دلایل پنهان اصرار سازمان هواشناسی برای عقد قرارداد انحصاری با شرکت MFI فرانسه

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، اول اردیبهشت ماه جاری سازمان هواشناسی توضیحاتی را درباره "توسعه و نوی‌ن­سازی مجموعه خود با همکاری سازمان هواشناسی فرانسه (شرکت mfi)" ارائه داد که این توضیحات ذیل مطلبی با عنوان سازمان هواشناسی از 20 سال پیش اقدام به تولید پوشه‌های پروازی کرده است در باشگاه تسنیم منتشر شد.

از آنجایی که در بخشهایی از این مطلب به یکی از پروژه‌های اجرایی سازمان هواشناسی توسط گروه پژوهشی فناوری اطلاعات جهاد دانشگاهی صنعتی شریف با مدیریت رستمی به عنوان مدیر فنی پروژه اشاره شده بود، "حبیب رستمی" عضو هیئت علمی گروه پژوهشی فناوری اطلاعات جهاد دانشگاهی صنعتی شریف، پاسخی به مطلب مورد اشاره سازمان هواشناسی داده که در ادامه آمده است:

«در مطلب سازمان هواشناسی اشاره شده: "سازمان هواشناسی کشور حدود 15 سال پیش مطالعات مربوط به توسعه و نوین­‌سازی مجموعه خود را با همکاری سازمان هواشناسی فرانسه شرکت (MFI) که یکی از پیشرفته­‌ترین هواشناسی­‌های جهان است، انجام داد و یک طرح جامع با توجه به امکانات و توان داخلی تهیه کرد."

درباره این عبارت باید به صراحت اعلام کرد آنچه توسط شرکت MFI به‌عنوان یک شرکت دولتی وابسته به سازمان هواشناسی فرانسه در گذشته انجام شده است، هر چند نام آن را «مطالعات پایه» گذاشته بودند، در واقع چیزی نبود جز مشخصات محصولات این شرکت که فارغ از نیازمندی­ها و شرایط هواشناسی کشور می­‌خواستند به ایران بفروشند و قرار بود این کار در قالب یک کنسرسیوم ایرانی ـ فرانسوی به نام TKF انجام شود.

در این زمان با تصویب شورای اقتصاد، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف به عنوان «عامل چهارم» وارد موضوع شد تا تکالیف مقرر خود را برای «مدیریت طرح» انجام دهد.

قرارداد این کار در تاریخ 10 اسفند 84 بین سازمان هواشناسی کشور و جهاد دانشگاهی صنعتی شریف منعقد aد که در دو مرحله به انجام رسید؛ در مرحله اول، تنظیم قرارداد همکاری با کنسرسیوم TKF به رهبری شرکت MFI برای مشارکت در اجرای «‌طرح توسعه فناوری اطلاعات و نوین­سازی هواشناسی (MITD)» در دستور کار قرار گرفت؛ در این مرحله جهاد دانشگاهی توانست قرارداد خارجی اولیه را به یک قرارداد جامع از لحاظ فنی و حقوقی تبدیل کند و مسائل انتقال فناوری و تامین نیازمندی­های خاص سازمان را در آن بگنجاند.

شرکت MFI این قرارداد را نپذیرفت و به بهانه تحریم­های بین­‌المللی و اینکه یک شرکت دولتی و تحت اوامر دولت فرانسه است، کنار کشید و ادامه کار در مقطع امضای قرارداد متوقف شد و این مرحله از خدمات «عاملیت چهارم» طرح در اواخر سال 1385 خاتمه یافت.

فرموده­‌اند: «در زمان تحریم­‌ها یکی از پروژه­‌هایی که قرار شد با توجه به توان داخلی اجرا شود، بخش بانک داده بود که تحویل جهاد دانشگاهی شد که در کنار یک شرکت داخلی آن را به مرحله اجرا درآورند.»

در این باره نیز لازم است به نگارندگان مطلب فوق در سازمان هواشناسی کشور یادآوری شود که اساساً چنین چیزی مطرح نبوده است که «پروژه به جهاد دانشگاهی تحویل شود تا در کنار یک شرکت داخلی آن را به اجرا درآورند» بلکه با کنار کشیدن شرکت MFI این تصمیم با هماهنگی مدیریت وقت سازمان هواشناسی مندرج در صورتجلسه مورخ 15 دی ماه 1386 گرفته شد که در دومین مرحله از قرارداد همکاری جهاد دانشگاهی با سازمان هواشناسی کشور، بخشی از طرح MITD تحت عنوان «پروژه نوین­‌سازی سیستم­‌های اطلاعاتی هواشناسی کشور (IRIMO-IS)» بر اساس نیازمندی­های واقعی سازمان هواشناسی کشور و بر اساس «مطالعات پایه» انجام شده قبلی به مرحله اجرا درآید.

