فلسفه «سیزده به در» و دروغ سیزده چیست؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، فرا رسیدن سال نو، در هر کشور و آیین و مذهبی، شرایط خاص خودش را دارد. برای مثال در دین مسیحی که بخش عمده‌ای از کشور‌های خارجی پیرو آن هستند، روز تولد حضرت مسیح رو جشن گرفته و در روز دهم دی ماه، سال میلادی جدید آغاز می‌شود. در سال نو میلادی، رسم‌های بسیار زیبایی مثل هدیه دادن به افراد فقیر جامعه توسط بابانوئل وجود دارد که امروزه با پیشرفت فناوری همچنان برگزار می‌شود.
در سال نو میلادی افراد به تعطیلات زمستانی رفته و در کنار افراد خانواده سال نو را جشن می‌گیرند. بر خلاف بیشتر کشور‌های خارجی، ایران، آداب و رسوم و حتی سالشمار مخصوص خودش را دارد که به آن هجری شمسی گفته می‌شود. هر سال در ساعت‌های پایانی روز ۲۹ ام اسفند ماه، سال به پایان رسیده و شاهد فرارسیدن زمان تحویل سال نو در روز یکم فروردین ماه یا همان عید نوروز هستیم.
عید نوروز، آداب و رسوم بسیار زیادی دارد که هر یک زیبایی خاص خودشان را دارند. تمام مردم ایران و حتی ایرانیان ساکن کشور‌های خارجی، از آخرین چهارشنبه سال، به پیشواز سال نو (نوروز) می‌روند. اولین رسم نوروز، چهارشنبه سوری است. در این رسم مردم در شهر، آتش‌های کوچک به پا کرده و از روی آن می‌پرند؛ همچنین در خانه‌ها و در کنار خانواده جمع شده به صحبت، خوردن شیرینی و آجیل می‌پردازند. از مراسم و دیگر آیین نوروز می‌توان به سفره هفت سین و دید و بازدید عید اشاره کرد.
سفره هفت سین رسمی است که در آن هفت المان که با حرف «س» شروع می‌شوند، به همراه ماهی قرمز درون سفره قرار می‌گیرند که هریک از این موارد، معنا و مفهوم خاص خودشان را دارند. از سوی دیگر بعد از تحویل سال نو، افراد خانواده، به دیدار یکدیگر رفته و در اصل فرآیند دید و بازدید عید را انجام می‌دهند. دید و بازدید‌ها عید عموما بین افراد فامیل و به صورت خانوادگی انجام می‌شود. دو رسم دیگر و البته جذاب عید نوروز، دروغ سیزده یا همان دروغ اول آوریل و سیزده‌به در است که در ادامه مطلب به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
سیزده‌به در در اصل سیزدهمین روز فروردین ماه و یکی از جشن‌ها و رسم‌های نوروزی ایران است. در تقویم رسمی ایران، سیزدهم فروردین، روز طبیعت نام گذاری شده و تعطیل رسمی است. بر اساس باور‌هایی که از قدیم تا به امروز، سینه به سینه بین نسل‌ها منتقل شده، این روز برای راندن نحسی است و همه مردم باید از خانه‌ها بیرون رفته و به دل طبیعت بروند. این رسم از گذشته به شکل جدی برگزار می‌شده و امروزه هم بسیاری از مردم ایران همچنان آن را برگزار می‌کنند؛ پس از جشن طبیعت و مراسم سیزده‌به در، تعطیلات و جشن‌های نوروزی به پایان می‌رسد.
به طور کلی رسم سیزده‌به در، بر خلاف دیگر رسم‌های نوروز، اساس و مبنای مشخصی نداشته و کمی مبهم است؛ چرا که در کتاب‌های تاریخی، اشاره‌ای به این جشن نشده است؛ اما در منابع کهن گفته شده که این رسم از گذشته‌های خیلی دور برگزار می‌شد. بر اساس گفته‌های کهن، مردم در دوازده روز نوروز، به جشن و شادی می‌پرداختند و سپس در روز سیزدهم فروردین ماه، به دل طبعیت رفته و در طبیعت جشن پایانی را برگزار می‌کردند؛ در اصل می‌توان گفت که سیزده‌به در، پایان جشن‌های نوروزی است. گفتنی است مردم که در این روز، سبزه‌هایی که روز تحویل سال نو در سفره هفت سین بوده را گره زده و پس از یک آرزو برای آینده خود، آن را به رودخانه‌ها می‌اندازند.
آیا سیزده نحس است؟

نه تنها تا به امروز هیچ تاریخ نگار و پژوهشگری، دلیل منطقی برای نحس بودن روز سیزدهم و به طور کلی عدد سیزده کشف نکرده است؛ بله بسیاری بر این باورند که روز سیزدهم، یک روز خوب و نیک است که مردم باید به شادی بپردازند. حتی در آثار ابوریحان بیرونی، جدولی برای سعد و نحس بودن روز‌ها وجود دارد که از سیزدهم فروردین ماه، به عنوان روزی نیک و خوب یاد شده است. گفتنی است که در دین مسیحی، به دلیل برخی مسائل تاریخی، نحس بودن سیزدهم شرایط بسیار جدی تری دارد و مردم بیشتری به این موضوع باور دارند. روز دروغ آوریل، در بسیاری از کشور‌های سراسر جهان، به عنوان یک روز ویژه شناخته می‌شود که در آن مردم به شوخی دروغ‌هایی به یکدیگر می‌گویند و این روز را گرامی می‌دارند. در کشور‌هایی مثل انگلیس، اتریش و نیوزیلند، دروغ گویی از صبح تا شب ادامه دارد و کسی که قبل از شب حقیقت را فاش کند، احمق آوریل (April Fool) لقب می‌گیرد.

در ایران هم، بعد از تحویل شدن سال نو و پایان جشن دوازده روز، در روز سیزده‌به در، مردم به شوخی به یکدیگر دروغ می‌گویند و سپس در پایان روز آن را فاش می‌کنند. این رسم مثل دیگر رسم‌های نوروز، همواره برگزار می‌شود و باعث شادی مردم می‌شود. از دروغ‌های اول آوریل معروف در سراسر می‌توان به خبر واژگونی برج پیزا در سال ۱۹۵۰ در تلویزیون هلند و اعلام ترور بیل گیتس در سال ۲۰۰۳ توسط وب سایت‌های خارجی و شبکه‌های خبری به دلیل افت ۱.۵ درصدی سهام مایکروسافت اشاره کرد. این دروغ‌ها در زمان خود بسیار بزرگ بوده و سروصدای زیادی در سراسر جهان به پا کرد.

منبع: ریحون