آموزش جنسی نباشد، جامعه‌ ناهنجار می‌شود/ مردم درباره مسائل جنسی خود مضطرب هستند

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، نشست گروه جامعه شناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعه‌ شناسی ایران روز گذشته برگزار شد و در این نشست دکتر سیدعلی آذین در توضیح سلامت جنسی گفت: برخورد مثبت و توام با احترام به جنسیت و روابط جنسی و در عین حال امکان برخورداری از تجارب لذت‌بخش و ایمن جنسی به دور از اجبار و تبعیض، شرایطی است که سلامت جنسی را تامین می‌کند. در این موارد جامعه‌ شناسی نیز می‌تواند نقش بازی کند زیرا در رسیدن به این اهداف حتی جوامع غربی نیز به طور کامل موفق نبوده‌اند. یک مفهوم کلی‌تری که در این‌باره می‌توان بیان کرد این است که سلامت جنسی یعنی وضعیتی که حقوق جنسی افراد مورد احترام قرار گیرد.

دکتر آذین که دارای درجه فلوشیپ سلامت جنسی نیز هست ادامه داد: داشتن درک درست از مسائل جنسیت و رفتار جنسی ضروری است در حالی که در جامعه به زن و مرد نگاه «پنبه و آتش» وجود دارد و این شیوه نگاه مداخلاتی را از سوی نهادهای مختلف رقم می‌زند که در بسیاری از موارد این مداخلات باعث می‌شود آسیب‌ها تشدید شوند. به همین دلیل مسئولان نیز در این باره باید دانش لازم را به دست آورند. به مثال عنوان در کشور کوشش می‌شود تا معضلات با طرح‌های ضربتی حل شود، مثلا طرح برخورد با زنان خیابانی از این دست است. در حالی که این مشکلات یک شبه قابل حل نیستند و این طرح‌ها اگر صرفا جنبه تبلیغاتی نداشته باشند، دستکم نشان‌دهنده نبود تحلیل درست در برخورد با مسائل است.

او درباره جهت‌گیری سازمان‌های بین‌المللی درباره سلامت جنسی نیز گفت: سازمان بهداشت جهانی در دهه‌های گذشته به درستی تمام تلاش خود را روی سلامت باروری متمرکز کرده بود و در کشور ما هم در سال‌های بعد از انقلاب این طرح‌ها اجرایی شد که یکی از شاخص‌های خوب کشور ما سلامت باروری است اما از حدود 10 – 15 سال پیش همین سازمان‌های بین‌المللی هم پذیرفتند که تنها پرداختن به مسائل باروری کافی نیست و سلامت جنسی حق اساسی همه مردم جهان است. در این شرایط سلامت باروری به عنوان زیر شاخه‌ای از سلامت جنسی قرار گرفت. ما در حال حاضر در ایران دانشجوی PHD بهداشت باروری داریم در حالی که این رشته باید به سلامت باروری و جنسی تغییر کند.

دکتر آذین با توضیح علمی مفهوم Sexuality درباره آن گفت: از اول صبح تا آخر شب کمتر جنبنده‌ای است که با مفهوم Sexuality در ارتباط نباشد. حتی تصمیم یک زن برای سوار شدن یا نشدن به یک ماشین کرایه شخصی با این مفهوم در ارتباط است که آیا این ماشین و راننده آن برای این زن احساس امنیت ایجاد می‌کند یا خیر. به طور کلی لباس پوشیدن، انتخاب مسیر رفت و آمد، رفتار با عابران و همکاران و حتی غذا خوردن و نوع غذایی که می‌خوریم با این مفهوم در ارتباط جدی قرار دارد. در دورانی فروید در تبیین این مفهوم فقط به جنبه روانشناختی آن تاکید کرد سپس پزشکان کار را به دست گرفتند و مردم را به قرص و کپسول و آمپول بستند. تا الان که نتیجه به اینجا رسیده که مفهوم Sexuality متاثر از مسائل زیست شناختی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی و اجتماعی است.

