بررسی عوامل تربیتی از نگاه امیرالمومنین (ع)

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، به منظور بزرگداشت روز معلم در این فرصت بر آن شده ایم که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین موارد تربیتی را از لسان امیر المؤمنین علی علیه السلام با هم مروری داشته باشیم.

در سیستم‌های آموزشی، افراد زیادی مشغول به کارند و فعالیت‌های آن‌ها بطور مستقیم یا غیر مستقیم در تربیت دانش آموزان و یا دانشجویان مؤثر است، اما در این میان، نقش معلمان و اساتید و دانشگاه‌ها از دیگر افراد بسیار برجسته‌تر بوده چنان که بیشتر اوقات را دانش آموزان در مدرسه و دانشجویان در دانشگاه زیر نظر آن‌ها سپری می‌کنند و عوامل دیگر هم فراهم آورنده زمینه برای فعالیت معلّم‌ها و اساتید می‌باشد از این رو بسیاری از دانش آموختگان نظام آموزشی سنتی و جدید شکل گیری شخصیت خود را مرهون معلمان خود می‌دانند.
رابطه دانش آموز با معلّم یک رابطه باطنی و معنوی است دانش آموز و یا دانشجو معلّم را شخصیتی محترم و ممتاز می‌داند که او را در بزرگ شدن و به استقلال و آزادی رسیدن، و به عضویت رسمی جامعه در آمدن کمک و مساعدت می‌نماید.
معلّم با روح و جان دانش آموز و یا دانشجو سروکار دارد و به همین جهت بعنوان یک الگوی محبوب و مطاع پذیرفته می‌شود.
حضرت خطاب به همه‌ی جامعه بشری می‌فرمایند که ارزش‌ها تنها به شعار و شعار دادن نیستند، شعار‌هایی هستند که باید عمل شوند و شعار‌هایی که من می‌دهم ممکن بوده و اول از همه خودم به ان‌ها عامل هستم.
دانش آموز در این اجتماع جدید فرصت می‌یابد تا افکار و اندوخته‌های دینی و رفتار و عادت‌های گذشته اش را مورد بازنگری قرار دهد و شخصیّت خویش را بسازد و تکمیل و تثبیت نماید.
با نفوذترین و محبوب‌ترین فردی که می‌تواند در این مرحله حساس او را یاری کند معلّم است به همین جهت دانش آموزان و یا دانشجویان معلّم و استاد خود را بعنوان یک الگو و اسوه می‌پذیرند و از رفتار و گفتار و اخلاق خوب یا بد او سرمشق می‌گیرند؛ و خود را با وی همسان و همانند می‌سازند.
به منظوربزرگداشت روز معلمدر این فرصت بر آن شده ایم که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین موارد تربیتی را از لسان امیر المؤمنین علی علیه السلام با هم مروری داشته باشیم.
با عملت حرف بزن، تأثیرش بیشتر است
حضرت علی علیه السلام در بیانی می‌فرمایند: «ای‌ها الناس انی والله ما احثکم علی طاعة الا و اسبقکم الی‌ها و لا انهاکم عن معصیة الا واتناهی قبلکم عنها.» (۱)‌ای مردم، به خدا سوگند من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی‌کنم مگر این که پیش از شما خودم به آن عمل می‌کنم و شما را از معصیتی نهی نمی‌کنم، مگر اینکه خودم پیش از شما (از آن) کناره گیری می‌کنم.
حضرت اصل بسیار مهمی را بیان می‌کنند و می‌فرمایند: من شما را به عمل صالح و خیری تشویق و تحریک نمی‌کنم مگر اینکه خودم قبل از شما، جلوتر و پیش از شما آن را انجام داده باشم و محال است از عملی شما را نهی کنم مگر اینکه قبل از آن خودم از آن عمل کناره گرفته باشم.
در حقیقت حضرت خطاب به همه‌ی جامعه بشری می‌فرمایند که ارزش‌ها تنها به شعار و شعار دادن نیستند، شعار‌هایی هستند که باید عمل شوند و شعار‌هایی که من می‌دهم ممکن بوده و اول از همه خودم به آن‌ها عامل هستم؛ و این بهترین راهکار برای پاسخ دادن به سؤال فطری نسل امروز و فردا است که می‌گویند: اگر این کاری که به ما می‌گویید خوب است چرا خودتان انجام نمی‌دهید و اگر بد است چرا خودتان انجامش می‌دهید.
کُونُو دُعاةً للنّاسِ بِغَیر اَلسِنَتِکُم لِیَرُوا منکُم الوَرَع و الاِجتهادَ و الصَّلاة و الخیر فَانَّ ذلکَ داعیةٌ؛ مردم را با غیر زبانتان بخوانید تا از شما پارسایی و کوشش و نماز و خوبی را ببینند، زیرا این امور آنان را به سوی حق فرا می‌خواند.
زمینه ایجاد ایمان عاریتی
نکته‌ی دیگری که از فرمایش امیر المؤمنین علی علیه السلام می‌توان برای امروز خود کسب معرفت کنیم آن است که اگر تنها به زبان و لقلقه‌ی زبانی دیندار بوده و در مقام لفظی و زبانی امر و نهی داشته و در عمل خبری از ایمان نباشد، مطمئن باشیم که داستان ایمان عاریتی پیش می‌آید.
آن وقت است که وقتی میدان عمل فرا می‌رسد، آنجایی که صحنه بروز ایمان هاست، معلوم می‌شود که ایمان بسیاری از فقط لَعْقٌ عَلى اَلْسِنَتِهِمْ بوده است؛ در زمان امام حسین (علیه السلام) گروهی می‌گفتند که ایمان داریم، اما فقط یک کلام، سخن و ادعا بود.
در یک جمع بندی نهایی می‌توان روایتی از امام صادق علیه السّلام را یاد آور شویم که می‌فرمایند:کُونُو دُعاةً للنّاسِ بِغَیر اَلسِنَتِکُم لِیَرُوا منکُم الوَرَع و الاِجتهادَ و الصَّلاة و الخیر فَانَّ ذلکَ داعیةٌ؛ مردم را با غیر زبانتان بخوانید تا از شما پارسایی و کوشش و نماز و خوبی را ببینند، زیرا این امور آنان را به سوی حق فرا می‌خواند. (۲)
گردآوری:تبیان