راز سلامت ساختار اداری مالی دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی فارغ از دستاوردهای علمی و پژوهشی و فارغ‌التحصیلان فراوان و مزایایی از قبیل سرمایه‌گذاری و اشتغال، امنیت ملی و توسعه علم و تکنولوژی، تربیت بدنی و سلامت جسم و روان، توسعه فرهنگ ناب اسلامی، توسعه منطقه‌ای و بین‌المللی و شکستن انحصار دولتی که داشته است، در زمینه سلامت ساختاری از منظر برنامه‌ریزی مالی و کنترل هزینه‌ها و داشتن کمترین تخلفات اداری- مالی بسی جای تامل دارد.

حال اینجا سوالی مطرح است که در اذهان عمومی و برای مسئولان نیز پیش آمده و آن اینکه دانشگاهی با این گردش مالی گسترده، چگونه مدیریت می‌شود که درصد تخلف مالی- اداری در آن در پایین‌ترین حد قرار دارد.

این جانب سال‌ها در حوزه نظارت و ارزیابی دانشگاه با سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی همکاری داشته‌ام. آنچه سبب کنترل و جلوگیری از حیف و میل و تخلف در این دانشگاه شده است، حضور مدیران متعهد، کاردان، مسئولیت‌پذیر و همچنین نظارت مستمر و منطقی بازرسان دانشگاه است.

بی‌شک در دوره مدیریت جدید دانشگاه آزاد اسلامی حوزه بازرسی، حسابرسی، نظارت و ارزیابی دانشگاه با رویکرد جدیدی امر نظارت و بازرسی واحدها را انجام می‌دهد، در فرهنگ و ساختار مدیریتی ایران انجام کارها و اتخاذ تصمیمات گاهی اوقات، چندان مبتنی بر قواعد آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها نبوده و به همین علت فردمحور بودن کارها به جای قاعده‌محوری در سازمان‌ها و نهادها جایگزین می‌شود، از این جهت تعیین حد و مرز برای مشاغل چارچوپ اداری و حقوق در آیین نامه‌ها و بخشنامه‌ها همواره تاکید می‌شود؛ اما نظارت دائمی و مستمر است که اجرای دقیق بخشنامه‌ها را ممکن می‌سازد.

در مدیریت جدید دانشگاه آزاد اسلامی حوزه بازرسی نقش تعیین کننده داشته و نظارت و پیگیری مستمر بر اجرای دقیق آیین‌نامه‌ها اسباب خوشحالی مدیران شایسته دانشگاه بوده و اکثر همکاران با گشاده‌روئی از پاسخگویی به حوزه بازرسی اسقبال می‌کنند، زیرا در نتیجه نظارت مستمر، سلامت واحد دانشگاهی با مدیریت خویش تضمین خواهد شد.

این نظارت و بازرسی که از سوی سازمان صورت می‌گیرد، مدیران واحد و زیر مجموعه آنان را در اجرای دقیق قانون و لحاظ کردن بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها در همه تصمیم‌گیری‌ها تشویق کرده و مانع از لغزش مدیران در عملی کردن آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های دانشگاه، عدم تضییع حقوق دانشگاه و در نهایت شفاف‌سازی در همه امور را فراهم می‌کند.

ریاست دانشگاه با اعتماد راسخی که به امر تمرکززدائی دارد، اختیارات وسیعی را در ساختار جدید به روسای واحدهای استان داده که این امر در راستای پاسخگویی بهتر و اجرای اصل تکریم ارباب رجوع و حل مشکلات واحدهای استان در کوتاهترین زمان است. در کنار این اختیارات، وی مجدانه و با مدیریت همه‌جانبه، امر بازرسی حسابرسی و نظارت و ارزیابی در واحدها را خواستار است و بر این باور است که اختیارات چنانچه کنترل نشود و نظارت منطقی وجود نداشته باشد، فساد را ممکن می‌سازد و در همین راستاست که در جلسات متعدد بر امر پاسخگویی سریع به بازرسی‌های سازمان تأکید دارد.

همچنین دکتر میرزاده با توجه به اخلاق‌مداری و پایبندی به اعتقادات و ارزش‌های انسانی، همیشه از مدیران زحمتکش و صدیق دانشگاه دفاع کرده و با بررسی دقیق گزارش‌های ارسالی از واحدها که از سوی افراد و تیم‌های بازرسی انجام می‌گیرد، این گزارش‌ها را در کمیته‌های تخصصی با دقت‌نظر بررسی و آن گاه، تصمیم جابجایی مدیران واحدها را در دستور کار کمیته انتصابات سازمان مرکزی قرار می‌دهد.

