البته این موضوع مشروط به تصویب برنامه پیشنهادی ما در جلسه آتی شورای سیاستگذاری توسعه و تثبیت مدارس سما و مجموعه‌های آموزشی در خارج از کشور است و امیدواریم در سال‌های متوالی نیز بتوانیم به‌تدریج واحدهای آموزشی را در این کشور راه‌اندازی کنیم. هم اکنون رویکرد وزیر معارف افغانستان و متولیان امر و عموم مردم نسبت به واحدهای آموزشی دانشگاه آزاد در این کشور بسیار مثبت است.
آنا: آیا با توسعه و راه‌اندازی واحدهای دانشگاهی و آموزشی امکان جذب و به‌کارگیری استادان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد در این مراکز فراهم می‌شود؟
فاضل سنقری: با توسعه این مراکز آموزشی ظرفیت خوبی برای ادامه کار اساتید ایرانی در افغانستان فراهم می‌شود و یکی از مزیت‌های ما نسبت به سایر کشورها همزبانی مردم ایران و افغانستان است. با توجه به اینکه افغانستان یک کشور در حال پیشرفت است و توسعه خوبی در برخی زمینه‌ها در این کشور فراهم شده اما هنوز سطح اشتغال در این کشور ضعیف است.
افغانستان برای توسعه مشاغل نیازمند آموزش‌های اولیه و دانش فنی است و در بازدید از مجموعه‌های آموزشی این کشور خلأ چنین مراکزی به‌شدت ملموس بود البته در این زمینه سازمان فنی و حرفه‌ای کشور ما که متولی توسعه و نشر دانش فنی حرف و مشاغل است تفاهم‌نامه‌ای از قبل با سازمان سما داشته و مصوباتی در این زمینه داشته است که می‌تواند در توسعه مهارت‌ورزی و مهارت‌آموزی تأثیرات مثبتی در آموزش مهارتی این کشور ایجاد کند.
سازمان فنی و حرفه‌ای ایران پیش از این نیز با افغانستان مبادلات علمی و آموزشی داشته و مأموریت توسعه مهارت‌آموزی و حرفه‌آموزی و توسعه مشاغل و علمی شدن اشتغال یکی از مأموریت‌های اصلی ما در افغانستان خواهد بود که در آن قالب می‌توانیم نقش خوبی ایفا کنیم.
خوشبختانه در این زمینه رقیبی نداریم و امکان اعزام نیروهای ماهر ایرانی برای راه‌اندازی مدارس مهارتی، آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای از برنامه‌های مهم ماست.هیچ یک از کشورها نیز سهولت و زمینه فعالیت در کشور افغانستان را مانند ایران ندارند؛ بر همین اساس در زمینه توسعه آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای و مهارت‌آموزی در مدارس اقدامات زیربنایی و خوبی انجام خواهیم داد و در مدارس سما نیز این موضوع در دستور کار قرار دارد که آموزش‌های نظری و تئوریک برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شود تا همزمان با اتمام دوران دبیرستان یک مهارت و دیپلم مهارتی دریافت کنند که برای شغل و انتخاب حرفه آینده بتوانند از آن استفاده کنند.
آنا: با توجه به وضعیت کشور افغانستان آیا امنیت مراکز آموزشی و دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در این کشور فراهم است؟
فاضل سنقری: همه مراکز آموزشی و دانشگاهی در این کشور تحت امنیت و حفاظت کامل قرار دارد به طوری که در کنار هر فضای استراتژیک در شهر کابل نیروهای مسلح و امنیتی حضور دارند. همچنین مسئولان این کشور اذعان دارند تأمین امنیت کشور حدود سه برابر بودجه آموزش و پرورش برای آنها هزینه دارد لذا تأمین امنیت یکی از نکات ضروری برنامه‌های اجرایی ما خواهد بود.
