عرفان‌پور: به ابتذال محتوایی دچار شدیم/ انتشار شعر با اغلاط فاحش املایی
به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، مجموعه شعر «تماشایی»، جدیدترین اثر میلاد عرفان‌پور، برگزیده جشنواره بین‌المللی شعر فجر است که به تازگی از سوی انتشارات شهرستان ادب منتشر و برای نخستین‌بار در سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده است. عرفان‌پور که نامش با هیئت میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق(ع) گره خورده و از جمله شاعران نوگرا در حوزه شعر آیینی است، در مجموعه جدید نیز تعدادی از سروده‌های خود در موضوعات عاشقانه و آیینی را در قالب‌های غرل، نیمایی و رباعی عرضه کرده است.
«تماشایی» در ایام برگزاری سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب تهران با استقبال خوبی از سوی مخاطبان همراه بود. این اثر نمونه‌ای از جریان جدید کارهای آیینی کشور است؛ جریانی که تلاش دارد با پل زدن بین وقایع روز با تاریخ اسلام، مؤثرتر از جریان سنتی در این حوزه عمل کرده و صرفاً به مدح و مرثیه نپردازند. عرفان‌پور معتقد است، پرداختن به شعر آیینی با چنین رویکردی رسالت یک شاعر مذهبی است و اگر دوستانی این انتقاد را مطرح می‌کنند که چنین رویکردی، می‌تواند برای شعر و شاعر تاریخ انقضا تعیین کند، در اشتباه هستند.
عرفان‌پور در بخش دیگری از گفت‌وگویی که با تسنیم داشت، بر این باور است که شعر آیینی تنها پرداختن به مدح و مرثیه نیست، و اگر بخواهیم مذهبی و معنوی بودن شعر در کنار هم به شکل کامل اتفاق بیفتد، ناچاریم به همه جوانب شعر آیینی بپردازیم.
مشروح گفت‌وگوی با رعفان پور به این شرح است:
* آقای عرفان‌پور، بخش قابل توجهی از کارهای شما که در این اثر هم دیده می‌شود، وجود شعرهای آیینی و مذهبی است. رویکرد شعر شما در این حوزه، پرداختن به مسائل روز و گره زدن آن با وقایعی است که در تاریخ اسلام رخ داده است. رویکرد حاضر، رویکرد جدیدی است که مخالفانی نیز حتی از زمره شاعران دارد. برخی معتقدند که پرداختن به این موضوعات روز وظیفه شاعر نیست و همین موضوع امکان دارد برای هر شعری تاریخ انقضا تعیین کند. نظر شما در این رابطه چیست؟
من معتقدم که اگر قرار است شعری سروده شود که کاربردش تنها همان یک شب باشد، باید گفته شود. شاعر رسالت دارد آنچه برعهده‌اش است، بیان کند؛ ممکن است این رسالت تحت تأثیر یک شب باشد؛ حال می‌خواهد این اتفاق ماندگار شود یا خیر، وظیفه شاعر است که به این موضوعات بپردازد. اینکه برخی از دوستان می‌گویند شعر تاریخ انقضا دار نگویید، حرف غلطی است.
* شما از جمله شاعرانی هستید که نامتان با شعر مذهبی و آیینی گره خورده است. با توجه به حضور شما در این حوزه و تعاملی که با شاعران و شعر آیینی امروز دارید، به نظرتان شعر مذهبی امروز، معنوی هم هست؟
ما در حوزه شعر آیینی و مذهبی دو دسته شعر یا شاعر داریم؛ دسته نخست شاعرانی هستند که بخشی از مفهوم شعر آیینی را پیگیری می‌کنند که همان مدح و مرثیه است. اما به نظر من شعر آیینی همین نیست، اگر بخواهیم به «مذهبی» یا «معنوی» بودن شعر آیینی به صورت کامل اتفاق بیفتد، ناچاریم که به همه جوانب این موضوع بپردازیم؛ مثلاً به مناجات، گفتن مسائل عرفانی و حتی انتقادی بی‌توجه نباشیم. اگر همه این حوزه‌ها رنگ و بویی مذهبی داشته باشند، معنوی هم هستند.
