داوران با چه میراثی به لیگ پانزدهم می‌روند؟ تبلیغ علامت‌ سوال، سیب‌های گندیده و ویروس قدرت‌طلبی

آرش عبدی، گروه ورزشی- در چند سال اخیر داوری فوتبال در ایران دچار حواشی فراوانی شده است. این حواشی در سطوح مدیریتی اعم از کمیته داوران و دپارتمان داوری قابل مشاهده است، افزون بر این مشکلاتی نظیر پرداخت نشدن به موقع دستمزدها و همچنین نبود روند آموزشی مناسب باعث شده است وضع داوری فوتبال در ایران نگران‌کننده‌تر از قبل به نظر برسد.

دستمزدی که ناچیز است

میزان دستمزد داوران در کشورهای صاحب فوتبال اختلاف فاحشی با دستمزد داوران ایرانی دارد. این تفاوت به قدری زیاد است که بسیاری از داوران ایرانی، قضاوت در فوتبال را به عنوان یک شغل محسوب نمی‌کنند. هر چند در بسیاری از کشورها، داوران فوتبال دارای مشاغل دیگری هستند، دستمزدی که از طریق داوری در فوتبال کسب می کنند به اندازه‌ای است که باعث شود آنان مقوله داوری را به صورت جدی دنبال کنند.

در لیگ دسته اول ایتالیا داوران فوتبال برای قضاوت هر بازی مبلغ 3600 یورو (12 میلیون و 780 هزار تومان) دریافت می کنند. این در حالی است که دستمزد داوران در لالیگا اسپانیا در حدود 6000 یورو (21 میلیون و 300 هزار تومان ) برای هر مسابقه است. اما در انگلیس وضع به گونه‌ای دیگر است. به جز دستمزدی که برای هر بازی داوران فوتبال در انگلیس دریافت می‌کنند مبلغ 52000 یورو (184میلیون و 600 هزار تومان) به صورت سالانه به آنان پرداخت می شود، افزون بر اینکه دستمزد آنان برای هر بازی حداکثر 1570 یورو (5 میلیون و 500 هزار تومان) است، البته این مبلغ بر اساس رتبه ‌ندی داوران متغیر است.

اما در ایران داوران وسط که در لیگ برتر قضاوت می‌کنند به ازای هر مسابقه مبلغی در حدود 650 هزار تومان دریافت می‌کنند و پرداخت همین مبلغ نیز با تاخیر فراوان صورت می گیرد.

درحالی که برخی بر این باورند که یکی از مهمترین دلایل ضعف داوران فوتبال ایران، دستمزد پایین است. اما نوید مظفری که از داوران بازنشسته فوتبال ایران محسوب می شود اعتقاد دارد با افزایش حقوق داوران فوتبال ایران مشکلی حل نخواهد شد. او در این باره می گوید: «اگر همین امروز دستمزد داوران لیگ برتری 5 برابر شود باز هم وضع داوری در ایران بهبود نخواهد یافت. چرا که مشکل اصلی داوران فوتبال ایران کمبود دستمزد نیست.»

رضا غیاثی، دیگر کارشناس داوری درباره دستمزد داوران ایران اظهار کرد:«نباید تصور کنیم گه اگر پول زیادی به داوران بدهیم آنان دیگر اشتباه نخواهند کرد. اشتباه همیشه وجود دارد و در تمام لیگ های اروایی هم شاهد اشتباهات داوری هستیم. اما پرداخت دستمزد مکفی به داوران باعث می‌شود آنها با آرامش بیشتری به داوری بپردازند و برای پیشرفت در کارشان مطالعات بیشتری انجام دهند.»

تبلیغات لباس داوران، از رب گوجه فرنگی تا یک علامت سوال بزرگ

یکی دیگر از موارد منحصر به‌فردی که در داوری فوتبال ایران به چشم می خورد تبلیغاتی است که روی لباس آنان نقش بسته است. طبق قانون فیفا درج تبلیغات تنها بر روی آستین لباس داوران مجاز است. این در حالی‌ است که در ایران، تبلیغات در قسمت جلوی لباس داوران قرار گرفته است آن هم با ابعادی بسیار بزرگ که با قوانین فیفا مطابقت ندارد.

رضا غیاثی در این باره می گوید:«درآمد حاصله از تبلیغات روی لباس داوران باید برای آموزش آنان صرف شود در حالی که در ایران این درآمد در جاهای دیگری به جز آموزش داوران هزینه می‌شود.»

