ساروخانی: توسعه فرهنگی با ثروت و زور محقق نمی‌شود/ مختارپور: صالحی امیری بر سرمایه فرهنگی کشور می‌افزاید
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، آیین رونمایی کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» با حضور سیدرضا صالحی امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و یکی از نویسندگان این کتاب، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، باقر ساروخانی، جامعه شناس و جمعی از اساتید دانشگاه، عصر امروز، سه شنبه 13 مردادماه در کتابخانه پارک شهر برگزار شد.
ارتقای فرهنگی و توسعه پایدار
باقر ساروخانی یکی از سخنرانان این مراسم طی سخنانی با اشاره به این مساله که مساله توسعه، در حوزه جامعه‌شناسی یکی از دغدغه‌های ریشه‌دار است، گفت: «زمانی این فکر وجود داشت که توسعه، به عوامل جغرافیایی و آب و هوای مناطق مختلف بستگی دارد. همچنین در دوره ای این باور ایجاد شده بود که منابع طبیعی، ریشه توسعه در هر سرزمینی است. اما در نهایت مشخص شد که توسعه، ذاتا امری فرهنگی است؛ آنچنانکه بدون وجود عواملی که به آن اشاره شد، حتی یک سرزمین فقیر از لحاظ منابع طبیعی می‌تواند به توسعه برسد.»
وی ضمن بیان این مطلب که فرهنگ، شاخصه اصلی توسعه پایدار است، افزود: «ما انسان‌ها چند تولد داریم، اولی وقتی است که به لحاظ زیستی پا به این جهان می‌گذاریم و دیگری هنگامی است که تولد فرهنگی پیدا می‌کنیم، یعنی چگونه زیستن و ارتباط برقرار کردن با دیگران را می‌آموزیم.»
ساروخانی گفت: «فرهنگ زیربنای تمدن است. مثلا اگر فرهنگ ترافیک در یک کشور نهادینه نشده باشد، وجود ماشین‌ها تنها فضا را آلوده کرده و به افزایش آمار مرگ منجر می‌شود. همینطور این مثال را می‌توان برای آپارتمان و آپارتمان نشینی نیز تکرار کرد؛ به گونه ای که اگر این فرهنگ در یک جامعه وجود نداشته باشد، آپارتمان‌ها می‌توانند زمینه اغتشاش و آسیب را در جامعه ایجاد کنند.»
| در دوره ای این باور ایجاد شده بود که منابع طبیعی، ریشه توسعه در هر سرزمینی است؛ اما در نهایت مشخص شد که توسعه، ذاتا امری فرهنگی است |
وی خاطر نشان کرد: «پول و ثروت، تولید توسعه پایدار نمی‌کند. به قول یکی از استادهایم در فرانسه، اگر به جامعه ای که به لحاظ فرهنگی فقیر است، سرمایه فراوانی هم تزریق کنیم، این ثروت به تولید ختم نمی‌شود، بلکه به بانک‌های جهانی برمی گردد. حال آنچه در این میان می‌تواند باعث ایجاد فسادهای فراوانی نیز در آن جامعه شود؛ مثل نفت است که اگرچه سرمایه بزرگی است اما تاریخ نشان داده نمی‌تواند به تنهایی باعث تولید و توسعه در یک کشور شود.»
وی ضمن اشاره به کشور ژاپن که بدون داشتن منابع طبیعی، با اتکا به فرهنگ به توسعه رسیده است، ادامه داد: «سرمایه فرهنگی، به صورت آنی به دست نمی‌آید بلکه باید سال‌ها در تولید آن کوشش کرد و من معتقدم خانواده‌ها، به خصوص مادرها در این روند اساسی‌ترین نقش را دارند»
این جامعه‌شناس گفت: «مهم این است که فرزندان در خانواده بابصیرت تربیت شوند؛ بصیرت درک موسیقی، شعر، نمایش، نقاشی و... زیرا جامعه به انسان‌های فرهیخته و با بصیرت فرهنگی نیاز دارد. از طرفی تنها مادری که کتاب می‌خواند می‌تواند فرزندش را کتاب‌خوان پرورش دهد. بنابراین توسعه فرهنگی نمی‌تواند با زور محقق شود.»
ساروخانی در پایان سخنانش کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» را کتابی مفید خواند و گفت: «این کتاب در عین حال که موضوع توسعه فرهنگی را دنبال می‌کند، روش تحقیق در حوزه سرمایه‌های فرهنگی را نیز تبیین کرده و شاخصه‌های این حوزه را به مخاطبان نشان می‌دهد.»
