مقایسه شمارگان کتاب در ایران و کشورهای توسعه‌یافته/ به هر ایرانی در سال چند جلد کتاب می‌رسد؟
هادی حسینی‌نژاد، خبرنگار فرهنگی آنا: در بررسی موقعیت نشر کتاب، چند معیار مطرح است که می‌توان صعودی یا نزولی بودن آن را سنجید؛ معیارهایی مانند تعداد عناوین، تیراژ میانگین، تیراژ کل و معیار «نفرکتاب»؛ یعنی تعداد کتاب‌هایی که به ازای هر نفر در یک‌سال منتشر می‌شوند. با ارجاع به اطلاعات خانه کتاب، در می‌یابیم که تعداد عناوین از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون، رشد چشمگیری داشته اما در حوزه تیراژ چالش‌هایی وجود داشته که بر معیار نفرکتاب، تاثیر مستقیم دارد.
مقایسه اعداد و ارقام موجود نشان می‌دهد تیراژ متوسط کتاب (البته با در نظر گرفتن افزایش چشمگیر تعداد عناوین) طی سال‌های اخیر با کاهش چشمگیری مواجه شده و با نزدیک شدن به 1500 نسخه، تقریبا به آمار تیراژ‌های متوسط در سال‌های اوایل انقلاب رسیده است. اما آنچه معمولا در توجیه این شرایط، ابزار توجیه و بهانه میشود، تیراژ کل کتاب‌هاست. به عبارت دیگر رقم بالای تیراژ کل کتاب‌ها، معمولا دستاویزی میشود برای عادی جلوه دادن شرایط از سوی مسئولان، اما بررسی آمار نشر در سال‌های اخیر، نشان می‌دهد که در این حوزه نیز جایی برای دفاع باقی نمانده است.
مطابق با آمار خانه کتاب تیراژ کل کتاب‌های منتشر شده در کشور از سال 1385 تا کنون، همواره با کاهش روبرو بوده تا جایی که تیراژ کل کتاب‌های سال 93، 76 میلیون و 885 هزار و 609 عنوان کمتر از سال 85 است.
جدول تیراژ کل کتاب‌ها از 1385 تا 1393
سال | تیراژ کل |
1385 | 229204506 |
1386 | 219585250 |
1387 | 221741067 |
1388 | 205999639 |
1389 | 200089446 |
1390 | 204513848 |
1391 | 166015012 |
1392 | 157753149 |
1393 | 152318897 |
افت 46 درصدی شاخص «نفرکتاب»
با احتساب جمعیت کشور در این سال‌ها و با توجه به آمار پایین جمعیت بی‌سواد به نسبت جمعیت کل (مطابق با آمارهای موجود، آمار متوسط بی‌سوادان در این سال‌ها زیر 5 میلیون نفر است) در سال 1385 معیار نفرکتاب در کشور ما بالای 3 و نیم بوده است و در ادامه با افتی که در تیراژ کل کتاب‌ها رخ می‌دهد، معیار نفرکتاب به 1/9 رسیده است؛ که این یعنی نزدیک به 46 درصد کاهش طی کمتر از 10 سال.
چقدر از کشورهای توسعه یافته عقبیم؟
مقایسه 1/9 با 40
افت 46 درصدی شاخص نفرکتاب، به خودیِ خود نمایی روشن از بحران نشر در کشور ماست، اما شاید برخی فکر کنند انتشار نزدیک به 2 کتاب به ازای هر ایرانی در سال، همچنان آمار خوبی به شمار می‌آید. خوب است بدانیم تیراژ متوسط کتاب در برخی از کشورهای توسعه‌یافته، چند ده هزار نسخه است و بعضا یه 50 هزار نسخه می‌رسد که اگر این رقم را مثلا برای کشور آمریکا که در سال بیش از 250 هزار عنوان کتاب تازه منتشر می‌کند و بالای 300 میلیون جمعیت دارد، جستجو کنیم، تقریبا به شاخص 40 کتاب برای هر نفر در این کشور می‌رسیم.
شاید مقایسه عدد 1/9 با عدد 40، بتواند از یک سو بحران نشر کتاب در ایران را تبیین کند و از سوی دیگر فاصله نشر کتاب در ایران را با نشر در کشورهای توسعه یافته نشان دهد.
انتهای پیام/