انتقاد پذیری دولت با شیب ملایم/ چراغ تدبیر و امید روشن شد؟

گروه سیاسی خبرگزاری آنا_ آرزو نوروزجم: ظاهرا پیش بینی محسن رضایی تا حدودی درست از آب درآمد ، پیش بینی که در جریان مناظرات انتخاباتی سال 92 مطرح شد .

مخاطب حرف‌های رضایی،‌حسن روحانی بود، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی که آمده بود تا در این مناظره خود را برای یازدهمین دوره ریاست جمهوری ایران محک بزند.

محسن رضایی در آن مناظره ها وقتی با پاسخ تند روحانی مواجه شد گفت:« شما ببینید سؤال من چقدر مؤدبانه است ، آقای روحانی اگر بخواهد با این عصبانیت و این داد و بیدادی که کردند سکان کشور را بدست بگیرند ، خداوند رحم کند به این کشور».

انتخابات برگزار شد و حسن روحانی با چیزی حدود 18 میلیون رأی طبق گفته محسن رضایی سکان کشور را در دست گرفت . رئیس جمهور منتخب 12 مرداد 92، گفت: "خدایا به تو پناه می‌برم از استبداد رای و عجله در تصمیم گیری و تقدم نفع شخصی و گروهی به منافع مردم. همچنین به تو پناه می‌برم از بستن دهان منتقدان و رقیبان. یاری‌ام کن بنده مخلصی برای تو و خادم لایقی برای تو باشم و فراموش نکنم آنچه بر پیشینیان رفته است".

پناه می‌برم از بستن دهان منتقدان

حرف های زیبا و آزادی منشانه روزهای تنفیذ و تحلیف، تنها 2 ماه دوام داشت، اولین سخنان رئیس جمهور روحانی (16 مهرماه 92) در هفتمین همایش ملی نخبگان، اقلیتی را مخاطب قرار داد که معتقد بود سخنانشان نیش‌دار است، هرچند روحانی در خلال حرف هایش گفت که او همیشه از انتقادها استقبال می‌کند.

روحانی پیش از انتخابش، در وعده های خود صحبت از صد روز معروف کرده بود و قول داده بود مشکلات را در صد روز اول حل کند و در گفتگویی گزارش ان صد روز را به مردم ارائه کند.

5 آذر 92 رسید موعد ارائه گزارش صد روزه رئیس جمهور، تصویر روحانی از شبکه اول سیما میهمان خانه‌های مردم شد. روحانی در حرف هایش گلایه کرد که برخی در قفلی که او کلیدش را ابتدای همان سال نشان داده و قول داده بود با آن مشکلات را حل کند، مانند کودکان آب و شکر می‌ریزند و هیزم می‌آورند تا آـش اختلاف را روشن نگاه دارند.

سالی که نکوست از بهارش پیداست

نیمه بهمن 92 ، حسن روحانی در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها ، بسیار گرم و صمیمانه البته با کمی چاشنی عصباینت ، منتقدانش را کم سواد خواند و به آنها گفت عده‌ای معدود که از جایی خاص تغذیه می‌شوند .

کم سواد یا بی سواد به نوعی اولین شروع عصبانیت های دولت بود که مستقیم حواله جماعت منتقد شد.

به جز این ، میان این گزاره‌ها، از عناوینی چون "عصر حجری‌ها(22 خرداد 93) " " بی‌شناسنامه(9 اردیبهشت 93)" ، "بزدل‌های سیاسی(20 خرداد 93)"،

"اقلیت‌ تندرو(10 اردیبهشت 93)"، "هراسان و ترسان و لرزان( 20 مرداد 93)"، "تازه به دوران رسیده(19 آذر 93) " " ، تا توصیفاتی چون "کاسبان تحریم( 12 مرداد 94) "،

" افراطی(21 شهریور 94)"، "آلزایمر سیاسی دارند( 8 اسفند 95)" و "یک عده کودک" و "دروغگو" و "فحاش" به چشم می‌خورد.

عباراتی که یکی دوتایش از تریبون مجلس هم گفته شد، برای مخاطبی حدودأ 80 میلیون نفری

حسن روحانی اما بارها در سخنرانی‌هایش خود را انتقاد پذیر و صبور معرفی کرده است، و مانند زمان تنفیذش بارها در مراسم ها و مناسبت های گوناگون این مدل تعریف‌های انتقاد پذیرانه را بر زبان آورده است. به عنوان مثال :

او در مراسم سی و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب دولت را دولتی مسئولیت‌پذیر و پاسخگو در برابر ملت و انتقادپذیر معرفی کرد و گفت: دولت به انتقاد سازنده افتخار می‌کند. همه یادمان باشد، باید به فکر انتقاد باشیم.

در جشن انتظار و امید خرداد 93 هم گفت: دولت در برابر همه موافقان، حامیان، منتقدان و حتی مخالفان سر تکریم و تعظیم فرود می‌آورد. گرچه گروهی با زبان تکریم با دولت سخن نگویند، اما پاسخ ما به آنها با ‌ادب و احترام و کرامت خواهد بود.

