لاریجانی: کودتای 28 مرداد از حافظه تاریخی مردم ایران حذف نخواهد شد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری آنا به نقل از خانه ملت، علی لاریجانی در نشست علنی امروز (چهارشنبه 28 مرداد) مجلس شورای اسلامی، در نطق پیش از دستور به کودتای 28 مرداد اشاره کرد و گفت: این کودتا در تاریخ روابط ایران، آمریکا و انگلیس یک نقطه بسیار تاریک خواهد بود و هیچگاه ملت ایران رفتار این کشور را از حافظه تاریخی خود حذف نمی‌کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه درباره کودتای 28 مرداد کتاب‌ها، مقالات زیادی نوشته و اظهارات سیاسی فراوانی عنوان شده است، ادامه داد: برخی کشورها اسناد و مدارکی در مورد کودتای 28 مرداد به خاطر مرور زمان منتشر کردند که کمک می‌کند ابعاد این حادثه بسیار غم‌انگیز را که درس‌آموز برای همه ادوار تاریخ ایران است، بهتر بشناسیم.

وی ادامه داد: شاید با یک دسته‌بندی بتوان گفت دو سنخ عامل کودتای 28 مرداد بودند یک عامل خارجی که عمدتا آمریکا و انگلیس محور آن بودند و یکسری عوامل داخلی.

لاریجانی تشریح کرد: در آن زمان در داخل کشور مشکلاتی با بی‌توجهی‌ها، بدفکری‌ها، کج‌اندیشی و اختلافاتی به وجود آمد که مجموعه آنها باعث شد تا دولت ملی مصدق با اقداماتی که در تهران صورت داده بود، سرنگون شود.

وی با بیان اینکه بد نیست به چند عامل خارجی و داخلی این موضوع توجه کنیم، ادامه داد: بعد از قضایای ملی شدن صنعت نفت که یک مسئله مهم در تاریخ ایران بود، یک روش در آمریکا و انگلیس با محوریت انگلیس دنبال شد که با عنوان سنگ‌اندازی در مقابل این اقدام می‌توان از آن یاد کرد و از اینجا موضوع اصلی آغاز شد.

رئیس مجلس افزود: آمریکا و انگلیس چند سرمایه عمده در این راه به کار بستند، اولین سرمایه کارشناسانی بودند که تجربه فراوان در کار کردن در ایران داشتند، آنها به زبان فارسی مسلط بودند و روابط دوستانه‌ای با نخبگان قدیمی برقرار کردند و از این راه یک شبکه سیاسی در ایران شکل دادند. این افراد اشخاصی مانند هایمن، رابین زینر و ... بودند این افراد به فرهنگ ایران تسلط داشتند و با نخبگان ایران آشنایی نزدیکی برقرار کردند.

لاریجانی گفت: سرمایه دیگری که به کار بردند شبکه اطلاعاتی قوی در درون کشور بود که این موضوع در جنگ جهانی دوم شکل گرفت و آنها هم در درون نیروهای مسلح و هم در بین اقشار مختلف چنین شبکه‌ای را داشتند.

وی افزود: موارد زیادی در اسناد و مدارک است که تحت عناوین مختلف از این شبکه‌ها اسم برده شده است، مثلا سه برادر بازرگان بودند به اسم‌های اسدالله، سیف‌الله و قدرت‌الله رشیدیان که اینها نقش مهمی در شبکه اطلاعاتی بین کسبه و برخی سیاسیون ایجاد کرده بودند.

لاریجانی با بیان اینکه این افراد ارتباط وسیعی با سفارت انگلیس و آمریکا برقرار کرده بودند، ادامه داد: همچنین سرهنگ عباس فرزانگان و دو جاسوس به اسم مستعار سیلی و نرن که اسم واقعی آنها فرخ کیوانی و علی جلالی بود که روزولت به آنها لقب برادران بوسکو داده بود، از این شبکه‌ها در داخل کشور وجود داشت.

وی ادامه داد: آنها کارشان این بود که درون نیروهای مسلح و قشرهای مختلف سازماندهی اطلاعاتی بکنند و آنها را برای روزی که می‌خواستند عملیات کودتا را شکل دهند آماده کنند.

رئیس مجلس شورای اسلامی به سومین سرمایه این دو کشور اشاره کرد و اظهار کرد: تماس‌های سازمان‌یافته سفارتخانه‌های انگلیس و آمریکا با رجال سیاسی و موثر کشور سومین سرمایه آنها در این واقعه بود. این رجال برخی ایرانی بودند و برخی ایرانی نبودند اما نزدیک به افراد تصمیم‌ساز در کشور بودند به طور مثال تماس‌های مستمری با ارنست هرون برقرار می‌شد که دوست شاه بود و از زمان تحصیل در سوئیس این دو با هم در ارتباط بودند. یا با احمد هومن که معاون وزارت دربار بود یا شاپور ریپورتر خبرنگار لندن در تهران تماس مستمر داشتند. همچنین هادی طاهری، هاشم ملک مددی و در رأس آنها سید ضیاء شبکه سیاسی این دو کشور را در کشور تشکیل داده بودند که با افراد تصمیم ساز ایران و تأثیر گذار در تماس بودند.

