ماجرای اصلاحات لاریجانی در طرح هسته‌ای/ از تطبیق تا تصویب؛ نمایندگان برجام را تصویب خواهند کرد یا تطبیق خواهند داد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، 201 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیانیه‌ای را امضا کردند که طی آن بیانیه بر لزوم ارائه «برجام» به صورت لایحه توسط دولت به مجلس و «تصویب» آن تأکید شده است.

در این بیانیه آمده است: بر اساس اصول 77 و 125 قانون اساسی، بررسی متن جامع اقدام مشترک یا «برجام» از وظایف قانونی مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ملت است و مستلزم ارائه اطلاعات و همکاری تمام دستگاه‌های مختلف ذی‌ربط است.

از نظر این 201 نماینده، «برجام» بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان وجاهت قانونی برای اجرا دارد.

پیشتر نیز نمایندگان مجلس نهم و در جریان ادامه رایزنی‌های هسته‌ای در وین، طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای» را تصویب کردند. در ابتدا در تبصره یک این طرح آمده بود بر اساس اصول 77 و 125 قانون اساسی نتیجه مذاکرات باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.

اما پس از اعمال اصلاحات لاریجانی در این طرح، تبصره یک این‌گونه تغییر کرد: بر اساس اصول 77 و 125 قانون اساسی، نتیجه مذاکرات باید جهت تطبیق با قانون اساسی و مصوبات قانونی به مجلس ارائه شود. حال و پس از آن‌که توافق هسته‌ای به دست‌ آمده است، 201 نماینده مجلس و از جمله خود علی لاریجانی بیانیه‌ای را امضا کرده‌اند که در آن به استناد همان دو اصل 77 و 125 از دولت خواسته شده است، برجام را به صورت «لایحه» به مجلس ارسال کند تا مجلس آن را «تصویب» کند.

لاریجانی در زمان تغییر طرح اولیه «صیانت از دستاوردهای هسته‌ای» و تبدیل حق مجلس از «تصویب» به «تطبیق»، در پاسخ به نمایندگانی که درباره این اصلاحات در طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای تذکر می‌دادند گفت: مسائل مربوط به طرح صیانت از حقوق هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملی ارتباط دارد و شورا درباره آن نظر می‌دهد. بنابراین باید هماهنگی‌‎هایی برای تصویب طرح مذکور انجام شود.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بحث فروش سیب زمینی در کشور مطرح نیست بلکه موضوع بسیار با اهمیت است، تاکید کرد: اصلاحات لازم برای این است که دست مذاکره کنندگان در یک چارچوبی باز باشد که مورد تایید رهبری و شورای عالی امنیت ملی است. به نظر من مجموعه تلاش‌های این دوستان موفق بوده است.

لاریجانی این تغییرات را «یک ویرایش جزئی» خواند و پس از آن نیز شورای نگهبان آن طرح را تایید کرد.

طبق اصول 77 و 125 قانون اساسی باید عهدنامه‏‌ها، مقاوله‌‏نامه‌‏ها، قراردادها و موافقت‏نامه‏‌‏های بین‌‏المللی به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. دولت در این زمینه معتقد است که برجام در حکم یک عهدنامه بین‌المللی نیست بلکه توافقی است میان ایران و 6 کشور خارجی برای دوره‌ای محدود و لاجرم مصداق اصل 77 و 125 قانون اساسی نیست.