در اینجا خوب است یادآوری شود که مدیریت کنونی سازمان هواشناسی و برخی معاونین و مدیران حال حاضر این سازمان در آن زمان به عنوان کارشناسان فنی سازمان در کارگروه­‌های تدوین نیازمندی­های این پروژه حضور داشته­‌اند و باید از سابقه تعریف این پروژه کاملاً آگاهی داشته باشند.

جهت آگاهی عموم مخاطبین این مطلب، به عرض می­‌رساند در پروژه IRIMO-IS‌، سیستم­‌های اصلی مورد نیاز سازمان شامل سیستم اطلاعات و پردازش مرکزی (CIPS) و سیستم مدیریت پایگاه­داده اقلیمی (CDMS) طراحی، نصب و راه‌اندازی شده­‌اند.

در بخش سیستم اطلاعات و پردازش مرکزی تعداد 72 نیاز و در بخش سیستم مدیریت پایگاه­‌ داده اقلیمی تعداد 101 نیاز در ابتدا مطرح بوده­‌اند که در جریان اجرای پروژه، با توجه به برخی تغییرات در شرایط و نیازمندی­های عملیاتی سازمان، تغییرات لازم در تعداد و تعریف این نیازها به عمل آمده است که مدیریت این تغییرات نیز در زمره وظایف خدمات مدیریت طرح قرار داشته­ است؛ نیازمندی­های نهایی بر اساس راهکارهای مورد تأئید سازمان هواشناسی کشور تأمین و به مرحله بهره­‌برداری رسیده­‌اند، هدف از اجرای پروژه IRIMO-IS این بوده که سیستم­‌های جدید در تعامل با یکدیگر و با سایر سیستم­‌های اطلاعاتی موجود سازمان به طور یکپارچه عمل کنند و با مهاجرت­‌دهی داده­‌های موجود به پایگاه­‌های داده جدید، از همه قابلیت­های سیستم­‌های موجود استفاده شود.

فرموده­‌اند: «این پروژه قرار بود در مدت 9 ماه خاتمه یابد که با توجه به عدم دانش لازم منجر به مشارکت شرکت فرانسوی COROBOR و متاسفانه اجرای پروژه به سبب همین عدم آشنایی به جای 9 ماه، بیش از 5 سال به درازا کشید و آسیب فراوانی به منابع مالی و فعالیت­های سازمان هواشناسی وارد کرد.»

در ارتباط با این بیان کاملاً نادرست و غیرمنصفانه باید به عرض برساند که اجرای این پروژه از طریق برگزاری مناقصه و طی قرارداد مورخ 28/4/1388 به شرکت ایزایران با همکاری شرکت فرانسوی COROBOR واگذار شد؛ مدت اولیه اجرای این قرارداد 27 ماه، با منظور کردن یک سال آخر آن به عنوان دوره ضمانت قرارداد بوده است که در عمل با ملاحظه شرایط حاکم بر اجرای قرارداد و متأثر از تحریم­های بین­‌المللی و همچنین با توجه به برخی تغییرات در نیازمندی­‌های سازمان، زمان اجرای قرارداد تا پایان برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور تمدید شد.

بنابراین ملاحظه می‌شود که شروع پروژه IRIMO-IS (یعنی زمان انعقاد قرارداد آن) تیر ماه 1388 بوده است و اگر مدت زمان قانونی آن را هم 27 ماه بدون تمدید در نظر بگیریم، پایان این قرارداد مهرماه 1390 بوده است و سامانه­‌های موضوع پروژه نیز تقریباً از همین زمان به تدریج در مدار تحویلگیری موقت سازمان قرار گرفته­‌اند و سپس به صورت دائم به سازمان تحویل شده­‌اند که این مهم به دلیل ظرافت­های خاص کار، لزوم یکپارچه­‌سازی نتایج پروژه با سامانه­‌های موجود، مهاجرت­‌دهی داده­‌های بانک قدیمی اطلاعات اقلیمی به پایگاه داده جدید و برطرف کردن ایرادات گذشته آن و اینکه اختلالی در فعالیت­‌های جاری سازمان بوجود نیاید، تا پایان سال 1394 به طول انجامیده است.

