راهکار امیرمومنان (ع) برای رهایی از مسئولان بد
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، از جمله مهمترین حقوق انسان‌ها در عرصه اجتماعى، حقّ مسئولیت اجتماعى آنان و نظارت عمومى است، بدین معنا که همه مردم از مسئولیت اجتماعى برخوردارند و حق دارند بر همه امور، به ویژه امور حکومت و دولت نظارت نمایند؛ به نیکى فرمان دهند و از بدى بازدارند، یعنى حقّ امر به معروف و نهى از منکر دارند، چنانکه قرآن کریم به صراحت این حق را مطرح کرده است:
«وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ.» (توبه،71)
مردان و زنان مؤمن دوستدار یکدیگرند؛ به کار نیک و پسندیده فرمان مى دهند و از کار زشت و ناپسند بازمى دارند.
«وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.» (آل عمران/104)
باید از شما گروهى باشند که به نیکى بخوانند و از کارهاى زشت و ناپسند بازدارند، و آنانند بالندگان.
«کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُؤْمِنُونَ بِاللّه.» آل عمران / 110
شما بهترین امّتى هستید که براى مردمان پدیدار شده اید، که به کارهاى نیک و پسندیده فرمان می‌دهید و از کارهاى زشت و ناپسند بازمى دارید و به خداى ایمان دارید.
در پرتو شناخت درستِ حقّ، مسئولیت هاى اجتماعى و نظارت عمومى، و پاسداشت آن است که جامعه از فرو رفتن در زیر سایه سلطه گرى و بهره کشى در امان مى ماند و خودکامگان نمى توانند در جامعه میدان یابند و رشد کنند. پیامبر اکرم(ص) در آموزه هاى بلند بر این حق راهنمایى و تأکید کرده است:
«أَلاَ کُلُّمْ رَاعٍ وَ کُلَّکُمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ.» / صحیح البخاری ، ج 9 ، ص 700
بدانید که همه شما نگهبان و پاسدار و مسئول مردمید.
تا زمانى که امر به معروف و نهى از منکر ماهیت واقعى خود را نیابد و به درستى پاس داشته نشود، نمى توان انتظار داشت که امور جامعه ها بر سامانى درست پیش رود. امر به معروف و نهى از منکرى که قرآن کریم بناى آن را گذاشته و پیامبر اکرم(ص) جهت اصلى آن را معرفى کرده است، ماهیتى اصلاحگرانه دارد؛ به این منظور که بدى ها و ناپسندها زدوده شود و نیکى ها و پسندیده ها جلوه یابد؛ ستم برچیده شود و عدالت برپا گردد؛ و این امر جز با امر به معروف و نهى از منکر یعنى حرکت عمومى در برانگیختن به نیکى و بازداشتن از بدى، حقّ اعتراض مردم بر ضدّ بى عدالتى و ناراستى و تباهى، حقّ انتقاد به انحرافات و کجى ها، احترام به افکار عمومى، حقّ اشراف مردم به کلیه شئون اجتماعى مبتنى بر مسئولیت جدّى همگانى میّسر نمى شود.
چنانکه این حق نفى گردد و مردمان آگاهى لازم را درباره آن نیابند و نتوانند از حقّ خود به درستى بهره مند شوند، امکان هر ستم و تجاوزى به آنان هست؛ زیرا اگر پاسداشت این حق سست شود، خودکامکان و جبّاران بر جامعه سلطه می‌یابند و هر ناروایى را روا می‌دارند و همه چیز را به تباهى مى کشند. آنگاه به سامان آوردن امور و اصلاح کجى ها، ستمها و تجاوزها سخت دشوار می‌شود. امیرمؤمنان على(ع) در آخرین سفارشهاى خود پس از ضربت خوردن به دست ابن ملجم چنین گفت:
«لاَ تَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهِیَ عَنِ‌الْمُنْکَرِ، فَیُوَلَّى عَلَیْکُمْ أَشْرارُکُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَکُمْ.» / نهج البلاغه ، وصیت 47
امر به معروف و نهى از منکر را وامگذارید که در نتیجه بدترین کسان خودتان بر شما به سرپرستى فرمان رانند. آنگاه [براى رهایى از دستشان به درگاه پروردگار] دعا کنید و دعایتان به اجابت نرسد.
امام على(ع) به مردم آموخته است که حقّ امر به معروف و نهى از منکر را به درستى دریابند و برپا بدارند:
«وَ مَا أَعْمَالُ الْبرَّ کُلُّهَا و الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ الْمُنْکَرِ لاَ یُقَرِّبَانِ مِنَ أَجَلٍ، وَ لاَ یَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ. وَ أَفْضَلُ مِنْ ذلِکَ کَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ.» / نهج البلاغه ، حکمت 374
همه کارهاى نیک و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر، چون دمیدنى است به دریاى پرموج پهناور. و همانا امر به معروف و نهى از منکر نه هیچ سررسیدى از زندگى را نزدیک مى کند و نه اندکى از روزى را می‌کاهد. و از همه اینها برتر، سخن عدالت خواهانه اى است که در برابر پیشوایى بیدادگر گویند.
منبع: شبستان
انتهای پیام/