رتبه نخست ایران در کمیت تولید علم و اثربخشی مقالات بین کشورها اسلامی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر محمدجواد دهقانی گفت: تعداد مقالات پر استناد دانشمندان کشور از ۴۷ مورد در سال ۲۰۰۸ به ۴۱۱ مورد در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته و بدین ترتیب با افزایش بیش از ۸ برابری، دارای رشد متوسط سالانه ۲۱/۲۴ درصدی، بالاترین میزان رشد کیفیت تولید علم را در میان کشورهای اسلامی داشته است.

وی افزود: سهم حوزه مهندسی از کل تولید علم برتر یا مقالات پر استناد ۶/۳۵ درصد است و بیشترین تعداد مقالات پراستناد به این حوزه اختصاص دارد. پس از مهندسی که با اختلاف قابل توجهی پیشتاز است؛ بیشترین سهم از تولید علم برتر دنیا به ترتیب متعلق به حوزه‌های موضوعی شیمی، فیزیک، علوم کشاورزی و پزشکی بالینی و ریاضیات به صورت مشترک است.

سرپرست ISC تصریح کرد: در مطالعات علم‌سنجی علاوه بر تعداد مدارک ثبت شده در نمایه‌های استنادی بین‌المللی مانند WOS که بر کمیت این مدارک دلالت دارد؛ به تعداد استناد به این مدارک که بر کیفیت علم تولید شده اشاره می‌کند نیز پرداخته می‌شود.

دهقانی با بیان اینکه نقطه تمایز نمایه‌های استنادی با سایر انواع نمایه‌ها مشخص شدن تعداد استنادات به مدارک نمایه شده است افزود: بررسی‌ها حاکی از آن است که در اغلب گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده توسط سازمان‌ها و مؤسسات گوناگون ملی و بین‌المللی به کمیت و تعداد مقالات و رشد آنها اشاره می‌شود و تعداد اندکی از گزارشها در خصوص کیفیت تولیدات علمی به بحث می‌پردازند.

وی در ادامه گفت: یک درصد از مقالات دنیا، ۱۸ درصد از استنادهای آن را دریافت می‌کنند که تولید علم برتر یا مقالات پر استناد را تشکیل می‌دهند. مقالات پر استناد در بازه زمانی ۱۰ سال اخیر توسط پایگاه (ESI-ISI) به صورت دو ماه یکبار و سالانه ۶ بار روزآمد و اعلام می‌شود. از همین رو، تعداد این مقالات همیشه تغییر می‌کند و ممکن است یک مقاله در یک دوره زمانی در دسته مقالات برتر قرار گیرد و در یک دوره دیگر از این فهرست حذف شود.

سرپرست ISC گفت: مقالات پر استناد به دلیل اهمیت آن به عنوان شاخصی برای کیفیت علم تلقی می‌شود. اطلاعات مستخرج درخصوص رتبه استنادی، سهم و میزان استنادهای کشورهای اسلامی از پایگاه (ESI) در تاریخ اول خرداد استخراج شده است. این پایگاه داده‌های خود را در بازه زمانی ابتدای ژانویه ۲۰۰۸ تا ۲۸ فوریه ۲۰۱۸ جمع آوری کرده است.

به گفته دهقانی اطلاعات استخراج شده از پایگاه ESI نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در بازه ۱۰ ساله مورد نظر با میزان یک میلیون و 775 هزار و 773 استناد دریافتی، در میان کل کشورهای اسلامی مقام نخست را قرار دارد. نتایج حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران میزان ۲/۲۱ درصد از مجموع استنادات تمامی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. سایرکشورها از جمله ترکیه، عربستان، مالزی، مصر، پاکستان، تونس، اندونزی، نیجریه و امارات متحده عربی در رتبه های بعد قرار دارند.

وی افزود: در گزارش قبل نیز به پیشتازی ایران در میزان کمیت تولید علم در سال ۲۰۱۷ و سهم ۲۲ درصدی ایران از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی اشاره شده بود. بنابراین، دانشمندان و پژوهشگران کشور علاوه بر کمیت تولید علم و کسب مقام نخست در میان کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۷، در اثربخشی و کیفیت نیز در صدر تمامی کشورهای اسلامی قرار دارند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: روند رشد مقالات پراستناد جمهوری اسلامی ایران حاکی از آن است که دانشمندان جمهوری اسلامی ایران در انتشار مقالات پر استناد روند رو به رشدی را طی کرده‌اند، چنانچه در سال ۲۰۰۸ تنها ۴۷ مقاله پر استناد از جمهوری اسلامی ایران در پایگاه ESI ثبت شده است؛ این در حالی است که در پایان سال ۲۰۱۷ دانشمندان ایرانی موفق شدند ۴۱۱ مقاله پراستناد را منتشر کنند.

دهقانی در پایان گفت: این امر نشان می‌دهد که با افزایش بیش از ۷۵/۸ برابری میزان متوسط رشد سالانه مقالات پر استناد و به عبارت دیگر کیفیت تولید علم کشور در ۱۰ سال اخیر برابر با ۲۱/۲۴ درصد (بیست و چهار ممیز بیست و یک) بوده است. بی شک این موضوع نشان از اثربخشی بیشتر و افزایش کیفیت تولیدات علمی دانشمندان ایرانی است. همانگونه که پیشتر نیز بیان شد، هر چقدر استناد به یک مقاله بیشتر باشد آن مقاله دارای اثربخشی و کیفیت بیشتری نسبت به سایر مقالات است.