مردم استان‌های مختلف ایران در روز عید فطر چه آداب و رسومی دارند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، عید فطر یکى از دو عید بزرگ در سنت اسلامى محسوب می‌شود که درباره آن احادیث و روایات بیشماری وجود دارد. مسلمانان روزه‌دار که ماه رمضان را به روزه‌دارى به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیارى از کارهاى مباح دیگر امتناع کرده‌اند پس از گذشت یک ماه، در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می‌گیرند.

در این میان اقوام‌ مختلف در ایران این جشن را که روز پاداش است هرساله با شکوه بیشتری برگزار می‌کنند.

آذربایجان شرقی:

پیشینه رویت هلال ماه در روستاهای آذربایجان شرقی حکایت‌های جالبی دارد چراکه پیش از اینکه رادیو و تلویزیون وارد جامعه ایران شود، روستاییان برای رویت هلال ماه به پشت بام ها می‌رفتند و ساعت‌ها منتظر می‌ماندند. بزرگترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می‌کردند و اعتقاد داشتند که نگریستن به صورت آدمهای بی‌نماز و روزه‌خوار، خوش یمنی درپی نخواهد داشت. نگاه کردن به ‌آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یک رسم در بین پیرمردان استان آذربایجان شرقی، مرسوم است.

گیلان و مازندران:

در استان مازندران و گیلان مردم اعتقاد دارند که شب عید فطر همه اعضای خانواده باید در کنار هم باشند و با هم افطار کنند. افرادی که در شهر زندگی می کنند در روز عید به روستای محل تولد خود می روند و با پوشیدن لباس محلی و بردن غذای خود به طبیعت این روز را جشن می گیرند. یکی دیگر از نشانه های عید فطر در مازندران و گیلان رفتن به زیارت اهل قبور و دادن آش نذری است. همچنین مردم خیر مازنی و گیلک در این روز به ایتام و فقرا نیز کمک می کنند.

یزد:

یزد‌ی‌ها درعید فطر به نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میو‌ه‌های تازه فصل و برنامه‌ریزی برای دید و بازدید مشغول می‌شوند و این کارها از جمله مقدمات حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردم مومن این استان است.

از قدیم الایام رسم بر این بوده است که کسانی که نذر و نیازی دارند با تهیه شیرینی، آن را در محل برگزاری نماز عید فطر و قبل از اقامه نماز بین مردم توزیع می‌کردند. همچنین طبخ آش معروفی به نام حضرت ابوالفضل العباس(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روز در بین یزدیها است.

با اعلام روز اول ماه شوال و فرارسیدن عید سعید فطر، مردم پس از گرفتن غسل و پوشیدن لباس‌های تمیز و معطر راهی مصلای اقامه نماز عبادی سیاسی و شکوهمند این روز مبارک می‌شوند. قبل از اقامه نماز عید، مکبر و مجری این مراسم چندین مرتبه ذکرهای وارد شده این روز را بلند قرائت و نمازگران نیز با او تکرار می‌کنند که مهمترین این ذکرها گفتن الله اکبر، لااله الاالله، صلوات بر محمد و آل محمد (ص) و خواندن دعای سلامت امام زمان (عج) است. همچنین توزیع شیرینی قبل ازاقامه نماز بین مردم از رسوم ویژه هموطنانمان در استان یزد است.

در اکثر مناطق استان براساس یک سنت دینی وارزشی، مردم بلافاصله پس از اتمام نماز عید سعید فطر و قبل از رفتن به منازل خود، بر سرقبور مطهر شهیدان رفته و با به همراه بردن خیرات از قیبل خرما، شیرینی و گل، یاد شهدا و گذشتگان خود را گرامی می دارند .شستن قبور شهدا و اموات، قرائت آیات کلام وحی و ذکر ادعیه از دیگر مواردی است که در این روز صورت می‌گیرد.

مردم مومن استان یزد در ادامه آداب و رسوم خود در این روز به دید و بازدید بزرگترها و ریش سفیدان خانواده و محل سکونت خود می‌روند و این عید را به آنها تبریگ می‌گویند. مردم این استان معتقدند عید سعید فطر همان روز تولد دوباره انسانها و بازگشت به فطرت پاک انسانی و الهی است.

کرمان:

کرمانی‌ها همانند سایر مسلمانان در روز عید فطر هم نماز عید فطر به جا می‌آورند و با دادن فطریه به یاری نیازمندان می‌شتابند. آنها همچنین پس از نماز به دیدار خانواده‌هایی که به تازگی عزادار شده‌اند می‌روند و به آنها تسلیت می‌گویند. زیارت اهل قبور و دید و بازدید اقوام و آشنایان از دیگر آداب روز عید فطر در کرمان است.

ساوه:

مردم خداجوی این خطه، پس از اقامه نماز فطر و پرداخت فطریه به نیازمندان و قبل از رفتن به منازل خود، بر سرقبور مطهر شهیدان رفته و با توزیع خیرات یاد شهدا و گذشتگان خود را گرامی می‌دارند. در این روز خانواده‌هایی که به تازگی فردی را از دست داده اند با برگزاری آیین سنتی «نوعید» که شامل فاتحه خوانی و توزیع مواد غذایی بین افراد مستحق است، برای فرد درگذشته طلب مغفرت می کنند. از دیگر آیین مردم ساوه در روز عید سعید فطر، فرستادن عیدی توسط تازه داماد به خانه نامزد خود است. مطابق این سنت دیرینه در روز عید فطرتازه داماد، عیدانه نامزدش شامل میوه های فصل ، پارچه لباسی، یک تکه جواهر و شیرینی را به خانه پدر عروس می برد.

