نقش پژوهش‌های دولتی در فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌ها

به گزارش حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «نقش پژوهش‌های دولتی در فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌ها؛ محورهای مهم سیاستی با نگاه به تجربه ایالات متحده» با بیان این مطلب که پژوهش‌های دولتی پژوهش‌هایی هستند که در دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دولتی انجام می‌شوند، به بررسی نقش پژوهش‌های دولتی در فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌ها پرداخته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش تصریح کرده است که اگرچه دلایلی نظیر افق زمانی بلندمدت، سرریزهای زیاد و ماهیت سنگین بعضی تحقیقات، انجام آنها توسط دولت را توجیه می‌کند، اما مرور تاریخی نشان می‌دهد که پژوهش‌های دولتی در ارائه محصولات جدید و عملکرد نوآورانه شرکت‌ها هم نقش بسیار چشمگیری داشته است. برای مثال، شبکه جهانی وب، لیزر، بارکدها و داروهای مهمی نظیر انسولین، برپایه پژوهش‌های دولتی و تأمین مالی تحقیقات به وسیله دولت توسعه یافته است.
این گزارش با بیان اینکه ارتباط بین عملکرد نوآورانه شرکت‌ها و پژوهش‌های دولتی، ارتباطی دوجانبه است،‌ می‌افزاید: تعامل با شرکت‌ها، ماهیت پژوهش‌هایی را که با تأمین مالی دولتی انجام می‌شود، تحت تأثیر قرار می‌دهد. ازسوی دیگر، با انتقال دانش از بخش دولتی به بخش خصوصی، ظرفیت جذب دانشمندان صنعتی و عملکرد نوآورانه شرکت‌ها تقویت می‌شود و آنها به طور فعالانه‌تری به تحقیقات می‌پردازند. در این ارتباط نکته حائز اهمیت این است که احتمال دارد دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی مؤسسات پژوهشی دولتی به نحوی عمل کنند که مانع از انتشار دانش از بخش دولتی به شرکت‌ها شوند. بنابراین نقش میانجی‌گری دولت برای مثال در تعیین معیارها و چارچوب‌های مربوط به پروانه‌های بهره‌برداری از نتایج تحقیقات دولتی اهمیت است. همچنین توجه دولت به زمانبر بودن تأثیر نتایج تحقیقات مؤسسات پژوهشی دولتی و دانشگاه‌ها در رشد اقتصادی ضروری است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که دانشگاه‌ها ممکن است نقش اقتصادی خود را بیش از آنچه هست وانمود کنند تا منابع مالی بیشتری جذب کنند، اما سیاستگذاران باید این نکته مهم را در نظر داشته باشند که تبدیل پژوهش‌های پایه به محصولات و فرایندهای جدید، به سرمایه‌گذاری و مهارت قابل توجه نیز نیازمند است. به عبارت دیگر دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دولتی (برخلاف شرکت‌ها) برای رساندن محصولات و فرایندهای جدید به بازار سازماندهی خوبی ندارند. بنابراین ایفای نقش واسطه و برقراری ارتباط بین این دو بخش یکی از مهمترین کارکردهای دولت است.
نکته مهم دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده این است که نظام پاداش‌دهی فعلی به تحقیقات دولتی، غالباً از تحقیقات مشترک پشتیبانی نمی‌کند و ارزش یا امتیاز بالاتری نسبت به تحقیقات انفرادی برای این دسته از تحقیقات قائل نیست. این مسئله خود یکی از موانع نقش‌آفرینی پژوهش‌های دولتی در ارتقای عملکرد نوآورانه شرکت‌هاست، زیرا از انجام تحقیقات مشترک حمایت نمی‌کند. مسئله قابل بحث دیگر، میزان سرریز دانش علمی از بخش دولتی به خصوصی است که باید با استفاده از شاخص‌های مناسب رصد و اندازه‌گیری شود. از این‌رو، توجه به شاخص‌های ارزیابی انتقال دانش از بخش دولتی به شرکت‌ها و انجام پیمایش‌های منظم برای ارزیابی نقش پژوهش‌های دولتی در ارتقای عملکرد نوآورانه شرکت‌ها و ارائه بازخوردهای مناسب به دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دولتی ضروری است.

انتهای پیام/4034/پ