او درباره تاثیر تغییرات روی داده در جهان ارتباطات امروزی روی سلامت جنسی گفت: تحولات سال‌های اخیر در به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی بسیار مهم بوده است. تاثیر ارتباطات جهانی در بسیاری از جاها باعث اصلاح مسائل شده و در برخی موارد هم آسیب‌های جدی را وارد کرده است اما وضعیت در حوزه سلامت جنسی در دنیای ارتباطی فعلی با 10 سال پیش به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. به عنوان مثال در مورد تصویر ذهنی که هر فرد از بدن خود دارد در وضعیتی قرار داریم که حضور ایران در میان کشورهایی که بالاترین عمل‌های جراحی ترمیمی را دارند به خوبی قابل تفسیر است. در حالی که از این پدیده به عنوان تهاجم فرهنگی یاد می‌شود. باید این نکته را در نظر داشت که این وضعیت در جامعه وجود دارد و شبکه‌های ماهواره‌ای صرفا از آن سوءاستفاده می‌کنند. در حالی که کسی که در یک جامعه غربی با لباس کمتری در مناطق ساحلی راه می‌رود به احتمال زیاد به اندازه سایز بینی خود چندان اهمیتی نمی‌دهد.

دکتر آذین با توضیح پیش‌نویس‌های اجتماعی درباره کارکرد آنها گفت: سوال این است که وجود پیش ‌فرض‌ها برای فرد خوب است یا بد؟ در جواب باید گفت که نشان داده شده که پیش‌ فرض‌ها افراد را تا حدودی از بلاتکلیفی بیرون می‌آورد و اضطراب آنها را کمتر می‌کند. پیش فرض‌ها قضاوت‌ها و پردازش‌های خاص خود را برای هر کسی دارد. در مورد نهاد خانواده هر قدر هم دو نفر در پیش فرض‌ها با هم مشترک باشند، شاید در ذهنشان پردازش خاصی از ناهنجارها و هنجارها داده باشند. در اینجا مشاوره پیش از ازدواج این اهمیت را پیدا می‌کند که دو نفر تعاریف خود را از مفاهیمی چون قبح، حسن و مواردی از این دست با هم در میان بگذارند تا در آینده با یکدیگر به مشکل برنخورند هر چند در مواردی پیش می‌آید که پیش‌ نویس‌های متفاوت در آینده مشترک شوند. مثلا شاید کسی که در گذشته یک غذایی را اصلا دوست نداشته پس از ازدواج به آن غذا علاقمند شود چون همسرش از آن غذا خوشش می‌آید. این مفاهیم در مورد مسائل جنسی هم وجود دارند.

او درباره پیش‌نویس‌های جنس مذکر و مونث در جامعه ایران گفت: در سیستم اجتماعی ما اغلب پسرها به راحتی درباره اندام و مسائل جنسی‌شان حرف می‌زنند اما برای دخترها این موضوعات ممنوعه است و در مواردی افرادی تا 25 سالگی آگاهی کافی درباره خود را ندارند و آن گاه احتمال دارد در یک ازدواج سنتی با مردی شریک زندگی شوند که مانند آنها ناآگاه نیست. ما در زوج‌ها می‌بینیم که خانم‌ها مشکلات بیشتری با روابط جنسی‌ دارند. در عوض مردها تربیت می‌شوند تا جستجوگر باشند و با آنها درباره تخطی‌ها و سرپیچی‌شان از حرف‌های بزرگتر‌ها برخورد آسان‌گیری انجام می‌شود. در حالی که دخترها همیشه توصیه به صبر و خویشتن‌داری می‌شوند. این پیش نویس‌ها تا بزرگ‌سالی به همراه آنها می‌آید.

دکتر آذین وضعیت انسان امروزی را مشابه یک «ناظر سردرگم کلافه که نگران توانستن یا نتوانستن است» توصیف کرد و در مقایسه اسلام و سایر ادیان درباره مسائل جنسی گفت: اسلام به مسائل جنسی نگاه واقع بینانه‌ای دارد. اما در برخی برداشت‌های مذهبی گاهی تصور «پنبه و آتش» برای در کنار هم قرار گرفتن زن و مرد وجود دارد. گاهی هم زن به عنوان مظهر گناه اولیه و رفتارهای جنسی همیشه توام با گناه دیده می‌شود.

