چالش اردوغان و ترامپ در مسیر منافع ایران

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ روابط ترکیه و آمریکا در دهه‌های قبل در راستای مقابله با کمونیسم آغاز شد؛ سپس در چارچوب همکاری‌های ناتو و نگاه به غرب که آنکارا در پیش‌گرفته بود با پیشرفت‌هایی همراه بود.

این نگاه بعد از تحولات قرن حاضر و نزدیکی نسبی آمریکا به گروه‌های کرد سوریه به سردی و ناخشنودی و اکنون خشم مقامات ترک در برابر کاخ سفید تغییر کرد. در حال حاضر روابط این دو عضو ناتو به‌شدت با چالش مواجه شده است و کار به‌جایی رسیده که رؤسای جمهور دو کشور علنی علیه یکدیگر موضع می‌گیرند. آخرین نشانه خشم آنکارا همراهی این کشور با ایران و روسیه در خصوص سوریه بوده است. اگر اردوغان جلسه سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل را ترک می‌کند نشان می‌دهد تا چه حد روابط دو کشور به سردی گراییده است.

حال سؤال این است که به‌راستی چالش حل ناشدنی میان آنکارا _ واشنگتن چرا ایجادشده و مقامات دو کشور دقیقاً چه اهدافی را در نظر دارند؟

آنچه دولت‌های دو کشور مطرح می‌کنند بیشتر در خصوص کشیش آمریکایی اندرو برانسون است که در ترکیه حبس خانگی را می‌گذراند و در مقابل، حضور مخالفان دولت ترکیه در خاک آمریکاست، اما دو کشور از نظر تحولات راهبردی در مسیر تقابل بلندمدت قراردادند، چراکه ترکیه امنیت ملی و تمامیت سرزمینی خود را به دلیل فعالیت‌های آمریکا در خاورمیانه به‌شدت در معرض خطر احساس می‌کند.

کردستان سوریه؛ چالش اصلی

آمریکا به بهانه مقابله با داعش وارد سوریه شد؛ آنگاه از کُردهای سوریه به‌شدت حمایت کرد تا جایی که در شرق فرات یک ارتش با پول و سلاح‌های سنگین آمریکایی، آموزش، اطلاعات حتی ترابری ارتش آمریکا ساخته شد. ارتشی که بیشتر اعضای آن رسماً از کادرهای پ‌ک‌ک محسوب می‌شود و آشکارا تصویر اوجالان و پرچم این گروه را به اهتزاز درمی‌آورند. پیش از آن ترکیه در همکاری با غرب به داعش کمک می‌کرد تا هم به دولت بشار اسد به‌عنوان یک رقیب منطقه‌ای آسیب بزند و هم با تأسیس داعش و النصره مشکلی بزرگ در راستای فعالیت‌های کردهای سوریه در مسیر خودمختاری ایجاد کند. دو سال قبل اما مقامات آنکارا احساس کردند که فریب خوردند، لذا به بهانه جنگ با داعش وارد خاک شمال سوریه شدند و حتی خطر درگیری با روسیه را به جان خریدند؛ اما بازهم اشتباه کردند و مسیری را رفتند که به سود رقبا یا دشمنانشان بود. آن‌ها در تمام این موارد واشنگتن را مقصر می‌دانند.

حضور پر تلفات ارتش ترکیه و مقابله با داعش در الباب، سپس جنگ با حزب دموکرات سوریه که بدنه اصلی آن را کردها تشکیل می‌دهند و اشغال عفرین به‌شدت برای آنکارا هزینه‌بر بود. این بار ترکیه خود را در مسیر تقابل جدی نظامی با آمریکا می‌دید. بااین‌حال مشکل بزرگ ترکیه در شرق فرات و حضور رهبران و کادرهای پ‌.ک‌.ک در میان نیروهای کرد سوری است.

دخالت آشکار واشنگتن در امور ترکیه

مشکل روابط ترکیه با آمریکا فقط در مسائل فرامرزی و حوزه ژئوپلیتیک نیست. بلکه مقامات امنیتی آنکارا، کودتا علیه اردوغان را به سازمان‌های امنیتی آمریکا نسبت می‌دهند و دلیل آن را هم حضور مخالفان ترک در خاک آمریکا و زیر حمایت و تأیید مقامات کاخ سفید می‌دانند. در نقطه مقابل آمریکایی‌ها خواستار همراهی بیشتر ترکیه با آمریکا به‌ویژه استفاده از پایگاه اینجرلیک ترکیه هستند. اما چالش بزرگ در روابط دو کشور به خرید سامانه‌های پدافندی اس 400 روسی توسط آنکارا بازمی‌گردد. امری که به‌شدت مورد اعتراض واشنگتن بوده و آن را به زیان همکاری در چارچوب ناتو می‌داند و در مقابل، مقامات ترکیه بر استقلال دفاعی و حفظ امنیت ملی خود تأکید دارند و خواستار کاهش وابستگی ارتش خود به آمریکا هستند.

اقدامات آمریکا برای تحریم وزرای ترکیه و وضع تعرفه بر کالاهای ساخت این کشور توسط دولت ترامپ به ایجاد بحران اقتصادی در ترکیه منجر شد و همین امر سبب شد تا مقامات دولت اردوغان نزدیکی بیشتر با سایر کشورهایی که تحت تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند را در دستور کار قرار دهند.

دلار که ابزار قوی در اقتصاد سیاسی آمریکاست این بار توسط مقامات ترک به چالش کشیده شد. ترکیه به‌عنوان ضربه‌ای به اقتصاد آمریکا و به نشانه تأکید بر استقلال خود خواستار تجارت با کشورهای روسیه، ایران و چین بر اساس پول ملی طرفین یا تجارت تهاتری شد تا از حجم استفاده از دلار و در اصل، تأثیری که پول آمریکا بر مراودات بین‌المللی می‌گذارد کاسته شود.

همه این موارد به سود سیاست خارجی ایران قابل ارزیابی است. کشوری که زمانی رقیب بالفعل ایران محسوب می‌شد، اکنون خود به معارض سیاست‌های مداخله‌گرایانه آمریکا تبدیل‌شده و مخالفت شدید مقامات آنکارا در تحریم ایران و نه بزرگ به آمریکا را در این راستا می‌توان ارزیابی کرد. اگر سیاست‌های ترکیه در همین مسیر تداوم یابد می‌توان به آینده روابط ایران و ترکیه با چالش‌های کمتر و همکاری‌های بیشتر امیدوار بود.

انتهای پیام/ن