یادداشت انتقادی تحلیلگر الحیات درباره پیام «ظریف» به کشورهای عربی

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، «داود شریان» تحلیلگر عربستانی در یادداشتی که روزنامه‌«الحیات» آن را منتشر کرد، نوشت: مقاله‌ای که به قلم «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه ایران منتشر شد، به دکترین گفت‌وگوی منطقه‌ای تکیه دارد که نویسنده، مهم‌ترین اصول آن را بر محورهای «احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی همه کشورها»، «مرزهای غیرقابل نقض»، دخالت نکردن در امور داخلی سایر کشورها، «حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات»، «ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور» و «تلاش برای اشاعه صلح، ثبات، پیشرفت و سعادت در منطقه» بیان کرده است.

بر اساس این گزارش، «شریان» که در این یادداشت تلاش می‌کند ایران‌ستیزی خود را مخفی کند، می‌نویسد: ما هیچ اختلافی با وزیر امور خارجه ایران درباره اصل گفت‌وگو و حقوق همسایگی نداریم، زیرا بیشتر اعراب معتقدند که «همسایه را بپرس، خانه را بخر».

وی در تحلیل شخصی خود از عنوان مقاله «ظریف» با عنوان «الجار ثم الدار»، می‌افزاید: چه بسا مترجم مقاله «ظریف» در تدوین دوباره این نصیحت قدیمی به عاریه گرفته‌شده از میراث فرهنگی عربی و اسلامی ابتکار به خرج داده باشد، ولی پیشنهادی که «ظریف» آن را توصیه‌ای اخلاقی و ضروری که در جهان معاصر انکارناپذیر است، توصیف می‌کند دیگر مفهوم قدیمی‌ خود را از دست داده است.

«شریان» در توضیح این تحلیل خود می‌نویسد: اکنون برخلاف گذشته، همسایگی تابع قوانینی شده است و در پرتو نهادینه شدن روابط مردم، انتخاب همسایه همچون گذشته اهمیت قابل توجهی ندارد، کما اینکه کشورها نمی‌توانند همسایگان خود را برگزینند.

این تحلیلگر عرب با بیان اینکه سال‌ها پیش مقاله‌ای برای روزنامه «الحیات» نوشته که در آن تلاش کرده بود تا آینده روابط میان کشورها را بر اساس مقایسه موقعیت سفارتخانه‌هایشان در شهر ریاض با موقعیت جغرافیایی همان کشورها بر روی کره زمین پیش‌بینی کند، نوشت: در «کوی سفارتخانه‌ها»‌ی ریاض مشاهده کردم که بحرین همسایه کامرون است و از کانادا دور نیست و از بخت خوش کویت، کشور نزدیک به آنهاست و در این حال در جوار پاکستان و به دور از عراق و ایران جای گرفته است. اردن که از هم‌مرز بودن با اسرائیل و سرزمین فلسطین رنج می‌برد به دور از بحران خاورمیانه در کنار فیلیپین جا خوش کرده است.

وی افزود: در این کوی، لیبی در همسایگی ایران قرار دارد اما عراق که دولتش در عشق ایران می‌سوزد، دیوار به دیوار سنگال قرار گرفته است و از سوریه فاصله دارد. همچنین سوریه‌ میان کره‌شمالی و فرانسه جای گرفته است. حال تصور کنید که کشورها این حق را داشته باشند که همسایگان خود را خودشان انتخاب کنند، جهان زیر و رو خواهد شد. با این همه معتقدم چه بسا لبنان به جای سنگال، همسایگی با عربستان را ترجیح خواهد داد.

به‌نوشته این تحلیلگر سعودی، همانگونه که تغییر موقعیت جغرافیایی کشورها خیال محض است، مقاله وزیر امورخارجه ایران نیز به تخیل نزدیک‌تر است. وی در این مقاله موعظه و آرزو را جمع کرده است و در نوشتن آن، به این تفکر که همسایگانش نیازمند به سر عقل آمدن، دست کشیدن از دخالت‌گری و دوری از خشونت‌گرایی هستند تکیه کرده است تا جایی‌که خواننده تصور می‌کند نویسنده مقاله وزیر امورخارجه سوئیس است.

«شریان» در پایان مقاله خود، دریچه امیدی برای نزدیکی روابط میان ایران و عربستان متصور می‌شود و می‌نویسد: ما در آرزوی کنده‌شدن ایران از همسایگی خود نیستیم، کما اینکه قدرت تغییر موقعیت جغرافیایی این کشور یا خود را نداریم، زیرا ما و ایران «همسایه» آفریده شده‌ایم و این چنین نیز خواهیم ماند. ایران تنها از لحاظ جغرافیایی همسایه ما نیست، بلکه میان ما ارزش‌ها، تاریخ مشترک و روابط نسبی وسببی وجود دارد. ولی امیدواریم که «محمد جواد ظریف»، وزیر همیشه خندان ایران، اجرای بخشی از توصیه‌هایی را که در موعظه‌اش ارائه کرده است، از خود آغاز کند. در این صورت من به وی قول می‌دهم که مردم خلیج(فارس) و دیگر عرب‌ها اجرای باقی موارد را بر عهده خواهند گرفت.