علاقه کودکان به مطالعه، با ورود به مدرسه از بین می‌رود/ شهرداری تنها 200 هزارتومان به ما کمک کرد
هادی حسینی‌نژاد، خبرنگار فرهنگی آنا: بسیاری از منتقدان در بررسی وضعیت بحرانی بازار نشر و سرانه مطالعه در کشور، معتقدند انگشت اتهام به سمت نهادها و سازمان‌هایی است که تربیت و پروش کودکان و نوجوانان از وظایف سازمانی‌شان است که در راس آن‌ها، آموزش و پرورش قرار دارد. آن‌ها بر این باورند که کتاب و کتابخوانی هرگز جایگاه مشخص و مستحکمی در میان برنامه‌های آموزشی مدارس نداشته است و همین مساله باعث شده کودکان نسل‌های آغازین انقلاب که حالا قشر جوان جامعه را تشکیل داده‌اند، رابطه‌ای با کتاب و مطالعه نداشته باشند. بدتر آنکه این رویه در دهه‌ها و سال‌های بعدی نیز تداوم یافته و با این حساب نمی‌توان انتظار داشت تا چند دهه بعد، پیشرفت خاصی در سرانه مطالعه و علاقه مردم جامعه به کتاب و کتابخوانی ایجاد شود؛ حال آنکه بسیاری از منتقدان این بحران را، نزولی و در حال پیشرفت هم می‌دانند!
در خلأ توجه‌های دولتی به این مساله، برخی از مراکز غیردولتی و وابسته به انجمن‌ها و شوراها، سعی کرده‌اند سهمی در ترغیب کودکان و نوجوانان به کتاب داشته باشند. «خانه کتابدار» یکی از این مراکز است که در قالب یک مرکز خیریه فرهنگی، کار خود را از سال 83 با پشتوانه شورای کتاب کودک آغاز کرده است؛ حرکتی ارزشمند که متاسفانه نه‌تنها از آن حمایت دولتی صورت نمی‌گیرد، بلکه کمتر پیش آمده مدیران دولتی اعتنایی به آن داشته باشند.
ملیحه پیشداد، بانوی نیکوکاری است که با تبدیل خانه پدری‌اش به «خانه کتابدار» عاشقانه ترویج کتاب و کتابخوانی را در حد محله منیریه دنبال می‌کند. او درباره این مرکز خیریه به خبرنگار آنا توضیح داد: «اینجا خانه پدری ما بوده و ما تصمیم گرفتیم این ساختمان 5 طبقه را به امور خیره و عام‌المنفعه اختصاص بدهیم. با بررسی‌هایی که در این‌باره کردیم، به این نتیجه رسیدیم که در میان مراکز خیریه موجود، جای مرکزی که به فعالیت‌های فرهنگی عام‌المنفعه بپردازد، خالی است؛ خصوصا در حوزه کودکان و نوجوانان. به همین دلیل خانه پدری تبدیل شد به یک کتابخانه محلی که کارش ترویج کتابخوانی به صورت خیریه است.»
وی افزود: «خانه کتابدار، دو کتابخانه دارد که اولی به کتاب‌های کودک و نوجوان اختصاص دارد و دومی، کتاب‌هایی را در خود جای داده که مخاطب‌شان خانواده‌ها و پدرمادرها هستند؛ کتاب‌هایی که حتی پیش از تولد کودک‌شان به آن‌ها کمک می‌کند تا در آینده فرزندانی کتاب‌خوان و اهل مطالعه داشته باشند. جمعا تعداد عناوین کتاب‌های موجود در خانه کتابدار، 18 هزار عنوان است.»
مدیر خانه کتابدار با اشاره به فعالیت‌ها و خدماتی که این مرکز به کودکان ارائه می‌کند توضیح داد: «در کنار امانت کتاب، کلاس‌هایی در خانه کتابدار برگزار می‌شود که هدف تمامی آن‌ها نزدیک کردن کودکان به کتاب است، حالا چه از طریق نقاشی، چه از طریق بازی‌های سنتی و چه از طریق نمایش و کلاس‌های دیگر. به عبارت دیگر این کلاس‌ها کمک می‌کنند کتاب‌وکتاب‌خوانی به صورت شیرین‌تر و جذاب‌تری دنبال شود.»
وی افزود: «حلقه‌های مطالعاتی موجود در این مرکز، از بچه‌های 2 سال به بالا تشکیل شده‌اند که هر کدام زیر نظر کارشناسان و کتاب‌دارانی که به صورت داوطلبانه با ما همکاری دارند، اداره می‌شوند. کتاب‌ها برای کودکان که هنوز به سن مدرسه نرسیده‌اند، تصویرخوانی می‌شوند و در کنار این فعالیت‌ها، کودکان و نوجوانان با کمک کتاب‌داران، از کتابخانه کتاب امانت می‌گیرند و با خود به خانه می‌برند.»
