اوراسیای بزرگ، شانگهای و بازیگری کلیدی به نام «تهران»

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، مرکز «بیرلیک- وحدت» مرکز پژوهش‌های ژئوپلیتیک روسیه در آخرین مطلب تحلیلی خود با تیتر «ایران در ساختار سازمان همکاری شانگهای گامی مهم در راه ایجاد اوراسیا بزرگ» مسئله پیوستن جمهوری اسلامی ایران به سازمان شانگهای را بررسی کرد.

در این مطلب آمده است: ظرفیت مشترک همه کشورهای سازمان شانگهای برای مقابله با هر گونه فشار غرب کافی است.

نتایج نشست اخیر سران کشورهای سازمان مذکور در شهر «سینگدئو» برای کارشناسان موضوعات جدیدی را ایجاد کرد زیرا در ماه ژوین سال 2016 هند و پاکستان اعضای این سازمان شدند و از ابتدای سال جاری اظهاراتی درباره عضویت ایران در شانگهای مطرح شده است.

در حال حاضر ایران همراه با بلاروس، مغولستان و افغانستان در ساختار سازمان شانگهای ناظر هستند اما «تهران» سال‌ها است که برای دریافت عضویت کامل تلاش‌ می‌کند.

هند و پاکستان حتی با وجود درگیری مذهبی با هم عضو شاگهای شدند که «دهلی» و «اسلام آباد» با توجه به وابستگی خود به منابع انرژی آسیای مرکزی و همچنین ایران منافع اقتصادی خود را بالاتر از مسائل سیاسی گذاشتند.

اینجا احتمالا شانگهای نقش بیشتری از سازمان ملل در فرایند عادی‌سازی روابط هند و پاکستان خواهد داشت.

هند با توجه به سابقه تاریخی و شرایط آسیای مرکزی در این منطقه منافع استراتژیک دارد زیرا دهلی آسیای مرکزی را بیشتر از دیدگاه منافع اقتصادی خود نگاه می‌کند.

چنین روابطی هنوز هم ضعیف است زیرا در بین همه کشورهای منطقه هند توانست مواضع خود را فقط در تاجیکستان تقویت کند.

چندی پیش هند در تاجیکستان در نوسازی فرودگاه نظامی شرکت کرد و حتی شایعه‌هایی درباره تأسیس پایگاه نظامی مطرح شد اما این اطلاعات تأیید نشد.

علاوه بر این «فونچوک ستابدان» کارشناس انستیتوی مطالعات دفاعی و سفیر سابق هند در قرقیزستان در سال 2017 گفت: عضویت دهلی در سازمان شانگهای تقریبا مواضع چین و پاکستان را کاهش می‌دهد.

همچنین در ماه اوریل سال جاری کارشناسان هندی در روزنامه «آسیای الیوم» نسبت به فعالیت چین در بندهای پاکستان ابراز نگرانی کردند.

ستابدان با اشاره به این مسئله گفت: هند برای توسعه سازمان شانگهای آماده است زیرا عضویت در این سازمان امکانات برای حل مسائل حوزه امنیت منطقه از جمله مبارزه با تروریسم، مقابله با تهدیدات داعش، «القاعده» و «طالبان» را باز می‌کند.

وی ادامه داد: هند به خوبی می‌داند که در حال حاضر همزمان چند پروژه‌ ترانزیتی اجرا می‌شود و آنان برای همگرایی منطقه و همچنین برای توسعه همکاری آسیای مرکزی و جنوبی بسیار مهم هستند.

این صحبت‌های کارشناس هندی در حالی است که در قالب دیدار مقامات ارشد «مسکو» و دهلی در شهر «سنت پترسبورگ» طرفین بر اجرای پروژه‌های ترانزیتی بر اساس احترام به منافع همه کشورها، استقلال و مسئولیت پذیری تأکید کردند.

عضویت در سازمان شانگهای همراه با پاکستان برای هند مشکلات جدی به وجود می‌آورد.

در یکی از گزارشات سازمان ملل که در آن کارشناسان ایجاد کریدور بین چین و پاکستان در قالب برنامه «یک کمربند یک مسیر» را نه تنها به عنوان عامل توسعه منطقه بلکه دلیل اصلی گسترش بی‌ثباتی معرفی کردند.

مسئله امنیت انرژی برای هند نیز بسیار مهم است و این کشور به دنبال ایجاد گروه انرژی سازمان شانگهای می‌باشد که انجام این اقدام بدون ایران ممکن نیست بنابراین هند خواستار عضویت ایران در شانگهای است.

جالب این است که پاکستان نیز عضویت ایران در شانگهای را حمایت می‌کند و این کشور علاقمند به راه‌اندازی پروژه لوله گاز ایرانی موسوم به «صلح» است که به دلیل بازی‌های پشت پرده دهلی با «واشنگتن» متوقف شده بود.

اما با وجود مخالفت داخلی از سال 2017 شانگهای شامل 8 عضو است و این سازمان توانایی حذف نقش «G7» را دارد.

کارشناسان غربی هم نگران رشد نقش شانگهای هستند و در سخنرانی‌های خود موفقیت آن را بالا ارزیابی می‌کنند زیرا در مقایسه با دیگر سازمان‌های منطقه شانگهای به دستاورد‌های قابل توجه رسیده است.

با توجه به تلاش‌های دولت تاجیکستان برای کاهش همکاری با ایران و همچنین تلاش‌های ترکمنستان برای تشدید روابط با تهران به نظر می‌رسد که غرب همراه با رژیم صهیونیستی از پیوستن جمهوری اسلامی به سازمان شانگهای می‌ترسد.

