DNA؛ کتاب بازی که انسان قدرت خواندنش را ندارد

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- هانا حیدری، در نوادا 40 هزار نفر در حال استفاده از پزشکی پیشرفته هستند. کمپانی «هلیکس» DNA این افراد را به منظور رمزگشایی آزمایش می‌کند. این آزمایش بخشی از پروژه «سلامت نوادا» است. هدف اصلی این پروژه ترکیب اطلاعات پزشکی و ژنتیکی این محیط زیست است. دانشمندان با انجام این کار می‌توانند تصویر واضح‌تری از عوامل تاثیرگذار بر سلامت به دست بیاورند.

این پروژه در سال 2016 توسط کمپانی «23ومن» راه‌اندازی شد. به پنج هزار نفر از ساکنان نوادای شمالی پیشنهاد استفاده از تست رایگان داده شد. جوزف گرزیمیک، سرپرست این پژوهش، می‌گوید: «طی 24 ساعت؛ پنج هزار نفر وارد وب‌سایت ما شدند و ثبت نام کردند».

وی افزود: «این پروژه پنج هزار کیت آزمایش دیگر روی وب‌سایت قرار داد که آن هم طی 24 ساعت تمام شد. چهار هزار نفر هم در لیست انتظار بودند».

حتی بدون دعوتنامه و پیشنهاد رایگان مردم به دنبال این تست‌ها هستند. سال گذشته، بیشش از هفت میلیون نفر DNA خود را برای تست به کمپانی‌های مرتبط فرستادند.

به گفته هاوارد هوشازر، مدیر اجرایی موسسه «اجداد»، این روزها تست DNA یک آزمایش رایج است. اجداد یک موسسه سلسله‌شناسی آنلاین است که به افراد کمک می‌کند درخت خانوادگی خود را بسازند. این کمپانی تست DNA هم انجام می‌دهد تا بستگان مشتری را پیدا کند.

هوشازر در این باره می‌گوید: «تست DNA دیگر یک آزمایش خاص نیست. این آزمایش دارای بازار مصرف‌کننده عظیمی است. میلیون‌ها نفر می‌خواهند رمز و رازهای مدفون در DNAشان را کشف کنند، به خصوص حالا که می‌توان این کار را با ذره‌ای بزاق دهان انجام داد».

تینا هسمن، نویسنده زیست‌شناسی مولکولی، یکی از این هفت میلیون نفر است. او هم مانند دیگران می‌خواست که به اسرار DNAاش پی ببرد. به عقیده تینا با انجام این آزمایش می‌توانست چیزهای بیشتری درباره خودش و میراثش یاد بگیرد. حالا DNA تینا بخشی از بانک اطلاعاتی کمپانی اجداد است. تینا علاوه بر کشف اسرار DNAاش، متوجه محدودیت‌های تست‌ DNA امروزی نیز شد.

کسب‌وکار گسترده

DNA هر شخص پر از دستورالعمل‌هایی برای ساخت بدن آنهاست. کمپانی‌ها ادعا می‌کند که می‌توانند همه چیز درباره یک شخص را با DNA کشف کنند. برخی از کمپانی‌ها از جزئیات DNA برای ردیابی درخت خانوادگی استفاده می‌کنند.

برخی براساس ژن‌های خاصی برای شما رژیم‌های غذایی ویژه‌ای تجویز می‌کنند. برخی دیگر ادعا می‌کنند که تنها با بررسی DNA شما می‌تواند بهترین نوع ورزش برای سوختن چربی یا ماهیچه‌سازی را مشخص کنند. بعضی دیگر از کمپانی‌ها پا را فراتر می‌گذارند و ادعا می‌کنند با تست روی برخی از ژن‌های کودک می‌توانند پتانسیل آینده آنها را پیش‌بینی کنند.