باید اضافه کرد: رئیس دانشگاه به مدیران حوزه‌های مذکور تاکید دارد که تیم‌های بازرسی در بازدید از واحدها و در هنگام ورود، با هیات رئیسه واحدها جلساتی را برگزار کنند و اینکه تیم بازرسی ماموریت مچ‌گیری نداشته، بلکه سالم‌سازی و شفاف‌سازی، شناخت گره‌های کور برای توسعه عملیات اجرائی در واحدها و همچنین ارائه رهنمودهای لازم در راستای مدیریت کیفی در واحدها را سرلوحه کار خویش قرار دهند و دقت‌نظر مدیران واحدها در هزینه‌کرد شهریه دریافتی از دانشجویان را گوشزد کرده و اینکه با نهایت تکریم و احترام با مدیران واحدها برخورد کنند، زیرا مدیران واحدها با اعتقاد به امر پاسخگویی، مسئولیت‌پذیری، رعایت قانون، دلسوزی، امانتداری و.... ، اجرای دستورالعمل‌های سازمان مرکزی را یک اصل در مدیریت خود می‌دانند.

بدون شک مدیریت حاکم بر بازرسی سازمان که از جدیت، پیگیری و نظم خاصی برخوردار است، تلاش می‌کند که واحدها در مسیر سلامت حرکت کنند و پیگیری مداوم آنان در راستای اعتباربخشی مدیران و نهایتا اعتلای واحدها در مسیر سالم و بدور از تخلف اداری-مالی باشد، همکاران حوزه بازرسی بازویی توانمند در مسیر مدیریت واحدها به منظور جلوگیری از انحراف مدیران در اجرای سیاست‌های کلان مدیریت دانشگاه هستند که رعایت قوانین، دقت‌نظر، شفاف‌سازی و نظارت بر عملکرد حوزه‌های زیر مجموعه در واحدها از جمله رهنمودهای بازرسی سازمان به مدیران دانشگاه در راستای ارتقای سطح اداری-مالی واحدها است.

به طور کلی نکته قابل توجه در این ساختار این است که در گام اول عوامل موثر در سلامت اداری را باید در برنامه‌ریزی‌ها جستجو کرد که در نگاه نخست وجود 4 فاکتور اساسی از قبیل: فرهنگ بسازیم تا بخواهیم (خواستن)، گسترش دانش بدهیم تا بدانیم (دانستن)، ارتقای فناوری بدهیم تا بتوانیم (توانستن) و اصلاح ساختار بدهیم تا بشود (شدن)، مهم و امری حیاتی است و در این راه عواملی از قبیل شفاف سازی انجام امور و فعالیت‌ها و افزایش پاسخگویی، افزایش رضایتمندی خدمت گیرندگان و احقاق حقوق و احترام به ارباب رجوع، برقراری نظام شایسته‌سالاری در انتخاب‌ها و انتصاب‌ها، بهبود فرهنگ عمومی و تقویت نظارت مردمی و بهبود فرهنگ سازمانی و تقویت ارزش‌های دینی و اخلاقی در رفتار سازمانی و شغلی کارکنان نکات برجسته است که باید سرلوحه کاری همه مسئولان در تمام رده‌های مدیریتی قرار گیرد.

در پایان باید این نکته مهم را یادآور شد که نظام شایسته‌سالاری باید به‌عنوان یک اصل نهادینه شود. توجه به بازخورد عملکردها و ارزیابی مستمر آن نیز یکی دیگر از ویژگی‌های مهم نظام اداری سالم محسوب می‌شود، بنابراین نظام اداری سالم، نظامی کارآفرین و شاد است که به رفاه و آسایش فکری، جسمی، خشنودی و انگیزش مثبت نیروی انسانی در کنار ارائه خدمات براساس نیاز واقعی ارباب رجوع و همچنین به کیفیت و کمیت منطقی توجه خاص دارد و دانشگاه آزاد اسلامی نمونه بارز چنین ارگان و نهادی در دل جمهوری اسلامی ایران و یکی از دستاوردهای سترگ انقلاب اسلامی کشور ایران است.

* رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس