اعتماد به نفس پایین، نقطه ضعف دختران ایرانی

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون نقش دختران و زنان روز به روز در عرصه‌های علمی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و دیگر عرصه‌های مشارکتی رو به افزایش گذاشته است. ظرفیت پذیرش دختران در دانشگاه‌های ایران نیز افزایش پیدا کرده است تا جایی که در برخی از رشته‌‌ها تعداد دانشجویان دختر از پسران بیشتر است.

به تبع این افزایش روزافزون دختران در دانشگاه‌ها قطعا آسیب‌ها و فرصت‌های جدیدی نیز برای آنها پدید آمده است. فاطمه سادات طباطبایی دبیر واحد خواهران اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از معضلات دانشجویان دختر در محیط دانشگاه و خوابگاه، از حضور و مشارکت آنها در تشکل‌ها و عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و از فرصت‌هایی که زنان برای اعتلای کشور و جامعه می‌توانند ایجاد کنند، سخن گفت.

*مهمترین معضل دانشجویان دختر در دانشگاه چیست؟

-معتقدم مبدا همه معضلات؛ سردرگمی هویتی است که دانشجویان با آن دست به گریبان هستند؛ فرد تا پیش از دانشجو شدن در مقاطع تحصیلی دبیرستان، راهنمایی و ابتدایی جایگاهش کاملا مشخص است و مسیر معینی برایش ترسیم شده است. در واقع می‌داند باید چه کند.

اما بعد از ورود به دانشگاه دچار سردرگمی می‌شود، نمی‌دانند چه می‌خواهند. فرد فقط هدفش این است که وارد دانشگاه شود اما هیچ هویتی برای او مشخص نشده است. چه نقشی در خانواده یا چه نقشی در جامعه دارد، قرار است به کجا برسد و این باعث به وجود آمدن خلایی در دانشجو می‌شود.

فرد تا یک مرحله‌ای آمده است اما از آن به بعد نمی‌داند واقعا باید چه کند. علاوه بر این موضوع، سردرگمی هویتی نیز باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی خواهد شد. شخصی که نمی‌داند با چه هدفی و در کجا پاگذاشته است و اکنون باید چه کند دست به کارهای زیادی می‌زند.

از طرف دیگر جوان امروز نمی‌داند اوقات فراغتش را چگونه پر کند، به ویژه دانشجویانی که در برخی دانشگاه‌های شهرستان‌ها هستند به دلیل نبود فضای مناسب گزینه‌ای برای پر کردن خلا زمانی خود ندارد، خانواده‌ نیز تسلط آن چنانی بر فرزندانشان ندارند.

در نتیجه همه این موارد باعث می‌شود فرد خلا زمانی، احساسی، عاطفی خود را با دوستانی پر کنند که شاید سمت و سوی متفاوت از فرهنگ خانوادگی، یا اعتقادی آنها داشته باشند و همراه آنها می‌شود تا اوقات فراغت خود را پر کند، در این مرحله اگر شخص، روابط عمومی خوبی نداشته باشد افرادی که سراغ او می‌آیند؛ بیشتر از کسانی است که او به سراغ آنها می‌رود در نهایت همه اینها باعث می‌شود که این دانشجو مسیرش را به درستی تشخیص ندهد، باری به هر جهت عمل کند و هر راهی که پیش رویش باشد به سمت آن گام برمی‌دارد.

این مشکل برای دختران دوچندان است، با توجه به اینکه در ایران اعتماد به نفس دختران بسیار ضعیف است به مشکلات هویتی آنها دامن می‌زند، فردی که اعتماد به نفس ضعیفی دارد برای پذیرفته شدن در جامعه خودش را به هر شکلی در می‌آورد. حس چشم و هم چشمی که در دختران زیاد است باعث تشدید این وضعیت خواهد شد تا مورد توجه جنس موافق و مخالف قرار گیرند.

دختران برای اینکه دیگران را جذب کنند متوسل به مسائل حاشیه‌ای می‌شوند و تمام این موضوعات به دلیل کمبود اعتماد به نفس در دختران است.

