خروج قطر از اوپک می‌تواند به نفع ایران باشد
به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، هفته گذشته وزیر نفت قطر اعلام کرد که کشورش از ابتدای سال آینده میلادی (2019) از اوپک خارج خواهد شد. «سعد الکعبی» علت این اقدام را برنامه قطر برای تمرکز بیشتر بر تولید گاز طبیعی اعلام کرد.
با اینکه قطر روزانه حدود 600 هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کند، این میزان در مقابل تولید سایر کشورهای اوپک رقم چندان بزرگی نیست؛ ولی خروج این کشور از اوپک که در حال حاضر بیشترین انتقادات را از سوی دونالد ترامپ تحمل می‌کند، از لحاظ سیاسی بسیار مهم است.
اهمیت خروج قطر از سازمان تولیدکنندگان نفت و تأثیر آن بر آینده بازار موضوع گفتگو با «عبدالرضا فرجی راد» سفیر اسبق کشورمان در نروژ و تحلیلگر مسائل بین‌الملل با خبرنگار خبرگزاری آنا شد تا تبعات این تصمیم را مورد واکاوی قرار دهیم.
* با توجه به اینکه قطر با تولید 600 هزار بشکه در روز سهم عمده‌ای در سازمان اوپک نداشت اما از لحاظ سیاسی یک بازیگر بسیار مؤثر در این سازمان به شمار می‌آمد، خروج این کشور از اوپک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به‌شخصه خروج قطر از اوپک را بیشتر یک موضوع سیاسی می‌بینم تا یک بحث اقتصادی و مربوط به انرژی! وزیر نفت این کشور نیز گفته بود ما آلت دست برخی نخواهیم شد که قیمت نفت را با یک تلفن بالا و با یک تلفن پایین می‌برند. این نشان می‌دهد که قطری‌ها با هر حرکتی که عربستان سعودی در سطح منطقه‌ای یا جهانی انجام می‌دهد، مخالف هستند و نمی‌خواهند که آن‌ها بازیگر اصلی باشند. درواقع با پیشامدهایی که در روابط سیاسی دو کشور به وجود آمده، قطری‌ها دوست ندارند تا سعودی‌ها برایشان نقش تعیین کنند.
هرچند قطر کشوری کوچک و کم‌جمعیت است ولی هنوز برای خودش یک نقش منطقه‌ای قائل است که طبیعتاً در این حوزه با عربستان سعودی تقابل دارد؛ لذا به نظر من این اقدام، در درجه اول دهن‌کجی به عربستان سعودی بوده است.
* آیا هدف قطر از اعمال این فشار به عربستان سعودی در زمانی که این کشور در موضوع قتل خاشقجی زیر تیزترین انتقادها قرار دارد، باز کردن جبهه جدیدی علیه این کشور محسوب می‌شود؟
بله، می‌تواند مقدمه‌ای باشد که در کنار فشارهای بین‌المللی که در مورد قتل خاشقجی علیه حاکمیت عربستان سعودی وارد می‌شود، قطر نیز از هر طریقی که می‌تواند جبهه جدیدی ایجاد کرده و کم‌وبیش ضربه‌ای بزند. با توجه به اینکه نیازهای مالی این کشور زیاد نیست، بالاترین ذخیره ارزی را در جهان دارا است و بیشترین درآمد سرانه را در دنیا دارد، از این رو برای قطری‌ها مهم نیست که در یک حرکت سیاسی چند میلیارد دلار ببازند.
البته در بُعد فنی نیز شاید قطری‌ها یک محاسبه‌هایی کرده‌اند و گفته‌اند که نقش اساسی را در اقتصادشان گاز ایفا می‌کند و می‌توانند از موضوع نفت به‌عنوان ابزاری برای مقاصد سیاسی به منظور همکاری با اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت به‌صورت کاملاً مستقل استفاده کنند. این موضوع می‌تواند از این کشور یک بازیگر مؤثر منطقه‌ای و حتی جهانی بسازد.
* به بازیگری خود قطر اشاره کردید، آیا این موضوع به ضرر اوپک نخواهد بود یا در آینده تضعیف و شاید هم انحلالش را می‌توانیم انتظار داشته باشیم؟
این تصمیم در شرایط بحرانی می‌تواند به نفع اوپک باشد، یعنی در شرایطی که این سازمان در رقابت با عربستان سعودی است، می‌تواند به کمک این سازمان بیاید. در حال حاضر عربستان سعودی بیشتر با آمریکایی‌ها کار می‌کند و کاهش قیمت نفت از 80 دلار به 60 دلار ناظر به همین موضوع است. عربستان سعودی بعد از قتل خاشقجی امتیاز بیشتری برای جلب حمایت کاخ سفید به آمریکا داد و مقارن با ابراز ناراحتی ترامپ از قیمت نفت، به‌سرعت بازار را دستخوش تغییر کرد. همین نقش‌آفرینی عربستان سعودی است که عملاً ضد اوپک کار می‌کند و می‌تواند از قطر بازیگری مستقل بسازد که هرگاه سعودی‌ها کاری کنند که به ضرر اوپک باشد، با ورود خود تصمیم آن را خنثی کنند.