اما نوید مظفری نظرش را درباره تبلیغات روی لباس داوران از زاویه دیگری بیان می کند. او می گوید:«در بوندس لیگا،تبلیغ یک شرکت بیمه بر روی آستین داوران نقش بسته است. اما در ایران تبلیغات شرکت‌هایی که به تولید محصولاتی همچون گوجه فرنگی و دستمال کاغذی می‌پردازند بر روی لباس داوران حک شده است. به یاد دارم یک بار تبلیغ لباس داوران ایرانی یک علامت سوال بزرگ بود. به طور حتم تبلیغات لباس داوران باید به شرکتی سپرده شود که در درجه اول شأن داوران حفظ شود. مشخص است که تبلیغ یک شرکت بیمه با تبلیغ گوجه فرنگی و دستمال کاغذی تفاوت زیادی دارد.»

سیب گندیده را جدا کنید

بازی معروف سپاهان اصفهان و پرسپولیس تهران را که منجر به محرومیت محسن قهرمانی شد، فوتبال‌دوستان به یاد دارند. پس از آن بازی معروف، علی دایی در صحبتهایی عنوان کرد که روند داوری دیدار سپاهان اصفهان و پرسپولیس تهران عادی نبوده است و مشکوک به نظر می‌رسد. با وجود اینکه محسن قهرمانی از طرف کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال و همچنین فیفا با محرومیت مواجه شد، بسیاری با این سوال روبه‌رو هستند که آیا این داور در قضاوت‌هایش عدالت را زیر پا گذاشته است؟ سوالی که هرگز به آن پاسخ داده نشد که این نه به نفع قهرمانی نه به نفع داوران دیگر؛ زیرا در صورت بی‌گناهی قهرمانی از او اعاده حیثیت نشد و در صورت احراز تخلف و برخورد نشدن با آن، جامعه داوری نمی‌تواند مانند گذشته ادعای سلامت داشته باشد. اما نحوه برخورد با چنین‌ پرونده‌هایی در کشورهای صاحب سبک در فوتبال به گونه‌ای دیگر است. در رسوایی کالچوپولی ابتدا موضوع کاملا شفاف بررسی شد و سپس اسامی کسانی که در این پرونده نقش داشتند به صورت رسمی اعلام شد. در بین این اسامی نام چند داور نیز به چشم می خورد.

«پائولو برگامو»، داور پیشین ایتالیایی که در زمان بروز کالچوپولی در کمیته داوران وظیفه انتخاب داوران مسابقات را بر عهده داشت از سوی این دادگاه ایتالیایی 1.31 میلیون دلار جریمه شد که بیشترین جریمه بود. «پی‌یر لوئیچی پایرتو»، همکار وی هم 1.05 میلیون دلار جریمه شد.

اما در ایران با این توجیه که به جامعه داوری خدشه وارد می شود از اعلام اسامی داوران خاطی طفره می روند. رضا غیاثی که در زمان ریاست محمد دادکان در فدراسیون فوتبال رئیس کمیته داوران بود در این باره می گوید:« در زمان حضورم در کمیته داوران با یک مورد از این دست روبرو شدیم و داور خاطی را محروم کردیم. اگر هم دلیل محرومیت وی را اعلام نکردیم به این دلیل بود که همگان متوجه شده بودند داور خاطی چه تخلفاتی انجام داده بود و دیگر نیازی به اعلام ما نبود.»

غیاثی درباره محرومیت قهرمانی و همچنین بازگشت دوباره وی به داوری عنوان کرد:«من واقعا اطلاعی از بی‌گناهی یا گناهکاری ب قهرمانی ندارم اما همچون دکترسیار اعتقاد دارم که جامعه داوری همچون سبد میوه ای است که در آن سیب گندیده نیز وجود دارد. بنابراین چه بهتر که سیب گندیده را از سبد سیب‌ها برداریم.»

نوید مظفری وجود فساد در فوتبال ایران را تایید می کند و می گوید:«همان‌طور که در هر قشری امکان وجود فساد است در داوری نیز فساد وجود دارد. اما نکته مهم این است که در صورت مشخص شدن فساد در داوری، نباید پنهان کاری صورت بگیرد.»

