تخلف دولت یا اشتباه دیوان محاسبات؟!

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، رئیس دیوان محاسبات ایران، در مجلس از واریز نشدن بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان درآمد گازی به خزانه دولت خبر داد. در گزارش تفریغ بودجه ۹۵، حجم تخلفات در وزارت نفت به ۲۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد و اعلام‌شده دولت ۸۰ درصد احکام بودجه را اجرا نکرده است.

بنابراین بر اساس گزارش تفریغ بودجه ۹۵، منابعی وجود دارند که سرنوشتشان نامشخص است، منابعی که به خزانه واریز نشده‌اند؛ نخست ۱۱هزار و ۴۷۹ میلیارد تومان از منابع حاصل از فروش داخلی گاز طبیعی از سوی شرکت ملی گاز ایران که تاکنون به‌حساب خزانه واریز نشده است.

دوم، مبلغ ‌چهار هزار و ۴۷۹ میلیارد تومان از وجوهی است که از سوی شرکت‌های پتروشیمی بابت ارزش خوراک دریافتی واریزشده اما شرکت ملی نفت ایران تاکنون آن را به خزانه واریز نکرده است. سوم، سهم صندوق توسعه ملی از منابع حاصل از صادرات نفت در سال ۹۵ است؛ در این بخش باید هشت هزار و ۴۸۹ میلیارد دلار به‌حساب صندوق توسعه ملی واریز می‌شد که از این میزان مبلغ هفت هزار و ۳۱۲ میلیارد دلار واریز شد اما مابقی آن یعنی یک میلیارد و ۱۷۷ میلیون دلار به‌حساب صندوق توسعه ملی واریز نشده است.

حسابرسی دیوان محاسبات

دیوان محاسبات وظیفه دارد سالانه با بررسی حساب‌ها و اسناد مربوط به دستگاه‌های دولتی، گزارش تفریغ بودجه را تهیه کند که در آن نحوه و میزان هزینه سازمان‌ها، پروژه‌ها و پیشرفت آ‌ن‌ها بر اساس لایحه بودجه مشخص است. گفتنی است که تفریغ بودجه نتیجه نهایی نظارت بعد از خرج و یک نوع حسابرسی کلی عملیات مالی دولت است. دیوان محاسبات بر اساس مواد ٥٤ و ٥٥ قانون اساسی و همچنین قانون محاسبات موظف به ارائه گزارش تفریغ بودجه هرسال تا پایان دی‌ ‌سال آینده است. این نهاد می‌تواند به همراه این گزارش نظرات کارشناسی خود را در مورد تفریغ بودجه در صحن علنی مجلس و به مدت یک ساعت به نمایندگان ارائه کند. آنچه دیوان در گزارش تفریغ و محاسبه درآمد‌ها و هزینه‌ها مبنای عمل قرار می‌دهد، اسناد و مدارک و گزارش‌هایی بوده که دولت به آن ارائه کرده است.

گزارش اشتباهی تفریغ بودجه!

در این میان مسئولان دولت روحانی ازجمله نوبخت و زنگنه به این گزارش واکنش نشان دادند و گزارش دیوان محاسبات را در خصوص تخلفات دولت در اجرای بودجه 95 اشتباه خواندند. البته به عقیده یکی از نمایندگان مجلس، گزارش تفریغ بودجه ٩٥ را می‌توان آغاز یک‌روند دانست و نمی‌توان گفت که ارائه این گزارش یا اعداد و ارقام ذکرشده در آن به معنای تخلف یا محکومیت مسئولان دستگاه‌هاست.

بر اساس ماده ٢٢٥ آیین‌نامه داخلی مجلس کمیسیون برنامه‌وبودجه، ظرف دو ماه وظیفه بررسی گزارش و دریافت توضیحات را از مسئولان دستگاه‌ها بر عهده دارد.