فقر ادبیات سرمایه فرهنگی در کشور
در بخش دیگری از این مراسم، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن تمجید از این کتاب درباره صالحی امیری گفت: «زمانی که این کتاب را می‌خواندم، به این فکر کردم که مدیران فرهنگی ما سه دسته‌اند؛ نخست آن گروه که در ایام فعالیت تنها سرمایه‌های فرهنگی را مصرف می‌کند و نتیجه ای عاید نمی‌شود، دوم آن دسته که به همان اندازه تولید سرمایه فرهنگی می‌کنند که از آن مصرف می‌کنند، و دسته سوم افرادی هستند که مانند صالحی امیری خودشان برای کشور سرمایه فرهنگی به شمار می‌آیند و به سرمایه‌های فرهنگی کشور می‌افزایند.»
در ادامه مراسم، رزیتا سپهرنیا دیگر مولف این کتاب گفت: «متاسفانه با وجود سرمایه‌های فرهنگی در کشور، هنوز فقر ادبیات در این حوزه داریم. بنابراین این کتاب حکم نهالی را دارد که باید در آینده رشد کند و به سرانجام برسد»
وی خاطر نشان کرد: «این کتاب که مخاطب را در ورود به مباحث مربوطه کمک می‌کند، پشتوانه تحقیقاتی 5-6 ساله دارد و هدفش این بوده که بررسی کند در ایران چه شاخصه‌های فرهنگی وجود دارد و چطور می‌توان آن‌ها را ارتقا داد.»
قله ای که دامنه ندارد
محمد سرشار دیگر سخنران این برنامه نیز با اشاره به توفیق آمیز بودن کتاب کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» اظهار داشت: «مولفان در این کتاب قله‌های ارتقای سرمایه‌های فرهنگی را نشان داده‌اند که می‌تواند در آینده مفید واقع شود. اما مشکل اینجاست که این قله‌ها هنوز دامنه ندارند.»
وی توضیح داد: «به جز حوزه کتاب و کتابخانه ها، سایر در عرصه‌های فرهنگی مانند موسیقی، سینما، تئاتر و... اطلاعات لازم برای بررسی محققان تولید نشده است. بنابراین امیدواریم این کتاب باعث شود مدیران فرهنگی نسبت به تولید اطلاعات در حوزه‌های کاری خود اقدام کنند.»
در بخش دیگری از این مراسم، هادی آجیلی نیز به بیان مطالبی درباره این کتاب و الگوهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در جوامع مختلف پرداخت. وی ضمن بیان این مطلب که پژوهش‌های منعکس شده در کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» از سوی صالحی امیری مسبوق به سابقه بوده است، گفت: «با توجه به پیشینه فرهنگی در کشور ما، طبیعی است که الگوی توسعه در کشور ما مبتنی بر فرهنگ باشد. آنچنانکه وجه اصلی قدرت ایران در عرصه‌های جهانی نیز، فرهنگ است نه اقتصاد و سیاست.»
وی ادامه داد: «این الگو، همان الگویی است که در این کتاب مورد اشاره قرار گرفته است؛ الگویی که مطابق با ان صرفا توسعه سیاسی و اقتصادی، نمی‌تواند باعث توسعه فرهنگی شود بلکه برای توسعه باید به تربیت انسان‌های با فرهنگ روی آورد.»
در بخش پایانی این مراسم، سید رضا صالحی امیری این کتاب را حاصل پژوهش و مطالعات مختلف در حوزه‌های فرهنگی خواند و ابراز امیدواری کرد که مباحث منتشر شده در آن در مسیر ارتقای سرمایه‌های فرهنگی کشور به کار آید.
کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» درباره مفهوم سرمایه فرهنگی به عنوان یک مکانیزم مهم در بازتولید سلسله مراتب اجتماعی است که نویسندگان آن را به شرایط و اوضاع فرهنگ در کشورمان تعمیم داده اند. این کتاب به غیر از بخش نتیجه‌گیری پایانی،۵ بخش اصلی با نام‌های «مفهوم شناسی سرمایه فرهنگی»، «شناسایی شاخص‌های سرمایه فرهنگی»، «آسیب شناسی سرمایه فرهنگی در ایران»، «ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» و «راهکارهای برون رفت از چالش در حوزه سرمایه فرهنگی در ایران» دارد.
کتاب «الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران» نوشته سید رضا صالحی امیری و رزیتا سپهرنیا در۲۸۰ صفحه توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است.
انتهای پیام/