برخی کارشناسان از عدم وحدت در سازمان شانگهای با اشاره به درگیری هند و پاکستان خبر می‌دهند در حالی که کشورهای غربی به رهبری آمریکا بر اساس ایدئولوژی مشترک از جمله لیبرالی اتحادیه خود را تشکیل دادند.

اما این اظهارات با واقعیت ارتباطی ندارد زیرا در مقایسه با سازمان‌های غربی سازمان شانگهای به عنوان اتحادیه قدرت‌های اصلی اوراسیا هدف مجبور کردن دیگر کشورها برای پذیرفت نظام اجتماع- سیاسی خود را ندارد.

اتحادیه غربی از لحاظ ایدئولوژی و ژئوپلیتیک، یک قطبی است و سازمان شانگهای چندقطبی می‌باشد و حتی وضعیت فعلی آن به عنوان گزینه آلترناتیو دیده می‌شود.

اگر کشورها مسائل داخلی را حل‌ می‌کنند ظرفیت مشترک آنها قابلیت مبارزه با هر گونه فشار غربی را باز می‌کند و رعایت هر تصمیم شانگهای برای بخش بیشتر جمعیت جهان الزامی می‌شود.

اگر تهران عضو شانگهای شود پاکستان به عنوان نماینده مسلمانان اهل سنت و ایران به عنوان نماینده اهل تشیع در چارچوب سازمان شانگهای کار می‌کنند و آن وقت شانگهای یک سازمان شامل قدرت‌های اصلی اوراسیا و چند قطبی می‌شود و برابر اتحادیه‌های غربی می‌گردد.

ایران 11 سال قبل درخواست عضویت در شانگهای را داد اما به دلیل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و دیگر محدودیت‌ها انجام چنین اقدامی ممکن نبود.

همچنین ترکیه پس از مذاکرات با روسیه و ایران علاقمند به پیوستن به سازمان شانگهای شد که رئیس جمهور این کشور در ماه نوامبر سال 2016 از وجود برنامه‌های همکاری با شانگهای به جای اتحادیه اروپا خبر داد.

«رجب طیب اردوغان» گفت: پس از تصمیم انگلیس برای خروج از اتحادیه اروپا فرانسه و ایتالیا هم علاقمند به انجام چنین اقدامی شدند و در این شرایط ترکیه باید آرام بماند و به سمت شانگهای حرکت کند ضمن آنکه در رابطه با این موضوع با مقامات روسیه و قزاقستان مذاکراتی صورت گرفته است.

از سال 2013 ترکیه شریک سازمان شانگهای است و روسیه و چین اظهارات از اردوغان حمایت کردند اما «پکن» به دلیل وجود دلائل محکم از جمله حمایت «آنکارا» از اویغورهای مقیم در منطقه «سین‌گیانگ» از حمایت از تصمیم رئیس جمهور ترکیه خودداری کرد.

اما از اظهارات اردوغان 2 سال گذشته و مسئله پیوستن ترکیه همچنان مورد بررسی مقامات ارشد قرار نگرفت.

از سال 2015 اعضای شانگهای برای پذیرفتن ایران به سازمان تلاش‌ می‌کنند اما به دلیل وجود عوامل مختلف از جمله مواضع دولت قزاقستان انجام این اقدام ممکن نیست زیرا اقدامات دولت قزاق همراه با ارائه دسترسی به نظامیان آمریکا به سواحل دریای خزر بسیار مشکوک است.

ایران علاقمند به عضویت در شانگهای بود و مدت زیادی ایران به دلیل برنامه هسته‌ای امکان دریافت عضویت کامل در شانگهای را نداشت و اقدامات دولت چین و روسیه در این بخش بسیار محتاطانه بود.

در سال 2018 با تحریم‌های ضدروسی، ضدایرانی و شروع جنگ تجاری جدید بین آمریکا و چین وضعیت به طور جدی تغییر یافته که این عوامل تصمیم درباره عضویت ایران در شانگهای را تسریع می‌کند.

«ندانا اونیکریشنانا» معاون رئیس مرکز تحلیلی «Observer Research Foundation» در رابطه با این موضوع اظهار داشت: پذیرفتن ایران در شانگهای یک پروسه بلندمدت خواهد بود که این تصمیم با توجه به دیدگاه‌های بازیگران دیگر در خاورمیانه وضعیت تهران را در منطقه بالا می‌برد.

وی ادامه داد: رقبای ایران خواهان عضویت ایران در شانگهای نیستند و عربستان سعودی در برخی کشورهای منطقه نفوذ قابل توجهی را دارد.

به نظر این کارشناس ایجاد کریدورهای ترانزیتی جدید امکانات مهمی در بخش اقتصادی باز می‌کند و در بخش عادی سازی حوزه امنیت منطقه از جمله در افغانستان سهم ایران بی‌نظیر خواهد بود و احتمالا آن را کاملا حل می‌کند.

همچنین ایران منافع خود از عضویت در شانگهای را دارد که در ماه اوریل سال جاری «مهدی سنایی» سفیر این کشور در روسیه با اشاره به عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا تصریح کرد: احتمالا تهران عضو این اتحادیه می‌شود و در مذاکرات کارشناسی با مسکو چهاردهمین نشست کمیسیون همکاری اقتصادی- تجاری روسی-ایرانی بررسی می‌شود.

در ماه می سال جاری در شهر «آستانه» قزاقستان در چارچوب انجمن اقتصادی قراردادی موقتی برای 3 سال برای ایجاد منطقه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به امضا رسید.

اگر عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان شانگهای حل شود تهران بازیگر کلیدی در اوراسیای بزرگ خواهد شد که این وضعیت دارای چشم‌انداز قابل توجهی برای همه اعضای سازمان‌های مذکور است.

منبع: فارس