او خدمات حوزه روان پزشکی و سلامت جنسی را در کشور در حد «فاجعه» توصیف کرد و گفت: قدم‌هایی برداشته شده است اما تا شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم. با این شرایط است که وقتی مردم درباره مسائل جنسی سوالی دارند به سراغ دوست و آشنا می‌روند. مردم درباره مسائل جنسی خود مضطرب هستند. خود من وقتی در محفل‌های خانوادگی و دوستی می‌گویم که پزشک در حوره سلامت جنسی هستم یک دفعه با سیل سوالات آقایان و خانم‌ها درباره مشکلاتشان روبه‌رو می‌شوم.

او درباره بزرگ‌تر شدن مساله پورنوگرافی در جوامعی مثل ایران گفت: در غرب هم مشکل پورنوگرافی وجود دارد اما این موضوع برای ما مشکل‌ جدی‌تری شده است. ما از بچگی با همه ژانرهای سینمایی آشنا می‌شویم و می‌بینیم که ماشین قهرمان داستان از بلندی سقوط کرد اما او پس از تصادف هیچ آسیبی ندید. ما از بچگی با دیدن این ژانرهای سینمایی یاد می‌گیریم که مرز بین حقیقت و دنیای واقعی چیست اما درباره مسائل جنسی چنین یادگیری وجود ندارد و مثلا یک خانم از همسر خود که دو شیفت کاری را پشت سر گذاشته انتظار دارد که رفتاری شبیه یک بازیگر فیلم پورن را داشته باشد. اینها باعث می‌شود که زنان و مردان مستاصل و مضطرب‌تر هم شوند. در حالی که علاوه بر تاکید بر مسائل اخلاقی و مذهبی باید نگاه نقادانه را به مردم آموزش داد تا در برابر هر چیزی و هر تبلیغی تحت تاثیر قرار نگیرند و تعداد افرادی که تحت تاثیر تبلیغات درباره قرص‌های تقویت جنسی و عمل‌های ترمیمی زیبایی قرار می‌گیرند کمتر شود یعنی افرادی که فریب می‌خورند با نگاه نقادانه کاهش جدی پیدا می‌کنند. با این وضعیت نبود آموزش جنسی در کشور، تا 10 سال دیگر با جامعه‌ای بسیار ناهنجار جنسی روبه‌رو خواهیم بود.

دکتر آذین عناصر موثر بر روی سلامت جنسی را اینگونه توضیح داد: داشتن درک درست از سلامت جنسی، رعایت حقوق جنسی، دریافت آموزش و اطلاعات درباره مسائل جنسی، حق انتخاب برای داشتن ارتباط جنسی و یا مجرد بودن و حق انتخاب برای بچه‌دار شدن یا نشدن بدون محرومیت از حقوق فردی و اجتماعی و همچنین برخورداری از رابطه جنسی رضایت‌بخش و ایمن از عوامل موثر بر سلامت جنسی است. این نکته هم باید در بحث سلامت جنسی مورد توجه زیادی باشد که سلامت جنسی برای همه سنین است و سیستم سلامت کشور از نوزادی تا سالمندی باید شرایط وجود آن را برای افراد جامعه ایجاد کند.

او درباره عوامل تهدید کننده سلامت جنسی جامعه گفت: اعتیاد به مواد مخدر، بی‌تعهدی افراد به شریک زندگی‌شان، معلولیت و بیماری، خشونت‌های وابسته به جنسیت و سالمندی مواردی هستند که سلامت جنسی جامعه را تهدید می‌کنند.

او درباره وضعیت نظام سلامت کشور درباره موضوع سلامت جنسی نیز گفت: در نظام سلامت ما نه اورولوژیست‌ها، نه متخحصان زنان و نه روان‌شناسان آموزش کاملی در این حیطه نمی‌بینند. ما باید به پزشکان عمومی و متخصصان‌مان آموزش‌های صحیحی درباره مسائل جنسی بدهیم چون 80 تا 90 درصد مشکلات افراد به خاطر اضطراب‌هایی است که با سوال و گفت و گو برطرف می‌شوند. در 10 تا 20 درصد باقی مانده هم می‌توان مانند سیستم ارجاع فعلی به متخصصان که در کشور وجود دارد عمل کرد. درباه مسائل جنسی پزشکان خانواده و پزشکان عمومی باید شروع کننده گفت و گو با مراجعه‌کنندگان‌شان باشند تا افراد احساس کنند که گوش شنوایی برای مشکلات‌شان وجود دارد.