لاریجانی چهارمین سرمایه آمریکا و انگلیس را سازمان اصل 4 عنوان کرد و توضیح داد: این سازمان با ظاهری کشاورزی سعی داشت در امور سیاسی و اطلاعاتی نفوذ کند و آنها در قالب یک برنامه کشاورزی 138 شهروند آمریکایی را با عنوان مستشار وارد کشور کردند آن زمان این جمع از کل مستشاران در جهان عرب بیشتر بود.

رئیس مجلس تأکید کرد: این عدد 138 مستشار جدا از مستشاران نظامی در ارتش، ژاندارمری و نیروی هوایی بود این متسشاران بالغ بر 123 نفر آمریکایی بودند بنابراین حجم بسیاری از نیروهای آنها در بخش های مختلف در ایران حضور داشتند.

وی همچنین سرمایه دیگر آمریکا و انگلیس را ایجاد ساختارهای فرهنگی و علمی در کشور عنوان کرد و گفت: آنها با ظاهری فرهنگی و علمی به عنوان جاسوسی بودند افرادی چون والپیپر پس از اینکه از سازمان سیا طرد شدند دست نوشته‌های جعلی را برای دست‌فروشان شناسایی می‌کردند و کتاب‌های هنر، معماری و تاریخ معاصر ایران را نوشتند.

لاریجانی ادامه داد: ریچارد کاتن جاسوس دیگری بود که کار دانشگاهی می‌کرد او استاد علوم سیاسی بود در دوران اقامتش در تهران درباره حزب توده، حزب زحمتکشان بقایی و حزب آریا و حزب سومکا اطلاعات زیادی جمع آوری می‌کرد و برای کشور خود می‌فرستاد.

وی همچنین سازماندهی مباحثی تحت عنوان ارتباط و گفت‌و‌گو بین مسلمانان و مسیحیان را سرمایه دیگر این دو کشور عنوان کرد و گفت: آنها با صاحب نظران مختلف ارتباط برقرار می‌کردند تحت این عنوان کار خود را در جاسوسی شکل می‌دادند.

رئیس مجلس با بیان اینکه اقدام دیگر انگلیس و آمریکا فشارهای اقتصادی بود، تشریح کرد: در آن زمان با کمک بانک‌ها تحریم‌هایی علیه ایران شکل گرفت با این حال پیشنهاداتی نیز ارائه شد به طور مثال دولت آمریکا 10 میلیون دلار وام به ایران بدهد و انگلیس ملی شدن صنعت نفت را بپذیرد و از سوی دیگر تحریم‌های اقتصادی نیز علیه ایران برداشته شود اما موضوعی که مطرح بود پرداخت غرامت از سوی شرکت سابق نفت ایران بود.

وی توضیح داد: در آن زمان دولت وقت ایران قبول نداشت که غرامت به قیمت آن زمان پرداخت شود بنابراین آنها به این نتیجه رسیدند که هیئت دارایی بین‌المللی در این زمینه اظهار نظر کند و هر چه آنها گفتند ایران بپردازد.

لاریجانی با تأکید بر اینکه اصل دعوا در 28 مرداد تسلط بر نفت بود گفت: بر خلاف حرف‌هایی که گفته می‌شود این کودتا برای جنگ سرد و کمونیست‌ها بود اصل دعوا بر سر نفت ایران بود آیزن هاور در یک سخنرانی گفته بود تا زمانی که مسئله نفت حل نشود از هرگونه کمک به ایران را ممانعت می‌کنم.

تشریح عوامل داخلی تأثیرگذار بر کودتای 28 مرداد

رئیس مجلس شورای اسلامی به عوامل داخلی تأثیرگذار بر کودتای 28 مرداد اشاره کرد و گفت: عمده مشکلات در کشور رویارویی مصدق با تحریم های اقتصادی بود او با اتخاذ تصمیمی تحت عنوان اقتصاد بدون نفت تلاش کرد مشکلات کشور را مدیریت کند.

وی ادامه داد: مصدق حقوق کارمندان دولت را کاهش داد و خودروهای دولتی را از کارمندان بلند پایه گرفت همچنین برنامه عمرانی کشور را به تعویق انداخت و از سوی دیگر اوراق قرضه ملی را منتشر کرد و نیز ذخیره ارزی را تا دینار آخر مصرف کرد.

لاریجانی با بیان اینکه مصدق دست به چاپ محرمانه اسکناس زد گفت: این کار باعث شد ارزش ریال سقوط کند به طوری که قیمت دلار در بازار سیاه از 31 به 97 ریال افزایش پیدا کند.