*چه مشکلاتی برای دختران در خوابگاه‌های دانشجویی وجود دارد؟

-آسیب‌های خوابگاه مقداری متفاوت است. درست است دانشگاهیان، وارد خوابگاه می‌شوند، اما برخی آسیب‌ها از خوابگاه وارد دانشگاه می‌شود. برخی دانشجویان که از شهرستان می‌آیند موضوعاتی که در شهر یا خانواده خودشان برایشان حساسیت است یا قبحی وجود دارد در خوابگاه‌ها این قبح ریخته می‌شود به عنوان مثال در دانشگاه دانشجو اجازه استعمال سیگار نداشته باشد اما در خوابگاه‌ها اینچنین قوانینی وجود ندارد اگر هم وجود داشته باشد پیگیری نمی‌شود.

*تشکل‌های دانشجویی نمی‌توانستند با برنامه‌های مدون برای ورودی‌های جدید این ضعف را برطرف کنند؟

-نمی‌توان گفت تشکل‌های دانشجویی ضعف نداشتند قطعا خلاءهایی وجود دارد اما تشکل‌های دانشجویی نیاز به ابزار دارند. تشکل‌های دانشجویی در بسیاری ازدانشگاه‌های کشور اجازه ورود به خوابگاه ندارند به ویژه دانشگاه‌های تهران، هیچ کدام از افراد تشکل‌ها اگر خوابگاهی نباشند نمی‌توانند ورود کنند. فرد اگر در خوابگاه اجازه ورود و خروج نداشته باشد هیچ کار فرهنگی نمی‌تواند انجام دهد و به تبع آن هیچ اثرگذاری ندارد.

دانشگاه‌ها متفاوت‌ هستند حداقل می‌توانم بگویم از 55 دفتر تشکلهای ما در دانشگاه‌های کشور، فقط یک دفتر در خوابگاه اتاقی دارد. ولی در دانشگاه‌های دیگر مثل‌دانشگاه علامه طباطبایی یا دانشگاه تهران اجازه ورود و خروج در خوابگاه داده نمی‌شود یا برخی دانشگاه‌ها اجازه برگزاری برنامه خوابگاهی به تشکل‌ها را نمی‌دهند.

*نحوه پرداخت به مسائل زنان در تشکل‌های دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در تشکل‌های دانشجویی که خیلی کمرنگ است، یعنی واقعا مصداقی وجود ندارد که نام ببریم. خیلی از تشکل‌ها هرگز به این مساله ورود نکرده‌اند، البته نمی‌توانیم ایرادی به تشکل‌های دانشجویی گرفت، مشکل از ساختار و قوانینی‌ست که وضع شده است.

فعالیت‌های تشکل‌ دانشجویی باید توسط خود دانشجویان صورت بگیرد الزاما نباید کار دستوری وآئین نامه‌ای باشد.

بله اما واقعیت این است که وقتی که مسائل سیاسی اولویت تشکل‌های دانشجویی است، پرداختن به مسائل فرهنگی و ریزتر از آن مسائل زنان اولویت‌های چندم قرار می‌گیرد پرداختن به این موضوعات به حاشیه رانده شده است.

حضور خواهران در تشکل‌های دانشجویی را از نظر کمی و کیفی چگونه ارزیابی می‌کنید

میزان استقبال خانم‌ها و آقایان در تشکل‌های دانشجویی برابر است. البته میزان کاری که به آقایان سپرده می‌شود بیشتر است و شاید آنها توانسته‌اند بهتر خودشان را نشان دهند. خیلی از کارهایی که در تشکل‌ها باید انجام شود سخت‌افزاری است و آقایان انجام می‌دهند به همین جهت کار آنها بیشتر دیده می‌شود و خانم‌ها که بخش محتوای فکری را برعهده دارند کمتر دیده می‌شوند و شاید یکی از دلایلی که حضور خواهران کمرنگ تر دیده میشود‌ به همین دلیل هست .

البته این مشکلی هم ندارد چون برای خواهران کیفیت حضور مطرح است و این که حضور خواهران دیده نشود به معنای عدم حضور موثرشان نیست و می‌توانند با آگاهی و به روز بودن و تحلیل درست مسائل تاثیر بسزایی در تشکل های دانشجویی ایفا کنند.