برخی از کیت‌های آزمایشی به شما اجازه می‌دهند که DNA خودتان و همسرتان را ترکیب کنید تا ببیند که فرزندتان چه شکلی می‌شود. حتی برخی از کیت‌ها وعده قدرت‌های ابرقهرمانی می‌دهند.

برخی از ادعاها کاملا احمقانه هستند اما بعضی از آنها کاملا پزشکی هستند. مردم می‌توانند تست‌های را تهیه کنند که ژن مرتبط با خطر ابتلا به سرطان، کلسترول بالا، دیابت، آلزایمر و پارکینسون را شناسایی می‌کند.

کمپانی «طول عمر انسان» جواب تست DNA شخص را در کنار اسکن‌های بدن، آزمایش خون و غربالگری پزشکی ارائه می‌دهد. این کمپانی سلامت فرد را با هدف افزایش طول عمر بررسی می‌کند. به گفته دانشمندان، تهیه این نوع از اطلاعات همه‌جانبه در نهایت منجر به شخصی‌سازی پزشکی خواهد شد. البته انجام چنین آزمایشی 25 هزار دلار هزینه دارد.

این کمپانی‌ها به روند پزشکی دقیق یا شخصی‌سازی پزشکی بیشتر دامن می‌زنند. سیستم‌های بهداشت همگانی اطلاعات DNA را به سوابق پزشکی اضافه می‌کنند به این امید که درمانی برای بیماران خاص پیدا شود از بیماری جلوگیری شود.

کمپانی‌های تست DNA با گردآوری پایگاه داده و مطالعات تلاش می‌کنند که سلامت بیمار را پیش‌بینی کنند. برخی از این کمپانی‌ها اطلاعاتشان را با محققان حوزه ژنتیک و سلامت به اشتراک می‌گذارند. بعضی از دیگر خودشان مطالعات را انجام می‌دهند. برخی دیگر نیز از این اطلاعات استفاده می‌کنند تا درآمدزایی کنند. این کمپانی‌ها اطلاعات DNA را به شرکت‌های داروسازی می‌فروشند.

تحقیقات بیشتری لازم است چراکه دانشمندان هنوز درک درستی ندارد که چگونه می‌توان از دستورالعمل‌های ژنتیکی فرد در پزشکی و سلامت استفاده کرد. دستیابی به چنین هدفی رویای اکثر دانشمندان است؛ آنها انتظار ندارند که به این زودی‌ها موفق شوند.

برایش مندلسون، متخصص ژنتیک دانشگاه کالیفرنیا، در این باره می‌گوید: «زمانی فراخواهد رسید که آزمایش‎ها قادر به تشخیص بیماری‌های بشر می‌شوند اما سال‌های زیادی تا دستیابی به این تکنولوژی فاصله داریم».

تست DNA برای چه کسانی مفید است؟

به گفته لزلی بیسکر، متخصص ژنتیک، اکثر افراد سالم نمونه‌هایی برای انجام آزمایش DNA می‌فرستند، باید انتظار جواب خسته‌کننده‌ای را داشته باشند. بیسکر می‌گوید در حال حاضر تست توالی ژنتیک برای همه افراد مفید نیست.

توالی ژنتیک نقش مهمی در تشخیص بیماری‌های وراثتی ایفا می‌کند. همچنین این آزمایش می‌تواند جهش ژنتیکی را شناسایی کند. گاهی جهش‌های ژنتیکی ریسک ابتلا به بیماری سرطان را در فرد افزایش می‌دهند.

با این حال بیسکر معتقد است که این تست برای افراد سالم فایده‌ای ندارد. تنها انگشت‌شماری از افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی هستند که از آن خبر ندارند. وی می‌گوید: «معمولا مواردی از قبیل از دست دادن شنوایی، ابتلا به سرطان یا بیماری‌های شدید قلبی در چنین تست‌هایی مشخص می‌شود اما گاهی اوقات استثنا هم وجود دارد. البته تنها سه درصد از افراد جزو موارد استثنایی هستند».