آنا: چه دروس و سرفصل‌هایی برای مهارت آموزی دانش‌آموزان و دانشجویان این کشور در نظر دارید؟
فاضل سنقری: افغانستان دارای ۳۶ میلیون جمعیت است و پنجمین کشور دنیا به لحاظ جوان بودن میانگین سنی به شمار می‌آید بر همین اساس از ظرفیت خوبی برای توسعه و نشر فرهنگ برخوردار است. همچنین ۸۰ درصد مردم این کشور کشاورزی می‌کنند که نشان می‌دهد افغانستان علی‌رغم داشتن معادن بسیار غنی هنوز پیشرفت‌های صنعتی مناسب برای استخراج معادن را ندارد و به دلیل ضعف علمی و مشکلاتی که وجود داشته فضای مناسبی برای کار وجود دارد.
با توجه به اینکه در حوزه‌های آموزش عالی به رشته‌های فنی و مهندسی اقدامات مناسبی صورت نگرفته در این زمینه ضعیف هستند که این مسئله برای ما یک فرصت به شمار می‌آید تا بتوانیم در تدریس دروس اختصاصی و علوم پایه در مدارس از این ظرفیت استفاده کنیم. در مدارس دولتی افغانستان کمبود امکانات، ضعف سیستم آموزشی، کمبود و کاستی در کتاب‌های درسی شرایط نامطلوبی دارد. بر همین اساس ما می‌توانیم عملکرد مناسبی در گسترش و توسعه تعلیم و تربیت این کشور داشته باشیم.
ماده 43 قانون موجود در افغانستان تأکید دارد که تعلیم حق تمام مردم افغانستان است که تا درجه لیسانس در مؤسسات قانونی در مؤسسات تعلیمی دولتی به صورت رایگان از طرف دولت تأمین می‌شود و همچنین بر اساس ماده ۴۶ این قانون تأسیس و اداره مؤسسات تعلیمات عالی و عمومی اختصاصی وظیفه دولت است و اتباع افغانستان می‌توانند با اجازه دولت نسبت به تأسیس مؤسسات سوادآموزی اقدام کنند و دولت می‌تواند مطابق احکام قانون به اشخاص خارجی اجازه تأسیس مؤسسات عمومی و عالی بدهد.
در این راستا به وزیر معارف افغانستان پیشنهادهایی ارائه کردیم از جمله اینکه ما می‌توانیم مدارس ایران-افغان را در این کشور توسعه دهیم که در نهایت رشد و توسعه میانگین سطح سواد عمومی و کیفیت آموزش کشور را در پی خواهد داشت. همچنین ما سیستم دهی و مشاوره مدیریت در مدارس دولتی و دیگر مدارس را انجام می‌دهیم زیرا ایران از امکانات نرم‌افزاری خوبی برای نشر و توسعه بسته‌های مدیریت مدارس برخوردار است.
آنا: در دیدار وزیر معارف کشور افغانستان با مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان سما چه پیشنهادهایی ارائه شد؟
فاضل سنقری: در این دیدار وزیر معارف افغانستان اعلام کرد که یک سال را با عنوان آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت قرار داده بودند اما یک سال را کافی ندانسته و به یک دهه ارتقا دادند و سپس نیز یک دوره تحصیلی ۱۲ ساله را در افغانستان به عنوان دهه آموزش و پرورش اعلام کردند.
این برنامه‌ای بود که ایران می‌توانست در گذشته با بسیج امکانات کشور دوره‌های مختلفی را در ۴۰ سال گذشته اجرا کند و تعلیم و تربیت در کشور را به صورت عادلانه توزیع کند در حالی که در کشور ما تعلیم و تربیت در کشور عادلانه نیست و شهرستان‌ها و روستاها از سطح آموزشی تهران برخوردار نیستند؛ بر همین اساس پیشنهادهایی از قبیل مشارکت در تهیه اسناد کلان و بالادستی آموزش و پرورش و همچنین مشارکت در راه‌اندازی دانشگاه تربیت معلم و کمک در تولید محتوای آموزشی متناسب با شرایط آن کشور به آنها ارائه کردیم.
