قدر غدیر از دیدگاه قرآن و فریقین ـ 2

یکی از آیات قرآن که دلالت قوی بر امامت و خلافت امام علی علیه‌السلام دارد آیه ولایت است.
خداوند متعال می‌فرماید:
(إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ) مائده آیه ۵۵
سرپرست و رهبر شما تنها خدا است و پیامبر او، و آن‌ها که ایمان آورده‏‌اند و نماز را برپامی‌‏دارند و در حال رکوع زکات می‏‌پردازند.
بنا بر نظر علامهٔ حلی اجماع علمای امامیه بر نزول این آیه بر ولایت امیرالمومنین(ع) است(۱)، لکن در این میان علمای عامه اختلافاتی وجود دارد بر این امر صریح که می‌توان نظرات آنها را به سه بخش تقسیم کرد:
الف) برخی با پذیرش احادیث تصدق انگشتر از سوی امام علی(ع) بدون الغای خصوصیت از آن، آیه را تنها بر مورد نزول حمل می‌کنند. از جمله این گروه ابوبکر جصاص و ابوالحسن علی طبری هراسی را می‌توان نام برد(۲)
ب) گروهی دیگر در مورد نزول آیه درباره تصدق امام علی(ع) به عمومیت مفاد آیه قائلند، گرچه نزول آیه را در شان امام علی(ع) انکار نمی‌کنند. آیه ولایت را نصرت و یا محبت معنی می‌کنند.
ج) عده اندکی از علمای اهل سنت به کلی منکر این حادثه‌اند و روایاتی که آیه را منطبق بر امام علی(ع) می‌داند منکرند. در رأس این گروه ابن‌تیمیه قرار دارد.
حال اصل امر ولایت در این آیه:
کلمه ولى در آیه به معنى دوست و یا ناصر و یاور نیست زیرا ولایت به معنى دوستى و یارى کردن مخصوص کسانى نیست که نماز مى‏‌خوانند و در حال رکوع زکات مى‏‌دهند، بلکه یک حکم عمومى است که همه مسلمانان را دربرمى‏‌گیرد، همه مسلمین باید یکدیگر را دوست بدارند و یارى کنند حتى آنهایی که زکات بر آن‌ها واجب نیست و اصولا چیزى ندارند که زکات بدهند، تا چه رسد به این‌که بخواهند در حال رکوع زکاتى بپردازند، آن‌ها هم باید دوست و یار و یاور یکدیگر باشند. از اینجا روشن مى‌شود که منظور از ولى در آیه فوق ولایت به معنى سرپرستى و تصرف و رهبرى مادى و معنوى است، به‌خصوص این‌که این ولایت در ردیف ولایت پیامبر(ص‏) و ولایت خدا قرار گرفته و هر سه با یک جمله ادا شده است.به این ترتیب، این آیه از آیاتى است که به عنوان یک نص قرآنى دلالت بر ولایت و امامت على(علیه‌‏السلام‏) می‌کند.(3)
1-منهاج‌الکرامه علامه حلی ص۱۴۰
2-احکام القرآن جصاص ج۲ ص ۵۵۸-جامع‌البیان ج ۶ ص ۳۴۳ / تفسیر المنار ج ۶ ص ۴۴۶
3-منابع اهل سنت:جامع‌البیان طبری/تفسیر قرآن‌العظیم ابن حاتم/ شواهد النتزیل حسکانی/ الکشف والبیان عن تفسیر القرآن ثعلبی/ زادالمسیر ابن‌جوزی/معالم‌التنزیل بغوی/ تفسیر ابن‌کثیر/ لباب‌التأویل فی‌العلم تأویل علاءالدین بغدادی/ جواهرالحسان ثعالبی/ الدرر‌المنثور سیوطی
منابع شیعه: تفسیر علی بن ابراهیم قمی/ تفسیر فرات کوفی/ تفسیر عیاشی/ عین العبره سیدبن طاووس/ تبیان شیخ طوسی/ برهان علامه بحرانی

* پژوهشگر دین

انتهای پیام/