تکیه معاون‌الملک، تلفیقی از هنر و دین
گروه فرهنگی خبرگزاری آنا- ناهید منصوری؛ تکیه معاون الملک یکی از بناهای تاریخی و مذهبی استان کرمانشاه است که علی‌رغم هنر و تاریخی بودنش هر ساله مکانی برای برگزاری مراسم عزاداری سالار شهیدان به شمار می‌رود. این تکیه قدیمی در سال 1277 هجری ش یعنی 119 سال پیش با هدف برپایی مراسم عزاداری حضرت امام حسین (ع) توسط حسین خان معینی ملقب به معین‌الرعایا ساخته شده است.
حسینیه که شامل چند اتاق و حیاط می‌شود از نخستین قسمت‌های دیدنی و بخش ورودی تکیه به شمار می‌رود که در دوره مشروطه تخریب شده و چند سال بعد توسط حسن خان معاون‌الملک (برادر حسین خان معینی) با خریداری این ملک، مورد بازسازی قرار گرفته است. گفته می‌شود حسن خان معاون‌الملک با خریداری چند خانه مجاور این تکیه را به لحاظ مساحت توسعه داده و بخش‌های زینبیه و عباسیه را به آن اضافه کرده است.
صحن حسینیه با 10 تابلو کاشی محلی برای سینه‌زنی عزاداران است و در این بخش به دلیل حفظ و صیانت از کاشیکاریها و نقش‌هایی که روی دیوار به چشم می‌خورد، زنجیرزنی انجام نمی‌شود. همچنین 8 تابلو کاشی در ساقه گنبد این تکیه که صحن زینبیه نامیده می‌شود، وجود دارد که هر یک داستان‌های قرآنی را برای بازدیدکنندگان روایت می‌کند.
مراسم عزاداری بیشتر در بخش حسینیه و زینبیه برگزار می‌شود و به همین دلیل مضامین کاشیکاریها حول اتفاقات واقعه عاشورا طراحی شده است تا چشم هر بیننده را به لحاظ بصری نیز با رویدادهای عاشورا پیوند زند.
اما آنچه تکیه معاون‌الملک را نسبت به دیگر بناهای مذهبی ایران متمایز می‌کند بحث کاشی‌کاری آن است، چراکه در اکثر بناها، نقوش کاشی‌ها اسلیمی، گیاهی و هندسی است در حالیکه در این بنا علاوه بر نقوش هندسی و اسلیمی، تصاویر مختلفی از پادشاهان تاریخ ایران، آثار تاریخی شهرهای مختلف ایران و عمارت‌های اروپایی، داستان‌های قرآنی و واقعه کربلا نیز دیده می‌شود.
در این کاشی‌ها نبردهای مختلف به تصویر کشیده شده‌اند که رشادت‌های حضرت علی‌اکبر و حتی قیام مختار را به بازدیدکنندگان یادآوری می‌کنند. علاوه بر این، کاشی هفت‌رنگ در اندازه و ابعادهای مختلف و ویژگی برجسته بودنشان از هنرهای جاودان ایرانیان در این تکیه است که در کمتر بنایی دیده می‌شود.
صحن عباسیه تکیه معاون الملک که در بخش پشتی تکیه قرار گرفته، متفاوت‌تر از دو صحن دیگه این بنای تاریخی است به طوریکه بر اساس کاشی‌هایش نیز می‌توان متوجه شد که دو صحن دیگر بر خلاف صحن عباسیه که نقوش اسلیمی و گیاهی دارد، از طراحی‌های مذهبی‌تری برخوردار هستند.
تابلوی حضرت سلیمان و تابلویی که در پنج پرده داستان حضرت یوسف را نشان می‌دهد. همچنین قدمگاه امام رضا (ع) که به لحاظ نمادین بر روی دیوار قرار گرفته تقدس ویژه‌ای به این بخش از بنا بخشیده است، تنها بخشی از جاذبه‌های بصری صحبن عباسیه به شمار می‌روند. با اینکه برخی معتقدند که این قدمگاه جای پای امام رضا (ع) است اما پژوهشگران با تحقیقاتی که داشته‌اند اثبات کرده اند که زمان ساخت این قدمگاه با دوره حضور مبارک امام رضا (ع) تطابق زمانی ندارد چرا اول حسینیه بعد زینبیه و بعد عباسیه ساخته شده است.
دری که از صحن عباسیه به کوچه راه دارد برای ورود دسته‌های عزاداری تعبیه شده چراکه بخش خروجی این در به خیابان راه دارد که در زمان سینه‌زنی‌ها و ازدحام جمعیت عبور و مرور را راحت‌تر می‌کند.
با گذر از پله‌های کناری صحن عباسیه بازدیدکنندگاه به فضای داخلی که امروزه موزه مردم‌شناسی شده است راه پیدا می‌کنند که در این بخش نیز آثار تاریخی بسیار جالبی را قابل رویت است. نوع آیینه‌کاری‌ها و پنجره‌های بلند چوبی از دیگر جاذبه‌های معماری تکیه است که احاطه به تمام بخش‌های صحن عباسیه را میسر می‌کند.
بر اساس صحبت‌های علیرضا برشاهی مدیر تکیه معاون الملک، این بنا در سال 1352 به میراث فرهنگی سپرده می‌شود و در سال 1354 به ثبت ملی می‌رسد. در سالی که بنا مخروبه بوده، قرینه طرح‌های موجود در صحن عباسیه نیز ساخته می‌شود اما به دلیل اینکه این قسمت‌ها کاشی نداشته مالکان تکیه، نتوانستند به لحاظ مرمتی نقوش را تکرار کنند و به همین دلیل هم همچنان کاهگل مانده است.
بر اساس صحبت‌های وی، در میان برخی از کاشیکاریها قسمت هایی کاهگلی دیده می‌شود که به دلیل مشخص نبودن طرح آن امکان مرمت پیدا نکرده است.
مدیر تکیه معاون الملک پرونده ثبت جهانی این تکیه را پروژه طولانی مدت می‌داند و می‌گوید: این پرونده در دست آماده‌سازی است ولی از آنجا که تعداد آثار برای ثبت جهانی بسیار زیاد است و سهمیه ایران در هر سال به دو اثر محدود می‌شود این بنا هنوز در فهرست جهانی ثبت نشده و بر همین اساس هم پیش‌بینی می‌شود که تحقق این امکر زمان زیادی ببرد.
این ساختمان تاریخی در کنار تمام زیبایی‌ها و هنری که در آن صرف شده دارای نواقص و مشکلاتی است و طبق صحبت‌های میراث دوستانی چون زهرا رزمی و سپیده کرمی که از فعالان میراث فرهنگی استان کرمانشاه نیز به شمار می‌روند، جاری بودن آب رودخانه که در بخش زیرین تکیه جریان دارد و نفوذ آن به داخل بنا امروزه به عنوان بزرگترین مشکل موجود در تکیه معاون الملک به شمار می‌رود که رفع آن نیازمند توجه و مدیریت مسئولان میراث فرهنگی است.
آب‌انبار، آویزهای بلوری الوان، شمعدان‌ها و چهل چراغ‌هایی که از سقف آویزان شده از بخش های دیدنی است که توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. همچنین تصاویری که بر روی کاشی‌ها حک شده شامل صحنه‌هایی از غزوات حضرت محمد(ص)، نبردهای حضرت علی (ع)، حوادث کربلا، تصاویر سلاطین باستانی ایران از جمله پادشاهان هخامنشی و تصاویری از تخت جمشید است از جذابیت‌های بصری تکیه هستند.
انتهای پیام/