اتفاق اخیر آتش‌سوزی یک مدرسه در سیستان و بلوچستان حکایت از این دارد که مدارس بخش خصوصی در شهرستان‌ها از حداقل امکانات و امنیت تحصیل دانش‌آموزان محروم هستند.
وزیر آموزش و پرورش و معارف افغانستان از توسعه همکاری دانشگاه آزاد اسلامی بسیار استقبال کرد و علاقه‌مند بود که ما باید در این حوزه به صورت جدی ورود کنیم زیرا می‌توانیم به دلیل زبان مشترک جایگزین خیلی خوبی برای مدارس افغان ترک باشیم و همچنین به دلیل پیشینه فرهنگی ایران و افغانستان می‌توانیم آموزش در آن کشور را مبتنی بر زبان بومی و اصلی خودشان ادامه دهیم.
آنا: در دیدار بطحائی وزیر آموزش و پرورش با مسئولان کشور افغانستان چه مسائلی مطرح خواهد شد؟
فاضل سنقری: در دیدار وزیر آموزش و پرورش ایران با وزیر معارف افغانستان تفاهم‌نامه‌ای به امضاء دو طرف خواهد رسید و مقرر است تا مناسبات توسعه تعلیم و تربیت متقابل دو کشور بررسی شود و با توجه به شرایط موجود حاکم بر توسعه مدارس خارج از کشور پیشنهاد شده و مقرر است توسعه این مدارس به سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی واگذار شود.
آنا: در نشست شما و مسئولان اعزامی از دانشگاه آزاد اسلامی با جناب بطحائی وزیر آموزش و پرورش چه موضوعاتی مطرح شد؟
فاضل سنقری: در این نشست که قبل از سفر ایشان به افغانستان برگزار شد، گزارش سفر مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی به کشور افغانستان مطرح شد و مؤلفه‌های همکاری فی‌مابین مورد بررسی قرار گرفت، همچنین در این نشست مقرر شد تا در خصوص عقد تفاهم‌نامه و توافق‌نامه اداره مدارس خارج از کشور با مسئولیت سازمان سما اقدامات مقتضی به عمل آید.
آنا: با توجه به ضرورت توسعه مدارس خارج از کشور آیا دستور کار سازمان مدارس سما در دیگر کشورها تدوین و مشخص شده است؟
فاضل سنقری: تاکنون اقداماتی ارزشمند در سازمان سما صورت پذیرفته لکن منجر به راه‌اندازی مدارس در خارج از کشور نشده است لذا با توجه به اسناد راهبردی معاونت بین‌الملل دانشگاه و تفویض اختیار به عمل آمده در این خصوص دستور کار توسعه مدارس در کشورهای مختلف متناسب با شرایط کشور هدف همراه با دیگر برنامه‌های جامع تحول مدارس فراهم شده و امیدواریم به‌زودی شاهد رشد و پیشرفت کیفی و کمی مدارس سما خواهیم بود.
آنا: وضعیت سواد آموزی در کشور افغانستان را چطور ارزیابی کردید؟
فاضل سنقری: 60 درصد مردم کشور افغانستان سواد خواندن و نوشتن ندارند و علی‌رغم وجود 12 میلیون دانش‌آموز لازم‌التعلیم هم‌اکنون 9 میلیون دانش‌آموز تحصیل می‌کنند و حدود 3 میلیون دانش‌آموز به جای ادامه تحصیل ناچار به کار و کسب درآمد هستند و این موضوع تهدیدی جدی برای کشور افغانستان به شمار می‌آید، همچنین تنبیه بدنی دانش‌آموزان در افغانستان به صورت مکرر گزارش شده بود که ناشی از ضعف اقتصادی و معیشتی معلمان بود.
با توجه به اینکه کشور افغانستان با کمبود شغل، بودجه، مسکن و اشتغال روبرو است و ناگزیر به بهره‌گیری و جلب مشارکت‌های کشورهای همسایه است.