گاها به خانم ها میدان حضور هم داده نمی‌شود و این در حالی است که خانم‌ها از این موضوع گلایه‌مندند. در شرایطی که 50 درصد تشکل‌ها را خانم‌ها تشکیل می‌دهند باید ساز و کار تشکل های دانشجویی به گونه ای چیده شود که از توانایی خانم ها در تشکل به نحو احسن استفاده شود نه به گونه ای که احساس کنند راه برای فعالیت آنان بسته است و این با سپردن وظایف نمایشی و ظاهری بدست نمی‌آید.

شعار همایش کوثرانه را بانوی مسلمان انقلابی اعلام کرده‌اید، ویژگی بانوی مسلمان انقلابی چیست؟

منظور از مسلمان بودن تمام ویژگی‌هایی است که در قرآن برای یک خانم برشمرده شده است. حجاب شاید وجهی باشد که بیشتر دیده می‌شود، تقوا و ایمان داشته باشد و تمام کارهایی که انجام می‌دهد با قصد قربت باشد مانند تربیت فرزند؛ اگر این گونه شود مدینه فاضله‌ای خواهیم داشت.

به نظر شما بانوی ایرانی؛ امروز بانوی در تراز انقلاب است؟

واقعیت این است که وضعیت زنان در جامعه امروز، نه در تراز انقلاب، بلکه از حدود بانوی مسلمان هم پایین‌تر هست. برای یک خانم مسلمان بودن شاخصه هایی دارد که برای مسلمان انقلابی بودن و در تراز انقلاب معرفی شدن علاوه بر شاخصه های قبلی موارد دیگری چون اوضاع جامعه برایش مطرح است نسبت به مسائل سیاسی و فرهنگی حساس هست که امروزه کمتر جزو دغدغه‌های افراد حتی نه تنها خانم ها بلکه آقایان قلمداد می‌شود.

نقش خانم‌ها در پیشرفت علمی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در وضعیت فعلی کشور، میزان ورودی دانشجویان دختر در مقطع کارشناسی در وضعیت خوبی دارد اما ورودی دکترا این چنین نیست که می‌طلبد خانم ها تلاش بیشتری برای حضور در مقاطع تحصیلات تکمیلی داشته باشند. هر چند در حال حاضر هم اساتید زیادی خانم‌ هستند و در برخی رشته‌ها حتی خانم‌ها نسبت به آقایان پیش گام هستند اما احساس می‌شود در مجامع علمی خانم‌ها جایگاه مناسبی ندارند.

طبیعی است که وقتی خانم‌ها اولویت خود را نقش مادری قرار می‌دهند که انتخاب شایسته ای نیز هست، تمایل کمتری به کار پژوهشی یا حضور در اجتماع داشته باشند، البته حضور در جامعه و مجامع علمی باعث کاهش نقش همسری و مادری نمی‌شود، اما واقعیت این است که تمام خانم‌ها توان یکسانی ندارند و ممکن هست به آن نقش لطماتی را وارد نماید.

در جایی که رسالت یک زن حضور پر رنگش باشد پذیرفته هست که اولویت نقش‌هایش را تغییر دهد اما در غیر این صورت اگر نیت ما حضور به صورت افزایش مشاغل برای خانم ها باشد یا بدین گونه که افزایش تعداد خانم های تحصیلات تکمیلی را به منزله پیشرفت علمیشان ببینیم، نادرست هست.

در واقع جامعه ایران که هنوز سنتی است برخی آقایان تمایل ندارند همسران‌شان حضور آن چنانی در جامعه داشته باشند یا کار پژوهشی انجام دهند. نسبت به 30 سال یا 40 سال قبل که نگاه می‌کنیم وقتی خانم‌ها امکانات حداقلی نداشتند و اجازه تحصیل و بیرون رفتن از خانه را نداشتند و از حقوق حداقلی خود برخوردار نبودند طبیعی است که اکنون خانم‌ها چند گام از آقایان عقب‌تر باشند. اما اگر رویکرد این باشد که قرار است مرد یا زن را در حقوق انسانی و توانمندی فکری برابر بدانیم و اجازه ادامه تحصیل در مقاطع بالا و جایگاه تولید علم را برایش قائل شویم، روزهای خوبی در پیش خواهیم داشت.