بخش بسیار غیرمنصفانه بیان بالا نیز این عبارت است که «اجرای پروژه آسیب فراوانی به منابع مالی و فعالیت­های سازمان هواشناسی وارد کرد»؛ اجرای این پروژه به شیوه­ای که مجری خارجی آن را وادار کرد تا به تمام تعهدات خود و حتی فراتر از آن عمل کند و کارشناسان سازمان را نیز در یک موضع قدرتمند برای بیان ایرادات سامانه­‌ها و تحویل­گیری عملیاتی آنها قرارداد، مسلماً مستلزم صرف وقت بسیار بوده است، اما یقیناً آورده­‌های ارزشمندی برای آینده سازمان داشته و خواهد داشت که بتوانند این سامانه­‌ها و موارد مشابه را منطبق بر نیازهای خود توسعه داده و به‌کار گیرند؛ آیا انصافاً این دستاورد «آسیب فراوان به منابع مالی و فعالیت‌های سازمان» بوده است.

در تکمیل مطالب این بخش چنانچه لازم باشد در یک نوشتار جداگانه به رویه­‌های قبلی سازمان هواشناسی در تحویل نتایج قراردادهای این سازمان خواهم پرداخت تا ابعاد دیگری از دستاوردهای پروژه IRIMO-IS در بخش آموزش نیروی انسانی و تحول سازمانی برای انجام آزمونهای تحویل­گیری نتایج پروژه­ها مشخص شود.

شایان ذکر است که اگر برخی مدیران فعلی و کارشناسان آن زمان پروژه به خاطر داشته باشند، در سفر دو هفته­‌ای که به فرانسه برای انجام آزمون­های تحویل نرم­‌افزارها در محل شرکت مجری موسوم به آزمون­های FAT داشتند، تأمین تمام نیازمندی­های پروژه را تائید و فرم­‌های تحویل­گیری آنها را امضاء کرده بودند، در حالیکه این نرم­‌افزارها هنوز با ایرادات متعددی همراه بودند؛ در واقع اگر دقت‌نظر عاملیت چهارم وجود نمی­‌داشت، اتفاقاً پروژه در همان زمان تعیین شده اما به صورت کاملا ناقص و نا‌کارآمد تحویل سازمان می‌شد؛ اینکه پروژه تا حدودی از زمانبندی اولیه آن فاصله گرفته است، صرفاً تأمین منافع ملی و حصول اطمینان از تحویل­گیری کامل و دقیق نتایج آن بر اساس استانداردهای نماتن در کشور بوده است.

فرموده­‌اند: «در این بین تنها مدیریت پروژه بود که از اجرای این پروژه منتفع گردید و هزینه مدیریتپروژه از سه درصدبه سبب طولانی شدن اجرای به 30 درصد افزایش یافته بود که با پیگیری و تاکید مدیریت فعلی سازمان این روند فرسایشی متوقف و با آنکه پروژه کامل نشده بود به ناچار در سال 1394 اجرای پروژه پایان یافته اعلام شد.»

در ارتباط با این ادعا لازم است به اطلاع برساند که پرداخت هزینه­‌های خدمات ارائه شده بابت مدیریت و عاملیت چهارم طرح بر اساس نفرساعات مصرفه و طبق تعرفه­‌های سازمان مدیریت و پس از تائیدات سلسله مراتبی معاونت­های فنی و پشتیبانی و نهایتاً با تأئید ذیحساب سازمان و مطابق توافق سازمان و الحاقیه­‌های قانونی قرارداد انجام کار صورت گرفته است.

اما اینکه گفته شده است : «با آنکه پروژه کامل نشده بود به ناچار در سال 1394 اجرای پروژه پایان یافته اعلام شد»، باید به عرض برسد که مطلقاً اینگونه نبوده است و گواه مستند و کامل آن صورتجلسات تحویل­گیری قطعی نیازمندی­های پروژه است که تماماً به امضاء کارشناسان محترم سازمان رسیده­‌اند.

در اینجا البته باید اذعان کرد که مانند بسیاری از پروژه­های حوزه IT، در زمان تحویل­گیری سامانه­‌های پروژه، برخی از نیازمندی­های اولیه توسط سازمان تغییر داده شدند و نیازمندی­های جدید مطرح شدند که در محاسبات مالی قرارداد مجری پروژه مورد تهاتر قرار گرفتند لذا این عبارت «که به ناچار در سال 1394 اجرای پروژه پایان یافته اعلام شد» عبارت صحیح و منصفانه­‌ای نیست؛ اینکه سال 1394 سال پایان پروژه باشد مورد توافق سازمان قرار گرفته بود و با اعلام توانمندی کارشناسان سازمان برای نگهداری سامانه­‌های پروژه، سازمان اعلام کرد که نیازی به خدمات پشتیبانی مجری نداشته و به این ترتیب موردی نیز برای ادامه همکاری «مدیریت طرح» وجود نداشت و این همکاری به طور طبیعی در این زمان خاتمه یافت، هرچند تا اواخر سال 95 نیز همچنان برخی خدمات مدیریت طرح ادامه داشته است.