در این سفر محیط داخلی آموزش و پرورش افغانستان را با استناد به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ارزیابی کردیم به طوری که نظام مدیریتی افغانستان را از صدر تا ذیل از جمله ستاد تا مدرسه‌ها، برنامه درسی، آموزش منابع انسانی، نظام بودجه و تخصیص منابع مالی، تأمین فضا و تجهیزات را ارزشیابی کردیم و به وزیر معارف این کشور یک پیشنهاد استراتژیک دادیم که ما می‌توانیم در قالب تولید سند بالادستی یک سند استراتژیک تعلیم و تربیت برای مدارس افغانستان تدوین کنیم و کارشناسان ما می‌توانند در تولید سند راهبردی افغانستان بسیار کمک کنند که وزیر معارف این کشور نسبت به این موضوع اقبال خوبی نشان داد، همچنین اعلام کردیم که اگر افغانستان موافق باشد می‌توانیم یکی از مأموریت‌های دانشگاه آزاد اسلامی را تعلیم و تربیت معلم برای مدارس در نظر بگیریم و ما آمادگی تربیت معلم برای نظام آموزشی افغانستان را داریم.
آنا: چند واحد آموزشی در افغانستان راه‌اندازی خواهید کرد و از چه زمانی آغاز به کار خواهد کرد؟
فاضل سنقری: بر اساس یک برنامه تجزیه و تحلیل آماری تأسیس مقاطع مختلف دبستان، راهنمایی، دبیرستان آموزشگاه کنکور و آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای و مشارکت با مدارس را مورد ارزیابی قرار دادیم زیرا مسئولان این کشور علاقه‌مندی خود را نسبت به مشارکت ایران در پروژه‌های آموزشی افغانستان اعلام کردند.
در صورتی که در جلسه با دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی چشم‌انداز و برنامه جامع راه‌اندازی مدارس به تصویب برسد امسال مدارس خود را در افغانستان راه‌اندازی می‌کنیم زیرا سال تحصیلی در افغانستان از اواخر اسفند ماه آغاز می‌شود در این راستا در نظر داریم یک مجتمع دختران و پسران را در شهر کابل راه‌اندازی کنیم که این موضوع در دستور کار ما قرار دارد و در ایالت‌های مختلف افغانستان نیز این کار را انجام خواهیم داد زیرا مأموریت اصلی دانشگاه آزاد نشر و توسعه تعلیم و تربیت فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی است.
بر اساس این مصاحبه به نظر می‌رسد به دلیل مسائل امنیتی، مشکلاتی که در افغانستان وجود دارد فضا برای دانشگاه آزاد اسلامی بسیار مناسب است و این مجموعه آموزشی در ابتدا تقویت و توسعه فعالیت‌های مشارکتی را اجرا خواهد کرد و پس از آن نیز مدارس سما را در این کشور راه‌اندازی خواهد کرد زیرا برند سما در این کشور از جایگاه مطلوبی برخوردار است. همچنین با توجه به پیشینه و تجربه ایران در تربیت معلم می‌تواند در این کشور به مسئله تعلیم و تربیت معلمان در سطوح مختلف آموزشی بپردازد.
در سفر سه‌روزه فاضل سنقری به کشور افغانستان دیدار با سفیر ایران در افغانستان، رایزن فرهنگی ایران، وزیر آموزش و پرورش افغانستان، رئیس کتابخانه ملی و سازمان اسناد و چندین مرکز آموزشی صورت گرفت و گروهی متشکل از رئیس سازمان سما، معاون حقوقی دانشگاه آزاد اسلامی، مدیرکل بین‌الملل و یک پژوهشگر اجتماعی برای بررسی جوانب حقوقی، امنیتی، آموزشی و اداری وی را همراهی کردند.
انتهای پیام/4107/4040/پ
انتهای پیام/