* آقای عرفان‌پور شما با برگزاری دوره‌های مختلف «آفتابگردان‌ها» در شهرستان ادب و همچنین برگزاری جلسات نقد و بررسی آثار مختلف، به نوعی از جمله شاعرانی هستید که بیشترین ارتباط را با شاعران نسل جوان و جدید کشور دارید. از شرایط چاپ کارهای شعر و همچنین کیفیت آثار، اینطور برآورد می‌شود که شعر امروز دچار یک سردرگمی است. برخی از کارشناسان معتقدند که شعر فارسی در سال‌های اخیر دچار یک بحران شده است. نظر شما در این رابطه چیست؟ قوت این جریان چقدر است؟
بله دقیقاً، در حوزه شعر به صورت جدی با این مسئله مواجه هستیم. بیش از هزار عنوان کتاب شعر هر سال منتشر می‌شود، اما تعداد محدودی از این آثار از نظر کیفی سطح قابل قبولی دارند و تعداد زیادی از این عناوین حتی حداقل‌های فنی را ندارند. شاید بی‌راه نباشد اگر مدعی شویم که از تعداد قابل توجهی از کتاب‌های شعری که هر سال منتشر می‌شود تنها 100 کتاب یا حتی کمتر از این، ارزش خواندن دارند. کار کردن در چنین شرایطی برای نوقلمان سخت‌تر است. شاعران نوقلم باید سراغ شاعران شاخص بروند تا الگوگیری دقیق‌تری داشته باشند.
از سوی دیگر، محافلی که کتاب‌های شاخص را معرفی می‌کنند، باید در این رابطه بیشتر و گسترده‌تر فعالیت کنند. شهرستان ادب با توجه به چنینی شرایطی جلسات کتابخوان تخصصی شعر را برگزار کرد و تاکنون در 26 استان کشور، این جلسات برگزار شده است. در هر جلسه شاعران کتاب‌های خوبی که در حوزه شعر می‌شناسند، معرفی می‌کنند. به نظر می‌رسد که می‌توان با افزایش جلسات این‌چنینی شاعران نوقلم را هدایت کرد تا کتاب خوب را انتخاب کنند. اگر در بحث آموزش و اعتلای ذائقه کار کنیم، خود به خود شاعر یا مخاطب به سمت کتاب خوب پیش می‌رود. به منظور جلوگیری از این رویه باید کارهای مختلفی انجام داد.
* چه عواملی سبب شده این جریان ایجاد شود؟
مسئله این است که ما شاهد این هستیم که بسیاری از ایرانی‌ها طبع شعر دارند و این موجب می‌شود که برخی که آشنایی کاملی با سیر شاعری ندارد، دست به قلم می‌برد و می‌تواند کتاب چاپ کند. حتی برخی از کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر منتشر می‌شود، حاصل کار جوانانی است که یک‌بار هم کلاس و دوره‌ای برای آموزش در این زمینه ندیده‌اند و بدون اطلاع از فضای شعر کتاب چاپ می‌کنند. از سوی دیگر، برخی از ناشران با سرمایه‌گذاری همین دسته از شاعران، و صرفاً با دریافت مبلغی اقدام به انتشار کتاب می‌کنند؛ بی‌آنکه به کیفیت اثر توجهی داشته باشند.
* به نظر شما وجود این دسته از آثار، آن هم در حوزه ادبیات، می‌تواند عاملی در جهت تضعیف زبان فارسی باشد؟
بله، امکان دارد. وجود همین رویه سبب شده که در سال‌های اخیر ما شاهد ابتذال محتوایی آثار باشیم. حتی دیده شده که برخی از کارها با اغلاط املایی منتشر شده‌اند. به عنوان نمونه، از میان 500 نفر شاعر جوانی که برای شرکت در دوره‌های آفتابگردان‌ها آثاری را ارسال کرده بودند، شاعرانی وجود داشتند که کارهایشان با اغلاط املایی همراه بود. البته ناگفته نماند که ما در شرایط فعلی، همه‌روزه شاهد ضربه زدن به زبان فارسی از سوی رسانه‌های جدید و پیام‌رسان‌ها هستیم. کتاب‌های ضعیف شعر، به هر حال شعر هستند و مخاطب شعر نیز خوب و بد را تشخیص می‌دهد؛ حتی اگر مخاطب ناپخته‌ای باشد.
منبع: تسنیم
انتهای پیام/