شاعر انقلاب نسبت به اطراف خود بی‌تفاوت نیست/ شعر انقلاب محدود به موضوع خاصی نمی‌شود

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، میزگرد شعر تراز انقلاب اسلامی با حضور میلاد عرفان‌پور، محمدمهدی سیار و محمدرضا وحید‌زاده درسومین دوره متمرکز تابستانه مدرسه علوم انسانی اسلامی صدرا برگزار شد.

میلاد عرفان‌پور در ابتدای مراسم در پاسخ به سوال ماهیت شعر انقلاب و تفاوت آن با سبک‌های دیگر شعری گفت: دهه‌های 60 و اوایل هفتاد اوج شعر انقلاب بوده و این روند نیمه دهه 70 و آغاز دهه 80 به افول خود رسیده است تا آنجا که شعر انقلاب اسلامی دچار انزوا شد و کمتر پیش می‌آمد شاعری که با شعر انقلاب سربلند کند اما در دهه اخیر می‌توان گفت شعر انقلاب جایگاه خود را پیدا کرده و به حدی از اعتلا رسیده است.

وی با اشاره به سه نوع تعریف از شعر انقلاب اسلامی افزود: در یک تعریف شعر انقلاب اسلامی تاریخ‌محور و واقعه‌محور است. این تعریف معمولا براساس اتفاقاتی است که حول محور سال 57 و انقلاب اسلامی رخ داده است و به همین دلیل واقعه‌محور هستند.

این شاعر و ادیب جوان کشور تصریح کرد: مهم‌ترین و بهترین تعریفی که می‌‌توان از شعر انقلاب کرد، آن است که مبتنی بر گفتمان انقلاب اسلامی و در چارچوب ارزش‌های انقلاب جا می‌گیرد. شاعر انقلاب مقید و متعهد به انقلاب و گفتمان انقلاب اسلامی است و حیطه ورودش به شعر همه ساحت‌ها است. با این تعریف از شعر انقلاب، همه موضوعاتی که انسان در زندگی خود با آن سر و کار دارد در شعر انقلاب می‌گنجد. به عبارت دیگر شعر انقلاب محدود به موضوعات به خصوصی نظیر شعر سیاسی و دفاع مقدس نیست.

محمدمهدی سیار در ادامه جلسه درباره نسبت بین ادبیات، شعر و تمدن گفت: هر تمدنی دو ساحت اساسی دارد، یکی فکر، اندیشه و فلسفه که تولید علم از آن صورت می‌گیرد و دیگری فرهنگ که در قالب‌های هنری و ادبی بروز و ظهور می‌یابد. این دو ساحت در ادوار مختلف تمدن اسلامی تاثیرات مختلفی روی هم داشته‌اند.

وی افزود: اگر به تاریخ ادوار شعر فارسی از یک سو و از سوی دیگر به تاریخ حکمت و فلسفه نگاهی بیندازیم، این تناظر و رابطه دوسویه روشن می‌شود. برای نمونه، هم‌زمان با سبک خراسانی در قرن‌های 4 و 5 هجری، حکمای بزرگی چون فارابی و ابن‌سینا را داشته‌ایم.

این شاعر و استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: فضای عقل‌گرایی که در این دوره شعری وجود دارد، به تناظر رشد و نضج حکمت و فلسفه در تمدن اسلامی است. از فردوسی و رودکی به عنوان شاعران به نام این دوره می‌توان نام برد. فردوسی شاهنامه خود را با به نام خداوند جان و خرد/کزین برتر اندیشه برنگذرد آغاز می‌کند. حضور عناصر خرد و اندیشه در این بیت خود مبین این عقل‌گرایی سبک خراسانی است. در دوره عطار، حافظ و مولوی با رشد عرفان اسلامی رفته رفته مضامین عرفانی و عبور از عقل در شعر شاعران بروز و ظهور می‌یابد. این‌ها حاکی از تناظر و ارتباط فلسفه و شعر در ادوار مختلف شعر فارسی است.

سیار عنوان کرد: در دوره حاضر نیز ارتباط بین فلاسفه و شاعران کمتر به چشم می‌آید و نیاز است برای پیشرفت تمدن این ارتباط ایجاد شود.

محمدرضا وحیدزاده مولف کتاب سبک‌شناسی هنر انقلاب اسلامی درباره تبیین مولفه‌های شعر انقلابی پرداخت و گفت: شعر انقلاب در همه ساحت‌ها و مسائل حرف برای گفتن دارد و خودش را محصور یک بخش خاص نمی‌کند. شعر انقلاب در شئون مختلف گفتمان انقلاب ورود می‌کند و در ذیل گفتمان شعر می‌سراید.

وی افزود: نگاه توحیدی در سراسر شعر انقلاب حاکم است و اعتراض خود را نسبت به وضع موجود با زبان شعر به مردم می‌رساند، شاعر انقلاب نسبت به اطراف خود بی‌تفاوت نیست و موضع‌گیری می‌کند. تقوا یکی از شروط شعر انقلابی است که باعث می‌شود، شاعر اخلاق و حیا را از طریق شعر خود در جامعه فرهنگ‌سازی کند.

این شاعر و پژوهشگر جوان با بیان اینکه شعر انقلاب ناامیدکننده و تاریک نیست بلکه آرمان‌خواهی و روشن‌بینی در آن موج می‌زند اظهار کرد: شعر انقلاب حرکت رو به جلویی دارد و پویایی از ویژگی‌های اصلی آن است. شعرای انقلاب اسلامی بخشی از وجود انقلاب هستند و سهم اساسی در تحقق آن داشته‌اند نه اینکه نتیجه انقلاب باشند.

وحیدزاده ادامه داد: برخی می‌پرسند چه معنایی دارد برای شعر حد بگذاریم و موضوع آن را محدود کنیم؟ در پاسخ باید گفت: شعر مانند دیگر پدیده‌ها جلوه وجودی انسان و بازتاب اندیشه‌ها و خلاقیت‌های انسانی است و رابطه تنگاتنگی با روان آدمی دارد و این پیوستگی وظیفه شعر را خطیرتر می‌کند. انسان نیز در حالت‌ها و وضعیت‌های مختلفی که در آن قرار می‌گیرد، از این مسائل تاثیر می‌پذیرد و به همین دلیل در جغرافیای تاریخی و زمانی شاهد ظهور سبک‌های متفاوت هستیم. جغرافیا و اقلیم تاثیرات مختلفی در شعر می‌گذارند و همین خودش را سبک‌های مختلف بروز می‌دهد.

وی در پایان گفت: یکی از اساسی‌ترین چیزهایی که بر شعر اثر می‌گذارد نوع نگرش انسان به عالم است. انقلاب اسلامی نیز با دگرگون‌ کردن نوع نگاه به عالم، انسان و حیات او و تفاوت قائل شدن بین زیست انسان انقلابی و غیرانقلابی تاثیر شگرفی روی شعر گذاشته است.

انتهای پیام/4007