شاعر شیعه باید در جایگاه معلم باشد

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، پنجمین نشست از برنامه «شب شعر» با موضوع «شعر آئینی - قسمت دوم» با اجرای محمود اکرامی‌فر، شامگاه دوشنبه روی آنتن شبکه چهار سیما رفت. محمدرضا سنگری استاد دانشگاه، مؤلف، شاعر و پژوهشگر ادبیات و عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مسلم نادعلی‌زاده نویسنده و پژوهشگر، عضو هیأت علمی دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع) مهمانان برنامه بودند.

سنگری درباره تفاوت‌ها و شباهت‌های شعر مذهبی، دینی و آئینی گفت: منظور از دین در اینجا دین اسلام است و شعر دینی شعری است که جلوه‌ها، نمادها و ارزش‌های دین اسلام را در خودش جلوه‌‌گر باشد. مذهب زیر مجموعه دین است و منظور از مذهب اینجا شیعه است و هر آنچه در باب فضیلت‌ها، شخصیت‌ها، باورها ، رخدادهای تاریخی شیعه در قلمرو شعر مطرح می‌شود به عنوان شعر مذهبی معرفی می‌شود. آئین یک کنش عمومی است با نمادهایی که در هیأت سروده‌هایی خود را نشان می دهد. بر این اساس گستره آئین می‌تواند به آئین‌های بومی، ملی، فرا ملی و دینی برگردد.

اشعار مذهبی به جای موضوع محوری، شخصیت‌محور شده‌اند

نادعلی‌زاده در تأیید این نقد گفت: اغلب شعرا در دوره معاصر، غالباً به دلیل اطلاعات کمی که از تاریخ و معارف دینی دارند و از طرفی ارادتی که به اهل‌بیت (ع) دارند، شعر مذهبی سطحی سروده‌اند.

سنگری برای تبیین اختلاف نظر خود با نادعلی‌زاده، این طور توضیح داد که: در فرهنگ دینی ما پرداختن به اسوه‌ها اصل است. باید برای عینیت بخشیدن ارزش‌ها چهره مطرح کرد و در طرح این اسوه، ارزش‌ها را گفت.

وی ادامه داد: گاهی اوقات هم شاعر، شعر را فرو می‌کشد تا با مخاطبی که اطلاعاتش اندک است بتواند ارتباط برقرار کند.

شاعر شیعه باید در جایگاه معلم باشد

نادعلی‌زاده در تکمیل صحبت‌های سنگری گفت: شاعر شیعه باید در جایگاه معلم باشد. بسیاری از شاعران معاصر حتی بحث‌های ادبی که گام اول است را رعایت نکرده‌اند. صدا و سیما در تنزل ذائقه مخاطب در دهه‌های گذشته ، به دلیل عدم معرفی شعرای برجسته به مردم، تاثیر داشته است.

سنگری در توضیح انواع شعر شخصیت‌محور گفت: نوع اول شعر توصیفی محض است که فقط وصف شخصیت می‌کند. نوع دوم شعر عاطفی است که برانگیزاننده ما با عناصر هفت گانه عاطفه است. نوع سوم شعر ادراکی معرفتی است و نوع چهارم تلفیق اینهاست.

وی در ادامه اشعاری به عنوان مثال خواند و گفت: بعضی افراد که شخصیت امام حسین (ع) را طرح می‌کنند، امام حسین (ع) تبدیل به موزه می‌شود نه آموزه.

در ادامه بحث نادعلی‌زاده با اظهار تأسف از عدم اطلاع کافی از شعر مذهبی گفت: متأسفانه بسیاری از مواریث ادبی ما در شعر مذهبی، مثل خاوران‌نامه و خداوند‌نامه، هنوز حتی یک بار هم چاپ نشده‌اند. ما هنوز شناخت کافی از میراثمان نداریم.

سادگی و استحکام، دلیل شهرت شعر محتشم

نادعلی در پاسخ به علت شهرت شعر محتشم گفت: سادگی و استحکام در کنار هم باعث شد مورد استقبال قرار گیرد و اینکه شعرش جریان‌ساز بوده است.

سنگری در ادامه این مبحث افزود: گاهی وقت‌ها یک آنی و الوهیتی پشت بعضی اشعار هست که باعث می‌شود با اینکه سطح متوسطی دارند، در میان مردم راه پیدا کنند. ما فقط اثر را نبینیم، موثر را هم ببینیم. نکته بعدی این است که موسیقی شعر محتشم با روح محرم هماهنگ است و شعر توصیفی بسیار قوی‌ای هست.

نادعلی‌زاده در بررسی اشعار مذهبی در گذشته گفت: در دوره‌های مختلف شعرا از دیدگاه‌های خاص و متفاوتی به قضیه مذهب و تاریخ مذهبی نگاه می‌کردند، مثلاً در دوره قاجار شعر عاطفی مرسوم بوده است.

تنزل ذائقه مردم، باعث تنزل شعر مذهبی شده است

نادعلی‌زاده در پاسخ به اینکه آیا این اشعار میتواند برای مخاطب امروز راه گشا و قانع کننده باشد؟ گفت: ذائقه مخاطب امروز تنزل پیدا کرده و مخاطب عوام ما دنباله رو اشعار سطحی و هیأتی است. ما شعر را برای نخبگان و تاریخ و اهل ادب می‌گوییم مگر اینکه ذائقه مخاطب عام رشد پیدا کند. تنزل ذائقه مردم باعث تنزل شعر مذهبی شده است.

سنگری در نگاه دقیق‌تری به این حوزه شعر گفت: نمی‌شود شعری که شعرا برای محافل مردمی می‌گویند را کم اجر دانست. روزگار انقلاب روزگاری است که بعد پیام کربلا که پیشتر در سروده‌ها گم بوده یافت شده است.

«شب شعر» از مجموعه «شب‌های هنر» به تهیه‌کنندگی کوروش انصاری، دوشنبه‌شب‌ها ساعت 23 روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود.

انتهای پیام/4072/