گفته شده است: «لازم به یادآوری است که سازمان هواشناسی از 20 سال پیش اقدام به تولید و ارائه پوشه‌های پروازی نموده است که از سال 1385 این پوشه‌ها به صورت خودکار در حال تولید بوده و سازمان از ابزارهای مختلفی برای تولید محتوا استفاده کرده و می‌کند که کاملا منطبق با استانداردهای جهانی است …»

در این باره نیاز است تا توضیح نسبتاً طولانی­‌تری داده شود و لازم است تا توجه مخاطبین محترم به معنی و مفهوم واقعی پوشه پروازی و تاثیر آن در ایمنی پروازها جلب شود؛ استانداردهای مورد نظر مسئولین هواشناسی بنا بر اذعان خودشان متعلق به 20 سال پیش است. از نظر استانداردهای ایکائو سازمان­های هواشناسی باید بر اساس توانایی­های فنی و علمی خود نسبت به تولید پوشه پروازی اقدام کنند؛ در واقع یک پوشه پروازی ساده باید آخرین گزارش معتبر وضع هوای فرودگاه مبدا و مقصد، آخرین و معتبرترین پیش­‌بینی فرودگاهی برای فرودگاه مبدا و مقصد، نقشه پیش­‌بینی قائم باد و دما برای ساعتی که پرواز انجام می­‌شود، نقشه معتبر sigwx مربوط پدیده خاص و خطرناک جوی مخصوص ارتفاعی که هواپیما پرواز خواهد کرد و گزارش­های sigmet ‌و Airmet در صورتیکه صادر شده باشند را در خود داشته باشد.

وقتی صحبت از پوشه پروازی می­‌شود، طبیعی است که اطلاعات هر پرواز باید به‌صورت مجزا تهیه و در اختیار خلبان قرار گیرد؛ اینها حداقل­‌های اشاره شده در استانداردها است که باید رعایت شوند؛ هر کدام از نقشه­‌های پروازی بر اساس استاندارد برای 6 ساعت معتبر هستند و روزانه باید 4 مرتبه به­‌روز رسانی شوند همچنین این نقشه­‌ها باید برای پروازهای سطوح پایین، متوسط و بالا جداگانه تهیه شوند اما اگر مخاطبین علاقمند به بخش هوانوردی سایت سازمان هواشناسی مراجعه کنند، به وضوح مشاهده خواهند کرد که استانداردهای ایکائو به درستی و کامل رعایت نمی­‌شوند.

در پروژه IRIMO-IS استفاده از یک سامانه پیشرفته برای تولید خودکار پوشه پروازی از سوی مجری آن پیشنهاد شد که مورد استقبال مسئولان وقت سازمان قرار گرفت؛ آماده­‌سازی این سامانه به عنوان یک ابزار مؤثر برای بهبود خدمات هوانوردی سازمان هواشناسی با صرف وقت بسیار زیادی از مجری و کارشناسان سازمان همراه بود که در نهایت به دلایل کاملاً نامعلوم پس از تحویل­گیری آن، مورد بی­‌توجهی قرار گرفت و آن را در مدار استفاده عملیاتی قرار نداند.

در اینجا و از باب اهمیت این سامانه، فقط به ذکر یک نکته بسنده می­‌شود که بر اساس آخرین اطلاعات موجود، نیروی هوایی کشور فرانسه، با وجود دولتی بودن شرکت MFI و محصولات آن برای اعلام وضعیت مسیرهای پروازی، از محصول شرکت COROBOR به این منظور استفاده می­‌کند یعنی همان محصولی که مورد بی­‌توجهی سازمان هواشناسی قرار گرفته است!

اگر قابلیت پوشه پروازی کاری پر از عیب و نقص بوده است، چرا پیاده­‌سازی آن مورد تأئید قرار گرفته، تحویل شده و هزینه آن پرداخت شده است؛ کدام ایراد مکتوب در مورد این سامانه از سوی سازمان به مجری منعکس شده که بر طرف نشده است؟! آیا برای هر ادعایی در این خصوص حتی یک سند می­‌توانند ارائه کنند؟

گفته شده است: «با توجه به اینکه نرم­‌افزارهای پیاده شده در پروژه IRIMO-IS تماما خارجی هستند، مشخص نیست که ایشان دغدغه کدام یک را دارند، استفاده از نرم‌افزارهای خارجی و یا حمایت از توان داخلی...»

