تمدن امروز بشریت وامدار تمدن اسلامی است/ امکان رشد علمی در سایه اقتدار و استقلال جوامع اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر علی‌اکبر ولایتی در افتتاحیه سومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی که عصر امروز با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد با ارائه گزارش تفصیلی درخصوص ادوار تمدن نوین اسلامی و اتصال آن به تمدن نوین اسلامی، گفت: تمدن اسلامی طی سال‌ها مورد انکار غربی‌ها بوده، چرا که آنها برای اسلام تمدنی قائل نیستند.

وی افزود: زمانی متفکرین غربی از روی بغض و عناد، منکر وجود تمدن اسلامی می‌شدند و می‌گفتند حداکثر کار مسلمانان این بود که علوم قدیم یونان، روم و اسکندریه را حفظ و به عربی ترجمه کرده‌اند و امانت‌دار خوبی بوده‌اند. آنها اعتقاد دارند توسط مسیحیت از پیشرفت علمی عقب افتادند، ولی پس از آن و با رها کردن مسیحیت به عصر واقعی خود برگشتند، یعنی عصر بی‌خدایی و شرک و نگاه مادی به جهان.

ولایتی با بیان اینکه از سال‌ها پیش عده‌ای تلاش کردند تا نشان دهند اسلام دارای تمدن بوده است، گفت: این افراد سعی کردند نشان دهند بستر مهمی از تمدن امروز بشر مربوط به تمدن اسلامی است، نه تمدن یونانی. این افراد تلاش داشتند تا نشان دهند مسلمانان نقش بیشتری در تمدن بشری داشته‌اند.

وی با اشاره به دلیل موثق برای اثبات وجود تمدن اسلامی، اظهار داشت: در این زمینه یک مثال مادی می‌زنم و آن این است که مهمترین اثری که از یونانی‌ها در حوزه پزشکی به جای مانده، کتاب حشایش دیسقوریدوس است که این کتاب در آن زمان به عربی ترجمه و دوباره به لاتین برگردانده شد که پایه داروسازی است. زمانی که این کتاب به عربی ترجمه شد، 500 دارو در آن بود و بعد که تحویل اروپایی‌ها شد، 1400 دارو در این کتاب معرفی شده بود و این نشان از علم مسلمانان دارد.

رئیس هیات موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در قرن 17 یک کشیش هلندی در مدرسه عیسوی‌ها به شاگردان توصیه می‌کند که زبان عربی یاد بگیرید، چرا که عرب‌ها 300 دارو به آن چیزی که از یونانی‌ها گفته بودند، افزوده‌اند. آنها برای اینکه نمی‌خواهند اسمی از اسلام آورده شود، از کلمه عرب‌ها استفاده می‌کنند.

ولایتی با بیان اینکه در کتاب «شفا» جمعاً 900 داروی مفرده و مرکبه وجود دارد، گفت: تا زمانی که کتاب «شفا» شیخ‌الرئیس به زبان لاتین ترجمه نشده بود، اروپایی‌ها و غربی‌ها از مقولات کلی خبر نداشتند تا اینکه با کتاب «شفا» آشنا شدند و از آن بهره‌های فراوان بردند.

وی با اشاره به رساله ذکریای رازی به نام «الشکوک علی جالینوس» گفت: ذکریای رازی بنا بر فهرست ابوریحان 180 کتاب و رساله و بنا بر فهرست ابن‌نقیم 237 کتاب داشته است. در کتاب «الشکوک علی جالینوس» یعنی نقد بر نقد بر نظرات جالینوس مطالبی گفته شده و می‌توان گفت اولین کتاب در طب اسلامی که 23 جلد است، توسط رازی نوشته شده است. این کتاب در 23 جلد به زبان فارسی ترجمه شده که بسیار راهگشاست.

رئیس هیات موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: این کتاب، کلینیکی است، یعنی هر مطلبی که رازی در بیمارستان عضدی مطرح می‌کرده، به صورت دست‌نوشته موجود بوده و این دست‌نوشته‌ها توسط یکی از وزرای آل‌بویه به قیمت گزافی از خواهر ذکریای رازی خریداری شد و بعد از آن به صورت کتاب درآمد. این موضوع نشان دهنده این است که ایرانیان در گذشته نیز به حق کپی‌رایت اعتقاد داشته‌اند، چرا که وزیر آل‌بویه می‌توانست با توسل به زور دست‌نوشته ها را بگیرد.

ولایتی در ادامه با اشاره به مبحث ریاضی در دوران تمدن اسلامی گفت: اصولاً پایه‌گذار مبحث جبر مسلمانان هستند. اسم جبر از جِبران می‌آید که اولین بار محمدبن موسی خوارزمی کتاب جبر و مقابله را نوشت و بنابراین علم جبر توسط مسلمانان پایه‌گذاری شد.