کمیسیون پس از بررسی و استماع توضیحات مسئولان، گزارش خود را به صحن علنی مجلس ارائه خواهد کرد. از سوی دیگر به‌صورت هم‌زمان، فرآیند رسیدگی به گزارش در هیات‌های مستشاری و هیات عمومی دیوان آغاز می‌شود و مسئولان می‌توانند اسناد و مدارک موردنظر خویش را به دیوان ارائه کنند.

تشویش اذهان عمومی

نوبخت نیز ضمن تأکید بر رویه درست دیوان محاسبات در ارائه به‌موقع گزارش تفریغ بودجه، گفت: انتظار می‌رفت دیوان محاسبات گزارش تفریغ بودجه ١٣٩٥ را بر اساس گزارش قوه مجریه تهیه می‌کرد یا حداقل دولت را نسبت مطلع می‌کرد؛ در غیر این صورت می‌توانست ابهامات موجود را به سازمان برنامه‌وبودجه اطلاع داده و پاسخ آن‌ها را دریافت کند اما متأسفانه این گزارش که اکنون منتشرشده، موجب تشویش اذهان عمومی و سوءاستفاده رسانه‌های معاند شده است و از آن به‌عنوان فساد سازمان‌یافته یادکرده‌اند؛ درحالی‌که اگر دیوان محاسبات پرسش کرده بود، این‌گونه نمی‌شد.

دولت‌های محکوم‌به تخلف

در چند سال اخیر دیوان محاسبات، گزارش‌های متعددی درباره تخلفات بودجه‌ای دولت‌های نهم و دهم منتشر ‌کرده است. چندی پیش که هنوز گزارش تفریغ بودجه ۹۵ قرائت نشده بود، یکی از ادله مسئولان دولت یازدهم درباره تخلفات دولت احمدی‌نژاد، گزارش‌های دیوان محاسبات بود. اکنون با مخالفت دولتمردان با گزارش دیوان محاسبات،‌ دولت این اشتباه را به گردن نمی‌گیرد و منتقدان دولت معتقدند که دولت روحانی رفتار دوگانه‌ای با گزارش‌های دیوان محاسبات دارد. درحالی‌که دولت ادعای دیوان محاسبات را بسیار تکذیب کرده است که تحلیلگران معتقدند توضیحات دولت در مورد برخی بخش‌های گزارش دیوان محاسبات کار را پیچیده‌تر کرده است. توضیحاتی که نشان می‌دهد دولت بدون مصوبه چهار هزار میلیارد را در بخش بنزین هزینه کرده است.

منتقدان می‌گویند این همان راهی بوده است که در دولت احمدی‌نژاد بار‌ها طی شد و دولت روحانی بار‌ها مخالفت خود را با این راه اعلام کرده بود. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، یکی از انتقادات جدی این بود که او بدون مصوبه پول نفت را جابه‌جا و در موارد مختلف هزینه می‌کند. در آن زمان بارها گزارش‌هایی درباره گم‌شدن درآمد نفتی ایران نیز منتشرشده بود.

وظیفه دیوان محاسبات

به گفته نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی، گزارش دیوان محاسبات حاکی از این است که ۱۶ هزار میلیارد تومان از درآمد‌های شرکت ملی نفت و گاز به خزانه واریز نشده و این موضوع باعث شده که در تخصیص‌های سال ۹۵ به مشکل بربخوریم. تأثیرات این عدم واریز بر تخصیصات بودجه‌ای ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده است؛ یعنی بسیاری پروژه‌های عمرانی و مشکلاتی که پیش‌آمده، از رهگذر همین اقدامی است که دولت انجام داده و موجب سلب اعتماد نمایندگان مجلس نسبت به دولت شده است.

احمد علیرضا بیگی، عضو کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور، گفته است:‌ اظهارات نوبخت در خصوص گزارش تفریغ بودجه از سوی دیوان محاسبات مبنی بر انحراف ۸۵ درصدی عملکرد دولت در اجرای قانون که آن «تشویش اذهان عمومی» است و آقای نوبخت در جایگاهی هستند که باید چنین ادعایی داشته باشند.