از دیگر سو، استناد نمایندگان مجلس، هم در طرح «صیانت از دستاوردهای هسته ای» که حق تصویب را از مجلس گرفته و صرفا تطبیق را وظیفه مجلس دانسته بود و هم در بیانیه اخیر که «تصویب برجام» را حق مجلس دانسته و نه تطبیق آن، به همین دو اصل 77 و 125 است. در حقیقت اگر مجلس اکنون با استناد به این دو اصل «تصویب برجام» را حق خود می‌داند، چگونه چند ماه پیش با استناد به همین دو اصل، حق تصویب را از خود سلب کرد و چگونه این سلب حق توسط شورای نگهبان تایید شد؟ به هر حال عدم مغایرت مصوبات مجلس با قانون اساسی و شرع از وظایف شورای نگهبان است و وقتی مصوبه «صیانت از دستاوردهای هسته‌ای» به تایید شورای نگهبان رسیده است به این معنا است که شورای نگهبان هماهنگ با نظر آن زمان علی لاریجانی و اکثریت مجلس، تصویب برجام در مجلس را حق نمایندگان نمی‌دانسته و تنها قائل به حق مجلس در «تطبیق برجام» با قانون اساسی کشور بوده است.

حالا نمایندگانی که نگران رعایت نشدن خطوط قرمز هستند و تصویب کلیات برجام را به شورای امنیت محول کرده‌ بودند، کمیسیون ویژه‌ای را برای بررسی برجام تشکیل داده‌اند.

در همین ارتباط خبرنگار آنا درباره این تغییرات و همچنین مغایرت با قانون اساسی با چند تن از نمایندگان مجلس گفت‌وگو کرد که چند تن از آنها در جریان جزئیات این تغییرات، مصوبه مجلس و تایید طرح توسط شورای نگهبان نبودند.

عباسعلی منصوری آرانی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا از این مساله ابراز بی‌اطلاعی کرد.

عابد فتاحی به خبرنگار ما گفت: تشکیل کمیسیون ویژه برجام و طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای همه برای اعمال فشار به دولت است و من در جریان این موارد و اصلاحات نیستم.

نادر قاضی پور هم این تغییرات در طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای و درخواست 201 نماینده مجلس برای تصویب برجام در بهارستان را «تفاوت اعمال نظر» خواند.

احمد بخشایش اردستانی شاید تنها بهارستان‌نشینی باشد که از ابتدا درباره طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای هشدار داده بود. او به آنا گفت که این مساله خلاف قانون اساسی بوده است. در ادامه متن گفت‌وگوی خبرگزاری آنا با این نماینده مجلس نهم و عضو کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست‌خارجی مجلس را می‌خوانید.

اگر تصویب برجام حق مجلس است، چطور مجلس به صرف اینکه شورای‌عالی امنیت ملی قرار است برجام را تصویب کند، حق خود را ضایع کرده است؟

حقی از مجلس ضایع نشده است. مجلس زمانی که طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای را تصویب کرد به دنبال این بود که به مردم این پیام را برساند که نمایندگان نیز درباره حقوق هسته‌ای حساسیت دارند و مذاکرات را رصد می‌کنند.

بنابراین قرار شد شورای‌عالی امنیت ملی برجام را تصویب کند و گزارش تصویب را به مجلس ارائه کند. قرار شد مجلس وارد این ماجرا نشود. ما فقط باید بررسی می‌کردیم که آیا برجام با قانون اساسی تطبیق دارد یا خیر. این یعنی که مجلس به دنبال تصویب توافق هسته‌ای در مجلس نبود.

پس از تصویب توسط شورای‌عای امنیت ملی، اگرمقام معظم رهبری آن را تایید کرد، تبدیل به قانون خواهد شد. من تاکید می‌کنم مجلس این حق را به شورای عالی امنیت‌ملی نداد، بلکه قرار شد این شورا بررسی اولیه را بر روی برجام انجام دهد بعد ما در مجلس تطبیق با قانون اساسی را انجام خواهیم داد و بررسی مجددی انجام خواهیم داد.

مجلس در طرح طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای، تطبیق برجام با قانون اساسی را خواستار شده بود و حق تصویب را به شورای‌عالی امنیت‌ملی داده بود. شورای نگهبان هم این مصوبه را تایید کرد و این بدان معنا است که شورای نگهبان مصوبه مجلس را خلاف همان 2 اصل 77 و 125 قانون اساسی ندانسته است.