بنابراین، خروج قطر از سازمان اوپک را منفی نمی‌بینم؛ البته به نحوی این خروج را می‌توان به برگزیت تشبیه کرد. وقتی انگلستان از اتحادیه اروپا خارج شود، سایر کشورها نیز به فکر خروج از اتحادیه اروپا می‌افتند. در رابطه با اوپک هم ممکن است بعد از خروج قطر بعضی کشورها به فکر خروج بیفتند. این اتفاق می‌تواند تزلزلی در اوپک ایجاد کند.
ضمن اینکه اگر قطر به‌عنوان بازیگر مستقل در بازار عمل کند و اقدامات سعودی‌ها را خنثی کند این موضوع کاملاً در راستای منافع ملی ماست، پس می‌توان گفت که خروج قطر به نفع ما تمام خواهد شد.
از طرفی در حال حاضر، شرایط اوپک مطلوب نیست. قبلاً کشورهای مختلف این سازمان می‌نشستند، مذاکره می‌کردند و به یک نتیجه مشترک می‌رسیدند ولی حالا بازیگرانی مانند عربستان سعودی با همکاری با بازیگران خارج از سازمان باعث لطمه خوردن اوپک شده‌اند که قطر در این میان می‌تواند نقشی فعال و قدرتمند به‌عنوان متعادل‌کننده بازار داشته باشد.
*دونالد ترامپ علیه اوپک صحبت‌های زیادی مطرح و موضع‌گیرهای شدیدی علیه این سازمان اتخاذ کرده است. آیا این اقدام قطر پاس گل به رئیس‌جمهور آمریکا نبود؟
خیر، من بیشتر ضربه زدن به عربستان سعودی را در پس این اقدام قطر می‌بینم؛ اما بالاخره زمانی که عربستان سعودی و آمریکا در یک تصمیمی متحد هستند و سعودی‌ها هدف قرار می‌گیرند، خواه‌ناخواه تبعاتش به آمریکا نیز می‌رسد؛ اما چون قطر در مقابل واشنگتن ضعیف است و از طرفی، با توجه به پایگاهی که آمریکایی‌هایی در آنجا دارند، احتیاط لازم را به عمل می‌آورند و هیچ‌وقت مستقیم شاخ‌به‌شاخ نمی‌شوند.
* بازار آینده نفت را با این تصمیم چطور می‌بینید؟
با توجه به در پیش بودن فصل زمستان بعید می‌دانم قیمت نفت بیش از این کاهش یابد. افزون بر این، با عنایت به اینکه ترامپ با روس‌ها دیداری نداشت که در آن از روس‌ها تقاضای کاهش قیمت نفت کند و همچنین توافق اخیر اعضای اوپک و غیر اوپک برای کاهش تولید، قیمت در همین سطح باقی خواهد ماند و حتی احتمال افزایش آن نیز می‌رود.
* می‌توان گفت که عملاً با خروج قطر از اوپک فشارها علیه ایران نیز بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.
به نظر من این اتفاق از منظر سیاسی به نفع ایران است. بالاخره این ضربه‌ای است که به رقبای ایران می‌خورد. عربستان سعودی در موضوع قتل خاشقجی، قطر، قطعنامه کنگره علیه آل سعود و جنگ یمن زیر بیشترین فشارها قرارگرفته است و این مجموعه فشار می‌تواند به نفع ایران باشد.
قطری‌ها هم خوب بازی می‌کنند و با ترکیه هماهنگ هستند. هر دو کشور خیلی ظریف و دقیق عمل می‌کنند و بدون اینکه حساسیت متحد اصلی‌شان یعنی آمریکا را برانگیزند کار خودشان را می‌کنند و تاکنون نیز موفق بوده‌اند و این عربستان سعودی است که در مقابل این دو کشور کم آورده است.
* پس آینده را تا حدودی به نفع ایران می‌دانید؟
بله، اما بهتر است خیلی مستقیم وارد این قضایا نشویم. نظاره‌گر باشیم و اگر اقدامی می‌کنیم با هماهنگی باشد.
انتهای پیام/4106/4093/پ
انتهای پیام/