واقعیت این است که پروژه IRIMO-IS با RFP کاملاً مشخص و نیازمندی­های بسیار روشن به مناقصه گذاشته شد و شرکت­های داخلی می­‌توانستند با همکاری شرکت­های توانمند خارجی در آن شرکت کنند؛ در جریان اجرای این پروژه، نیروهای کارآمدی هم در شرکت ایرانی همکار پروژه و هم در بدنه کارشناسی سازمان تربیت شدند که امروز می­توانند به خوبی نیازهای سازمان هواشناسی کشور را برآورده کند؛ دغدغه ما همانند عموم مسئولان محترم کشور این است که وقتی می‌توان نیازمندی­های کشور را توسط متخصصین داخلی تأمین نکرد، چرا باید به شرکت­های خارجی متوسل شد؟ سازمان هواشناسی کشور باید پاسخگوی این سئوال مهم باشد که چرا می­‌خواهد پروژه­‌ای را بدون آنکه امکان حضور شرکت­های داخلی برای آن فراهم باشد، بدون برگزاری مناقصه و با ترک تشریفات به یک شرکت خاص واگذار کند؟ این شرکت خارجی چه برتری ویژه­ای نسبت به شرکت­های دیگر دارد؟!

در حال حاضر بیش از 100 شرکت بین­‌المللی در زمینه تولید داده و نرم­‌افزارها و سخت­‌افزارهای هواشناسی در کشورهای آمریکا، انگلستان، ژاپن، چین، فرانسه، چک و ... فعالیت می­‌کنند، شرکت MFI چه برتری مشخصی نسبت به این شرکت‌ها دارد؟!

اما یک واقعیت بسیار نگران­‌کننده­‌تر این است که اگر مخاطبین محترم به سایت شرکت MFI مراجعه کنند، به وضوح در می­‌یابند که در پشت هدف ادعایی در قرارداد با این شرکت برای انتقال دانش فنی هواشناسی به کشور، هدف­گذاری شده است که در نهایت سامانه­‌های حاصل از اجرای پروژه IRIMO-IS کنار گذاشته شوند و سازمان هواشناسی کشور به استفاده از محصولات این شرکت و صرفاً به عنوان یک خریدار جهان سومی روی آورد.

شرکت MFI سالهاست که به یک فروشنده محصولات به ایران و دیگر کشورها تبدیل شده است؛ در اینجا باید این سؤال مهم از مسئولان محترم هواشناسی کشور پرسیده شود که تاکنون تا چه حد در دریافت دانش فنی هواشناسی از این شرکت مؤفق بوده­‌اید؟

و در این رابطه یک واقعیت تلخ نیز وجود دارد و آن اینکه شرکت MFI رقیب سرسخت مجری خارجی پروژه IRIMO-IS است و کاملاً مصمم است تا با استفاده از فرصت به دست آمده کنونی تمامی دستاوردهای این پروژه که با تلاش و همت فراوان به دست آمده­‌اند را به نابودی بکشاند و این قطعاً یک خطر بزرگ برای منافع ملی است.

و اما اینکه گفته شده است از توانمندی داخلی برای ایجاد یک سامانه پیشرفته به منظور ارائه داده­‌های ایستگاه­‌های هواشناسی جاده­‌ای استفاده کرده­‌اند، بسیار جای قدردانی دارد؛ سؤال این است که چرا از این توانمندی و مشابه آن در نزد شرکت­های دانش­‌بنیان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات برای آنچه می­‌خواهید در قرارداد جدید خود از شرکت MFI خریداری کنید، استفاده نمی­‌کنید؟!

چرا فکر می­‌کنید داشته­‌های علمی و فناورانه این شرکت آنچنان بالاست که بلاشک باید به منظور پیشرفت هواشناسی کشور برای همیشه در دامان این شرکت قرار گرفت؟ اگر برای شما توانمندی بلامنازع این شرکت محرز است، چرا یک مناقصه شفاف برگزار نمی­‌کنید تا شائبه­‌ای برای همکاری با این شرکت به دلیل وجود برخی "منافع افراد خاص" وجود نداشته باشد.

در خاتمه خدای منان را گواه می­‌گیرم که آنچه در بالا گفته شد، بر اساس دانش این حقیر، چیزی جز حقیقت و واقعیت­‌های مرتبط با موضوع نبوده است و امیدوارم برای آنان که اهل حق و عدالت هستند، کافی باشد."

منبع:‌ تسنیم