کشف آثار دوران تاریخی و صدر اسلام در ارگ قدیم تون در خراسان‌جنوبی
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری آنا، سید احمد برآبادی گفت: این کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی و پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همکاری گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و به سرپرستی محمد اسماعیل اسماعیلی انجام شد و در آن آثاری از دوران تاریخی (سلوکی و ساسانی) و دوران اسلامی به دست آمد.
وی ادامه داد: مطالعات اولیه انجام‌شده در این کاوش به شناسایی دو دوره فرهنگی تاریخی و اسلامی شامل آثار معماری (کف استقراری و کوره/تنور) و یافته‌های ارزشمندی از گونه‌های سفالین دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی منجر شد. سفال‌های اسلامی به دست آمده شامل سفال با لعاب تک رنگ، سفال‌های گونه نیشابور به ویژه گونه کتیبه‌دار آن، سفال با لعاب ارغوانی که برخی باستان‌شناسان آن را گونه بامیان نام نهاده‌اند. سفال‌های منقوش و سفال با تزیین قالبی نوع سلجوقی و به میزان کمتری سفال دوره ایلخانی، تیموری و صفوی است.
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل خراسان‌جنوبی گفت: با توجه به از بین رفتن سطح اصلی ارگ در طی توسعه شهری به‌ویژه بعد از زلزله، آثار برجا از نهشته‌های قرون میانی به دست نیامد اما نتایج بررسی سطحی انجام شده، نشان از استفاده از ارگ حداقل تا پایان دوره صفوی و به احتمالی قاجار دارد. امری که در متون نوشتاری به آن به صورت کامل اشاره شده است.
وی افزود: به دست آمدن آثار سفالین مربوط به دوره ساسانی در این کاوش و نیز تک‌یافته سلوکی به دست آمده را می‌توان نشان از وجود استقراری قدیمی‌تر از دوران اسلامی در شهر تاریخی تون دانست که نتایج تکمیلی آن پس از اتمام مطالعات به صورت مقاله و کتاب در اختیار محققان قرار خواهد گرفت.
برآبادی بیان داشت: در پایان کاوش، برای حفاظت از آثار معماری کشف شده، با هماهنگی باستان‌شناسان، کاوشگر و کارشناسان مرمت و احیای پایگاه شهر تاریخی تون، پوشش کاهگل اجرا شد.
بنا به گفته سرپرست هیأت کاوش، به دست آمدن قطعاتی از ظروف شیش‌های و سنگی و سرباره‌های صنعتی به‌ویژه کوره سفالی شناشایی شده در حاشیه شهر تاریخی تون، نشان از مرکزیت این شهر در تولیدات صنعتی منطقه جنوب خراسان دارد که تکمیل شدن مطالعات باستان‌شناسی در آن ضروری است.
شرق ایران، به ویژه خراسان‌جنوبی منطقه فرهنگی کمتر شناخته شده اما مهم در باستان‌شناسی کشور است و تداوم مطالعات باستان‌شناسی اقدامی ضروری در شناخت فرهنگ بومی منطقه است.
گفتنی است، شهر تون که در دوره پهلوی اول به فردوس تغییر نام داده است، از جمله شهرهای مهم صدر اسلامی و به احتمالی دوران تاریخی است که در متون نوشتاری به آن توجه ویژه‌ای شده و بسیاری از اندیشمندان از جمله ناصرخسرو از این شهر بازدید داشته‌اند.
احتمالا اولین‌بار نام شهر در کتاب «اشکال العالم» آورده شده و مقدسی اولین اشاره مستقیم به این شهر کرده و از دژ، مسجد جامع و کاریز آن یاد کرده است. تون نخستین شهر پس از عبور از کرمان و یزد و اصفهان به جنوب خراسان و شاهراه موسوم به ابریشم و راه خراسان بزرگ است که به سبزوار، نیشابور، گناباد، مشهد و سایر شهرهای ماوراء النهر و افغانستان و در ادامه آسیای میانه و کشور چین متصل می‌شود. این منطقه که جزو ولایت قهستان بوده است در واقع یکی از سه حاکم‌نشین مهم جنوب خراسان در کنار قاین و طبس است، از این رو، اشارات فراوانی در نوشته‌های صدر اسلام به تون شده است.
انتهای پیام/
انتهای پیام/