رئیس مجلس عنوان کرد: برخی اقدامات مصدق سنجیده و برخی دیگر سنجیده نبود به طول مثال چاپ اسکناس به صورت محرمانه مشکلات بسیاری را برای کشور فراهم کرد.

وی ادامه داد: مصدق 6 ماه اختیار مجلس را بر عهده گرفت و قوانین زیادی را تصویب کرد. اینجا مصدق دوباره درخواست کرد یک سال دیگر موضوع تمدید شود و مجلس دیگر کاره ای نباشد. در این شرایط مجلس نمی توانست تصمیم گیری نماید، همه اختیارات مجلس به دولت داده می شد.

لایجانی افزود: در شرایط ایجاد شده آیت‌الله کاشانی و عده زیادی از نمایندگان مجلس با تمدید یک ساله مخالفت کردند. این مسئله عامل اختلافات زیادی در کشور شد؛ نمایندگان طرفدار مصدق در مجلس استعفا کردند تا مجلس منحل شود. این اقدام نمایندگان حامی مصدق زمینه را برای انحلال مجلس فراهم کرد و در ادامه مصدق اعلام کرد که باید رفراندوم برگزار شود که آیا مجلس به کار خود ادامه دهد یا منحل شود.

وی گفت: مرحوم آیت‌الله کاشانی در واکنش به حوادث روی داده طی نامه ای که به دکتر مصدق نوشت توضیح داد که چه خطراتی در پی اقدامات ایشان برای کشور در فضایی که آمریکایی ها برای کودتا طراحی کرده بودند، ایجاد خواهد شد. پاسخ مصدق نکاتی داشت که قابل توجه است. مصدق نوشت، تنها ملت ایران است که به وجود آوردنده قانون اساسی، مشروعیت و مجلس است. تنها ملت هستند که می توانند اظهار نظر کنند و هیچ کس دیگری چنین حقی ندارد. قانون ها، مجلس ها همه و همه به خاطر مردم به وجود آمده اند و نه مردم به خاطر آنها. مردم اگر یکی از آنها را نخواستند می توانند نظر خود را درباره آن ابراز کنند. در کشورهای دموکراسی و مشروطه هیچ قانونی بالاتر از اراده ملت نیست.

رئیس قوه مقننه گفت: مصدق تحت عناوینی که بیان کردم زمینه را برای کودتا فراهم کرد و رفراندوم انجام شد. در نهایت مجلس منحل گردید که در نتیجه آن شرایط بیرونی با عوامل متعدد زمینه‌های کودتا در داخل ایران را فراهم کرد. به دلیل مسائل اقتصادی، بعضی بی تدبیری ها مجلس که می‌توانست پشتوانه اراده ملت باشد منحل گردید. در نتیجه این اقدامات مصدق با شاه و جریان کودتا تنها ماند. اینها عواملی بودند که باعث شدند کودتاگران به موفقیت دست پیدا کنند. وقتی زمینه حضور مجلس به عنوان پایگاه مردم از بین رفت کودتا رسما عملیاتی شد.

روش‌های نفوذهای آمریکا را در بخش‌های مختلف دیده‌ایم

لاریجانی گفت: یک نکته خیلی مهم وجود دارد، در ادوار مختلف پس از انقلاب اسلامی، امام (ره) تأکید می فرمودند مجلس در رأس امور است؛ این رویکرد بنیانگذار انقلاب به دلیل شواهد تاریخی است که وجود دارد. اگر امروز رهبری معظم انقلاب در مورد نفوذ آمریکا در بخش های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هشدار می دهند به دلیل واکاوی تاریخ گذشته ایران اسلامی است. ملاحظه کردید در جریان کودتای 28 مرداد آمریکایی ها چه در بین نیروهای مسلح، چه در بین سیاسیون، چه در بین فرهنگیان و چه در بین اقشار مختلف اقتصادی شبکه های نفوذ ایجاد کردند. باید هشدار مقام معظم رهبری را یک هشدار واقع بینانه و دقیق دانست که در هر شرایطی افراد بصیر جامعه در مورد این مسئله هوشیار باشند.

وی گفت: مسئله هسته ای و مذاکرات هسته ای یک موضوع است ولی ما نمی توانیم از تاریخ گذشته منخلع شویم. ما روش های نفوذهای آمریکا را در بخش‌های مختلف دیده ایم و اقدامات آنها نسبت به اراده ملت در طول تاریخ معاصر ایران مشاهده کرده ایم؛ لذا هشدار مقام معظم رهبری را به موقع و سنجیده می دانیم که انشاءالله عزیزان مورد توجه قرار بدهند.

رئیس مجلس گفت: از خداوند متعال می خواهیم که در پناه راهبری های مقام معظم رهبری ملت ایران راه سرفرازانه ای که تا امروز طی کرده اند با آراستگی ادامه بدهند.