شیراز:

مردم شیراز در آخرین شب ماه مبارک رمضان، به پشت بام خانه یا خارج از شهر می‌روند تا ماه شوال را رویت کنند و صبح عید فطر به مساجد می‌روند و نماز مخصوص این روز را می‌خوانند و فطریه می‌پردازند، سپس صبحانه‌ای تشکیل شده از نان، پنیر و سبزی در بین مردم تقسیم می‌کنند.

روز عید فطر هر ساله برای مردم شیراز روز جشن و سرور است که در آن به حمد و ثنای خدای بزرگ می‌پردازند.

سیستان و بلوچستان:

روز عیدسعیدفطر از روزهای مهم در نواحی مختلف سیستان و بلوچستان به شمار می رود. در این روز مردم لباس نو می‌پوشند و پس از ۳۰ روز روزه داربودن در محل‌هایی به نام «عیدگاه» جمع می شوند و نماز عیدفطر برپا می‌کنند و فطریه می‌دهند و پس از آن به خانه باز می گردند.

دید و بازدید از اقوام و خویشان، بجای آوردن صله رحم و تبریک عید فکطر به آنها از جمله کارهایی است که مردم سیستان و بلوچستان انجام می‌دهند.

با توجه به زمان بر بودن دوخت البسه سوزن دوزی شده، زنان بلوچی در ماه رمضان به محض فراغت از کار منزل تا عصر به دوخت و دوز و «سوزن دوزی» لباسهای مخصوص عید فطر خود و فرزندانشان مشغول می شوند بنابراین چند روز مانده به پایان ماه مبارک رمضان شهرهای بزرگ و مراکز خرید در بلوچستان به طور چشمگیری شلوغ می‌شوند و مردم شهرهای کوچک و روستاها برای تهیه ملزومات عید، خود را به شهرها می‌رسانند .

در شب پایانی ماه مبارک رمضان زنان بلوچ با تهیه و آماده کردن حنا که معمولاً حنای محلی آن منطقه است، خود را برای مراسم حنا بندان آماده می کنند. در این مراسم که شب قبل از عید فطر برگزار می شود، با همکاری زنانی که مهارت خاص در طراحی دست با حنا دارند، نقش‌های مختلف و زیبایی را بر روی دست‌های زنان و دختران این استان می‌کشند.

خوزستان:

عید فطر برای مردم خوزستان از جمله عیدهای بسیار مهم و معنوی است و مردم این استان هر ساله با چراغانی شهرها فرارسیدن این عید بزرگ را به همگان نوید داده و تبریک می‌گویند.

در این روز جوانان با ظاهری آراسته در بین مردم حاضر می‌شوند و مردم که از چند روز قبل خود را برای این روز آماده کرده‌اند در این روز، پس از اقامه نماز عید فطر به برگزاری آیین‌های این روز می‌پردازند.

مردم خوزستان عید فطر را در کنار اعضای خانواده و دوستان سپری می‌کنند و پس از رفتن به قبرستان‌ها و خواندن فاتحه برای اهل قبور، برای تبریک عید به خانه همسایه‌های عزادار محله خود می‌روند و برای آنان دعای سالی خوش و بی‌مصیبت می‌کنند.

همچنین بازدید از بزرگان محله از دیگر برنامه‌های این روز سعید است.

در این روز مبارک درب خانه‌های مردم خونگرم خوزستانی به روی همه باز است و در هر خانه‌ای سفره‌ای رنگین پهن است. همچنین در میان عشایر خوزستان نیز مردم با «هوسه» و پایکوبی کوچه‌های محلات را طی می‌کنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم می‌آیند. برخی در این مجلس به شعرسرایی می‌پردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) به گوش می‌رسد. در این روز برخی از مردم به پخش شیرینی و شربت در مجالس و محافل و کوچه و بازار می‌پردازند.

هرمزگان:
برای مردم هرمزگان عید فطر اهمیت ویژه ای دارد و مردم این منطقه بر این باورند که غذای روز عیدفطر برای کسانی که روزه بوده‌اند مزه دیگری دارد که روزه‌خواران هرگز طعم آن را نخواهند چشید.

به دلیل اهمیت این عید مردم این استان تا ۳ روز بعد از عید هم فرارسیدن یان روز را به هم تبریک و شادباش می‌گویند.

سرزدن به یکدیگر و بجای آوردن صله رحم و پذیرایی با صبحانه عید شامل چای ، برنج و گوشت و یا حلیم از رسوم مردم این استان است.

درجزیره قشم در روز عیدفطر و پس از ادای نماز عید سفره گسترده‌ای پهن می‌شود و از نمازگزاران پذیرایی می‌شود. همچنین در شهرستان رودان بیشتر نانوایی‌ها دو روز قبل از رسیدن عیدفطر به پخت شیرینی‌ها و کلوچه‌های محلی برای پذیرایی عید مشغول می‌شوند.