پیشداد در پاسخ به این سوال که آیا تا کنون بودجه یا حمایت ویژه‌ای از سوی نهادها و سازمان‌های دولتی داشته‌اید یا خیر، پاسخ منفی داد و اظهار کرد: «ما هیچ بودجه و حمایت خاصی در طول این سال‌ها نداشته‌ایم. این خانه با هزینه شخصی اداره می‌شود. فقط حق عضویت 4 هزار و 500 تومانی برای 6 ماه عضویت را داریم و مبالغ بسیار ناچیزی که برای تهیه وسایل آموزشی مثل مداد رنگی و پاستل و ... از خانواده‌ها دریافت می‌شود. دلیلش هم این است که از ورود لوازم و تجهیزات غیر استاندارد و غیربهداشتی به کلاس‌ها جلوگیری کنیم.»
وی ضمن بیان این مطلب که خانه کتابدار 2700 عضو دارد که از این تعداد، 700 تا 800 نفر از آن‌ها اعضای فعال خانه به شمار می‌آیند، ادامه داد: «همانطور که گفتم مربیان و کارشناسان به صورت داوطلبانه و بدون چشمداشت مالی به ما همکاری دارند. ما فقط 7 نیروی کار موظفی داریم که هزینه حقوق و بیمه آن‌ها را نیز با هزینه شخصی پرداخت می‌شود.»
مدیرخانه کتابدار گفت: «بعد از ده سال فعالیت، سال گذشته در هفته کتاب، از خانه کتابدار از سوی شهرداری تهران مورد تقدیر قرار گرفت و 200 هزار تومان برای تهیه کتاب به ما کمک کردند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم 3 میلیون تومان بن خرید کتاب به ما داد که کارشناسان ما با مراجعه به انبارهای ارشاد، از بین کتاب‌های موجود، کتاب‌های مناسب‌تر را انتخاب و به کتابخانه آوردند.»
| نه تنها ما را از پرداخت عوارض نوسازی معاف نکردند، بلکه هزینه آب و برق و گاز این مرکز را نیز چند برابر کرده و مطابق با نرخ هزینه‌های واحدهای تجاری دریافت می‌کنند |
وی اظهار داشت: «این دو مورد، تنها موارد حمایتی بوده که در یازده سال اخیر داشته‌ایم. اما در مقابل این کمک‌های ناچیز، شهرداری که با فعالیت‌های عام‌المنفعه خانه کتابدار به خوبی آشنایی دارد، نه تنها ما را از پرداخت عوارض نوسازی معاف نکردند، بلکه هزینه آب و برق و گاز این مرکز را نیز چند برابر کرده و مطابق با نرخ هزینه‌های واحدهای تجاری دریافت می‌کنند. به عنوان مثال هزینه انشعاب فاضلاب برای خانه کتابدار،10 برابر منازل مسکونی، یعنی بیش از 6 میلیون‌تومان در نظر گرفته شد. تلاش ما این است که همچنان مقاومت کنیم، اما نمی‌دانم این مقاومت تا کی ادامه خواهد داشت؟»
پیشداد در پاسخ به این سوال که پایین بودن نرخ مطالعه در جامعه و بحران کتاب تا چه حد نگران کننده است، خاطر نشان کرد: «در اینکه دوری از کتاب به یک معضل اجتماعی در جامعه ما تبدیل شده،شکی نیست. اما دلایل مختلفی در ایجاد این وضعیت وجود دارند.»
| با ورود کودکان به مدارس مشکلات آغاز می‌شود و کم کم میل به مطالعه از بین می‌رود |
وی افزود: «مراجعان ما در گروه‌های الف علاقه خوبی به کتاب و مطالعه دارند اما با ورود آن‌ها به مدارس و برنامه‌های آموزشی که در آن‌ها توجه به مطالعه در نظر گرفته نشده است، مشکلات آغاز می‌شود. تا جایی که اعضای خانه کتابدار که در سنین پایین کتاب‌های متعددی را از کتابخانه امانت می‌گیرند، وقتی بزرگتر شده و به مقطع راهنمایی نزدیک می‌شوند، دیگر علاقه‌ای به مراجعه و امانت کتاب ندارند.»
وی اضافه کرد: «حتی دانش‌آموزانی که برای برنامه‌های تابستانی به خانه کتابدار می‌آیند،از ما می‌خواهند کلاس‌هایی را برای آن‌ها در نظر بگیریم، که هیچ ربطی به کتاب و مطالعه نداشته باشند. البته این اتفاق نمی‌افتد زیرا تمام فعالیت‌های ما معطوف به کتاب است.»
مدیر خانه کتابدار گفت: «البته همانطور که گفتم عوامل دیگری نیز وجود دارند؛ مثل شیوع دستگاه‌ها و بازی‌های الکترونیکی و رایانه‌ای که روز به روز پیشرفته‌تر می‌شوند و کودکان را به خود مشغول می‌کنند. همچنین مشکلات اقتصادی خانواده‌ها که باعث می‌شود پدر و مادرها کمتر به نیاز کتابخوانی فرزندان خود اهمیت بدهند.»
انتهای پیام/