وی خاطرنشان کرد: لگاریتم و حل معادلات درجه 2 و 3 و 4 نیز در زمان مسلمانان بود، بنابراین پیشرفت ریاضیات در تاریخ اسلام زبانزد است. می‌توان گفت حدود 1300 ریاضیدان با تألیفات خود در تاریخ اسلام احصاء شده‌اند.

رئیس هیات موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به پیشرفت تاثیر مسلمانان در حوزه نجوم گفت: شخصی به نام کندی آمریکایی که محقق تاریخ علم است، کتابی تألیف کرده که اثبات می‌کند دانشمندانی که قبل از کپرنیک ادعا کردند که زمین به دور خود و به دور خورشید می‌چرخد، مربوط به مسلمانان بوده‌اند. دانشمندان قبل از کپرنیک از جمله ابوریحان، خواجه نصیر، مؤیدالدین عرضی دمشقی و شیرازی ادعا داشتند که زمین به دور خود و خورشید گردش می‌کند.

وی افزود: درخصوص خط استوا باید اشاره کنم که یونانی‌ها هنگامی که خط استوا را اندازه گرفتند، گفتند 73هزار کیلومتر است و این در حالی است که طبق محاسبات ابوریحان، خط استوا حدود 41هزار کیلومتر بود یعنی همان عددی که امروز دانشمندان به آن اعتقاد دارند.

ولایتی درخصوص نقش مسلمانان در فلسفه گفت: کاری که مسلمانان در این حوزه انجام دادند، بی‌نظیر است. تا زمانی که کتاب «شفا» شیخ‌الرئیس به زبان لاتین ترجمه نشده بود، اروپایی‌ها و غربی‌ها از مقولات کلی خبر نداشتند تا اینکه با کتاب «شفا» آشنا شدند و از آن بهره‌های فراوان بردند.

وی خاطرنشان کرد: با این مقدمات مشخص می‌شود که مسلمانان نقشی اساسی در شکل‌گیری تمدن داشته‌اند. یک نمودار وجود دارد که دوره‌های تمدن اسلامی از دیدگاه مالک بن نبی را نشان می‌دهد که شامل سه مرحله روح، عقل و غریضه است که غلط است. در منحنی که ما براساس تحقیقات درخصوص سیر تاریخی فرهنگ و تمدن اسلامی طراحی کرده‌ایم، تمام علوم از جمله ریاضیات، فیزیک، فلسفه و همه علوم دقیقه، تجربی و انسانی مربوط به هر دوره در آن جای دارد. در این منحنی تمدن اسلامی تا قرن چهارم به اوج خود می‌رسد و پس از آن یک سقوط آزاد دارد. در قرن پنجم که مصادف با جنگ‌های صلیبی و حمله مغول‌هاست، روند تمدن نزولی است.

ولایتی افزود: حمله مغول‌ها و حمله صلیبی‌ها باعث شد مسلمانان از پیشرفت علمی عقب نگه داشته شوند و نتیجه آن افت تمدن بین قرن‌های پنجم و ششم تا هشتم و نهم است. از آن تاریخ به بعد دوباره سیر تمدن صعودی می‌شود.

وی با بیان اینکه این اطلاعات براساس محاسبات تعداد دانشمندان، کتاب‌ها، نظریات و ابتکارات است، گفت: این موضوع نشان می‌دهد هر زمان که مسلمانان قدرت و استقلال و اقتدار داشته‌اند، به دانش و تمدن بها داده‌اند.

رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: مسلمانان پس از به قدرت رسیدن، سه حکومت عثمانی، صفوی و گورکانی را تشکیل دادند و بار دیگر به علم توجه کردند. بعد از قرن 11 هجری قمری بار دیگر به خاطر استعمار انگلیسی‌ها و فرانسویان این اقتدار از بین رفت و توجه به علم در کشور‌های اسلامی بار دیگر کاهش یافت.

وی مراحل تمدن اسلامی را به ترتیب دعوت به اسلام، تشکیل حکومت اسلامی، گسترش اسلام تا رسیدن به مرز تمدن‌های قدیمی، انتقال متقابل فرهنگ اسلامی با فرهنگ و تمدن کشورهای مجاور (از طریق ترجمه نسخ و انتقال دانشمندان)، عصر خودجوشی و شکوفایی تمدن اسلامی، عصر شکوفایی فرهنگ اسلامی و ادبیات عرفانی، عصر هنر و معماری، عصر رکود، عصر اولین تجلیل حیات جهان اسلام، هجوم استعمار، رکود دوم و بیداری اسلامی برشمرد.

ولایتی در پایان خاطرنشان کرد: همانطور که در تاریخ مشاهده می‌کنیم، در سایه اقتدار جوامع اسلامی است که می‌توان به رشد علمی و تمدن اسلامی امیدوار بود.