اصلاح نژاد زنبور عسل با کمک محققان ایرانی

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، دکتر غلامحسین طهماسبی برگزیده سی و یکمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در خصوص طرح خود با عنوان «بومی‌سازی و بهبود عملکرد و رفتار کلونی‌های زنبور عسل با استفاده از ملکه‌های اصلاح شده ایرانی» با بیان این که نژاد زنبور عسل ایرانی یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند است، خاطر نشان کرد: «در این طرح تلاش کردیم نقاط ضعف این نژاد را از بین ببریم و نقاط قوت آن را بهبود دهیم که در تولید عسل و کاهش رفتار تهاجمی و ... کار کردیم».

وی افزود: «با توجه به وابستگی‌های زنبور عسل به محیط اطراف خود و نیز خصوصیات رفتاری و بیولوژیکی زنبور عسل، در مناطقی که این حشره بومی بوده و از میلیون‌ها سال پیش در آنجا زندگی کرده، مناسب‌ترین راهکار اصلاح نژادی استفاده از توده یا نژاد بومی همان منطقه و تلاش برای بهبود خصوصیات تولیدی و رفتاری آن توده است».

وی خاطر نشان کرد: «با توجه به این که زنبور عسل ایرانی میلیون‌ها سال قبل از انسان در این منطقه می‌زیسته از این رو در قالب یک طرح اصلاح نژاد به عنوان راهکار اصلی برای صنعت زنبورداری را انتخاب کردیم».

طهماسبی عنوان کرد: «طی مطالعه ای در اوایل دهه ۱۳۷۰ با استفاده از خصوصیات مرفومتریک و پروتئین‌های بدن، پایداری و بقای این نژاد در ایران و وجود سه جمعیت متمایز آن به اثبات رسید؛ همچنین در سال ۱۳۷۷ پس از ارزیابی صفات تولید عسل، رفتار بچه‌دهی، رفتار تهاجمی، روی پنج هزار کلونی زنبور عسل در استان‌های تهران، مرکزی، اصفهان و قزوین با استفاده از روش سطوح حذفی مستقل حدود ۲۰ درصد کلونی‌های برتر انتخاب و برای ادامه طرح خریداری و به موسسه تحقیقات علوم دامی کشور منتقل شد».

وی ادامه داد: «پس از آن تا سال ۱۳۹۶ و در چهارده نسل با ارزیابی صفات تولید عسل، رفتار دفاعی و رفتار بچه دهی در پایان هر سال یکصد کلونی برتر به عنوان کلونی‌های مادری و چهل کلونی طرح در طی چهارده نسل، مقایسه میانگین سه نسل اول و سه نسل آخر طرح نشان داد که تعداد شاخون کلونی‌ها(سلول ملکه) از 1/59 به 0/08 و تعداد نیش کلونی‌ها از 13/96 به 1/057 کاهش یافته است. به عبارت /دیگر این دو صفت در طی 14 نسل بیش از 10 برابر بهبود یافته‌اند.

وی با بیان این که همین مقایسه نشان دهنده این است که صفت تولید عسل نیز افزایشی در حد سه برابر داشته است، افزود: «روند ژنتیکی و فنوتیپی صفات بچه دهی، رفتار دفاعی و تولید عسل در نسل‌های یاد شده نشان دهنده جهت گیری صحیح و بهبود صفات مورد نظر در سال‌های انجام طرح است».

این محقق اظهار داشت: «علاوه بر روند ژنتیکی و فنوتیپی مطلوب صفات تولید عسل رفتار دفاعی و رفتار بچه‌دهی در کلونی‌های طرح، ملکه حاصل از این کلونی‌ها در نسل‌های متفاوت در زنبورستان‌های بخش خصوصی با ملکه شاهد و در کلونی‌های یکسان و مدیریت مشابه مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج حاصل نشان دهنده برتری ملکه‌های طرح در اغلب صفات تحت بررسی بود».

وی با بیان اشاره به ویژگی‌های طرح گفت: «افزایش سه برابری تولید عسل، بهبود ۱۳ برابری رفتار دفاعی و مقاوم در برابر شرایط کشور از ویژگی‌های تقویت شده در این زنبور‌ها به شمار می‌رود».

این طرح موفق به کسب رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی در گروه تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی سی و یکمین جشنواره جوان خورازمی شده است. همچنین این پروژه در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور (سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی) با همکاری رحیم عبادی، محمد بابایی، ناصر تاج آبادی، هوشنگ افروزان، حامد رضایی، عین الله سیفی و نادر مشایخی و موسسه‌های همکار وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور تولیدات دامی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام گرفته است.