آموزشی که وجود ندارد

یکی از مهمترین ایراداتی که در داوری ایران وجود دارد نبود فرآیند آموزشی صحیح به داوران است. این در حالی است که پیش از آغاز هر فصل کلاس هایی برای آموزش داوران برگزار می‌شود.

رضا غیاثی اعتقاد دارد این کلاس ها تاثیر زیادی در افزایش کیفیت یک داور دارد. وی در ادامه عنوان کرد:«اگر کلاس های آموزش داوران لیگ برتری، برنامه آموزشی فیفا را سرلوحه کارمان قرار دهیم می‌توانیم شاهد پیشرفت داوران کشورمان بهتری باشیم. البته نباید در این کلاس ها از واژه‌هایی نظیر «به عقیده من» استفاده کنیم.»

نوید مظفری در این باره اظهار کرد: «مهمترین مشکل داوری ایران نبود روند آموزشی مناسب است. نحوه ارتقای یک داور در ایران به این صورت است که بر اساس گذشت زمان داوران می‌توانند درجه خود را ارتقا دهند. اما در کشوری همچون آلمان امکان دارد یک داور به مدت 10 سال نتواند درجه خود را ارتقا دهد.»

وی در ادامه افزود:«کلاس‌هایی که پیش از آغاز فصل برای داوران برگزار می‌شود تاثیری در افزایش آگاهی آنها ندارد. جالب اینکه در این کلاس‌ها از صحنه‌های داوری برنامه نود استفاده می شود.»

قدرت‌طلبی مدیران، ویروس جدید داوری

اختلافات میان رئیس کمیته داوران و رئیس دپارتمان داوری باعث شد حسین عسگری از ریاست دپارتمان داوری استعفا بدهد. استعفایی که شباهت زیادی به برکناری داشت. اما انتصاب رئیس جدید دپارتمان داوری نیز با حاشیه های فراوانی همراه بود. پس از اینکه کمیته داوران قصد داشت ابراهیم میرزابیگی را به عنوان رئیس دپارتمان داوری منصوب کند مسئولان فدراسیون فوتبال اجازه جنین کاری را به آنها ندادند و در نهایت مسعود عنایت ریاست دپارتمان داوری را بر عهده گرفت.

نوید مظفری درباره اختلافات میان کمیته داوران و دپارتمان داوری می‌گوید: «تمامی این اختلافات به دلیل قدرت‌طلبی مسئولان است. اگر آیین‌نامه فیفا را به درستی اجرا کنیم مشکلی پیش نخواهد آمد. در این آیین‌نامه کمیته داوران و دپارتمان داوری به عنوان یک رکن واحد دیده شده است اما در ایران اینگونه نیست و دپارتمان داوری نمی‌خواهد زیرنظر کمیته داوران فعالیت کند.»

وی در ادامه می گوید:«البته حضور اصفهانیان در کمتیه داوران منع قانونی دارد زیرا وی ریاست هیات فوتبال استان زنجان را نیز در اختیار دارد و با توجه به قانون فیفا رئیس کمیته داوران نمی‌تواند در تشکل فوتبالی دیگری فعالیت داشته باشد.»

رضا غیاثی نیز در این باره اظهار کرد:« در اختلافات میان اصفهانیان و عسگری، بیشترین تقصیر متوجه اصفهانیان بود و عسگری تقصیری نداشت. اما در نهایت در خروج به وی نشان داده شد.»

چشم‌انداز تاریک داوری در لیگ پانزدهم

با توجه به وضع فعلی داوری ایران، به نظر نمی‌رسد لیگ پانزدهم لیگی بدون حاشیه برای داوران فوتبال ایران باشد چرا که هیچ تغییر مثبتی در سازوکارهای داوری ایران به چشم نمی خورد. رضا غیاثی با تایید این مطلب می‌گوید: «لیگ پانزدهم لیگی دشوار برای داوران فوتبال ایران خواهد بود. تا زمانی که رئیس فدراسیون کفاشیان است نمی‌توان امیدی به بهبود داوری فوتبال ایران باشیم. کفاشیان می‌خواهد همه چیز را با خنده حل کند. در حالی که چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. رئیس فدراسیون باید فردی همچون محمد دادکان باشد. زمانی که وی رئیس فدراسیون بود من و داوران سعی می کردیم کوچکترین اشتباهی نداشته باشیم چرا که می دانستیم دادکان فردی قاطع است.»