همین حالا هم که ما خواستار تصویب شده‌ایم، شورای‌عالی امنیت ملی باید برجام را تصویب کند و پس از تصویب در این شورا به تایید رهبری می‌رسد. اما پیش از اینکه رهبری آن را تایید کند مجلس هم باید اعمال نظر کند.

اما در طرح حفظ دستاوردهای هسته‌ای مجلس حق تطبیق دارد نه تصویب.

مشکلی نیست. این بازی با الفاظ است. ببینید از آنجایی که دولت نگران ارسال برجام به مجلس بود از جهت مخالف‌ها با توافق هسته‌ای و همچنین رعایت نشدن برخی خطوط قرمز، این تغییرات در این طرح اعمال شد. بنابراین چه مجلس برجام را با قانون اساسی مطابقت دهد چه تصویب کند در هر صورت باید در ابتدا در شورای‌عالی امنیت‌ملی تصویب شود. کار کمیسیون ویژه برجام هم تطبیق توافق هسته‌ای با قانون اساسی است.

در بیانیه‌ای که 201 نماینده مجلس امضا کردند خواستار تصویب برجام شده‌اند نه تطبیق آن با قانون. پس الان قرار است متن توافق هسته‌ای با قانون اساسی «تطبیق» داده شود؟

ببینید توافق هسته‌ای یک قرارداد دوجانبه است. دوباره تاکید می‌کنم مجلس برجام را با قانون اساسی تطبیق خواهد داد تا مشکلی وجود نداشته باشد. اگر خطوط قرمزی نادیده گرفته شده ما آنها را تذکر خواهیم داد.

من خودم جزء کسانی بودم که طرح اولیه حفظ دستاوردهای هسته‌ای را نوشتند و کاملا در جریان تصویبش بودم. علی لاریجانی تطبیق را به این طرح اضافه کرد و تاکید داشت برجام هیچ‌گاه به مجلس نرسد همانطور که قطعنامه 598 هیچگاه به مجلس نرسید.

پس از نظر شما اقدام آقای لاریجانی برخلاف قانون اساسی بوده است؟

احسنت.

مساله این است که شورای نگهبان هم با همان ملاحظات مجلس این طرح را تایید کرده است.

من از شما می‌پرسم اگر شورای‌عالی امنیت ملی تصویب و رهبری هم تایید کنند دیگر مجلس چه خواهد کرد؟

این مصداق حکم حکومتی خواهد بود.

بنابراین شورای‌عالی امنیت‌ملی تصویب می‌کند و مجلس هم بررسی می‌کند و با قانون اساسی مطابقت خواهد داد.

اخیرا آقای عراقچی گفته اگر برجام در مجلس تصویب شود ما دست‌وپایمان بسته می‌شود اگر بخواهیم از مکانیزم بازگشت‌‍‌پذیری استفاده کنیم. زیرا مجلس دولت را متعهد کرده به اجرا و اگر طرف مقابل نقض عهد کرد خیلی فوری نمی‌توانیم به وضع قبلی برگردیم.

خیر، چنین مساله‌ای نیست. این مساله ساده‌ای است. آقای عراقچی خیلی مسائل را توجیه می‌کند. معتقدم آقایان روحانی، لاریجانی، ظریف، عراقچی و روانچی علاقه‌ای به تصویب و بررسی برجام توسط مجلس ندارند.

در بحث تحریم‌ها موضوعاتی هست که اصلا به آنها اشاره نشده است. در بحث تحریم‌های اتحادیه اروپا ساختار تحریم‌ها باقی می‌ماند اما نحوه اجرا لغو خواهد شد. درباره تحریم‌های آمریکا نیز همین مساله صادق است و پس از 8 از اجرای برجام این اتفاق خواهد افتاد.

مجلس پروتکل الحاقی را تصویب خواهد کرد؟

ما در تصویب پروتکل الحاقی دولت را ملزم نمی‌کنیم بلکه مجوز اجرای اختیاری پروتکل را به دولت می‌دهیم.