روحانی همچنین در مراسم اختتامیه جشنواره مطبوعات بیستم ادعا کرد مخالفان و منتقدان دولت کاملأ آزاد هستند و خواهند بود، و آن را افتخار دولت و حق منتقدان دانست.

آقا اجازه؟ تقصیر دولت قبل بود...

حسن روحانی در کنار حامیانش، در ابتدای کار تلاش کرد طبق قول صد روزه‌ای که به مردم داد عمل کند و در پایان این مهلت حرفی برای دفاع داشته باشد .

انتقاد حسن روحانی به محمود احمدی نژاد از حال و هوای انتخابات شروع شد، از انتقاد به خزانه خالی دولت که ارثیه دولت دهم است و نقد به ساخت و ساز مسکن مهر و تعداد ی دیگر از کارهای دولت نهم و دهم را زیر سوال رفت .

رسانه های ان طرف آبی مثل بی بی سی فارسی هم در حمایت از برخی انتقادات رئیس جدید دولت از محمود احمدی نژاد اینگونه تیتر زدند: "روحانی: در حال برداشتن آوار خرابی هشت ساله هستیم".

اگر حرف‌ها و سخنرانی‌های 5 سال گذشته حسن روحانی به دقت مرور شود، به راحتی می‌توان فهمید یکی از پرکابردترین و مهم ترین کلیدواژه متن های سخنرانی اش واژه" دولت قبل" است .

واژه ای که برای دولت یازدهم به مثابه یک سکوی پرش عمل می‌کند تا کم کاری ها، خسارت‌ها و نبود برنامه های مدون و آینده نگری درست برای جامعه را ، به دولت محمود احمدی نژاد حواله دهد.

به جز مسکن مهر و حوزه سلامت و بالا رفتن نرخ بیکاری و تورم ، حوزه هسته ای و مدل مذاکرات هم در دایره انتقادات دولت جدید قرار گرفت.

حسن روحانی گفته بود: دولت آقای احمدی نژاد "به نام سیاست خارجی دست به اقدامات بی هدفی در سطح بین المللی زده که بیشتر به بحران آفرینی شباهت دارد... مجموعه ای از اقدامات ناهماهنگ، نامتجانس و بعضا متضاد که حتی اطلاق عنوان سیاست خارجی بر آنها دشوار به نظر می رسد."

شروع زود هنگام رئیس دولت یازدهم به انتقاد از عملکرد دولت قبل از خود کار را به جایی رساند که برخی کارشناسان گفتند ، گویا حسن روحانی باور نکرده است الان رئیس جمهور ایران است.

رهبر انقلاب اسلامی در یکی از دیدارهایشان با هیأت دولت تذکر دادند: «دولت‌ها نسبت به دوره‌های گذشته‌ی خود منتقد بوده‌اند که ایرادی هم ندارد، اما این انتقاد نباید حالت اغراق‌آمیز و تخریب پیدا کند، زیرا در روحیه‌ی مردم تأثیر بد می‌گذارد و آنان را نسبت به آینده نیز نامطمئن می‌کند.ایشان با اشاره به برخی اظهار نظرهای مبالغه‌آمیز و غیر منصفانه در خصوص دولت‌های گذشته افزودند: اگر در این اظهار نظرها بی‌انصافی شود، قطعاً در آینده نیز نسبت به عملکرد ما هم بی‌انصافی خواهد شد. اگر برخی سیاست‌ها یا عملکردهای دوره‌ی گذشته را قبول نداریم، بهترین شیوه اصلاح آن در عمل است و این روش بهتر از اظهار نظر است».

برخوردهای گاز انبری با منتقدان

با وجود همه نقل قول های رئیس دولت در جهت استقبال از نقد پذیری ، اما عصبانیت ها ی گاه و بیگاه حسن روحانی در برابر منتقدانش ، از او و دولتش چهره ای متفاوت نشان داد.

دور کردن خبرنگاران از حیاط پاستور و جلوگیری از برخورد همیشگی آنها با وزرا و رئیس دولت قبل بر خلاف سبک و سیاق گذشته یکی از اقدامت دولت یازدهم بود ، و تا جایی ادامه یافت که به پرت کردن میکروفون خبرنگار توسط وزیر دولت ختم شد.

تنگ تر شدن حلقه امنیتی دولت در مواجه با منتقدان که از حذف رسانه های منتقد شروع شد ، به کارشناسان و صاحب نظران مخالف افکار دولت رسید .

تا جایی که خیلی ها معتقدند دولت روحانی با فاصله ای کاملا محسوس با سایر دولت ها حتی دولت های هاشمی رفسنجانی، پیشتاز تحمل ناپذیری، عصبانیت و خشم ورزی نسبت به منتقدان خود است.

رسانه هم از این قائله مستثنی نشدند و عنوان "توقیف شد" ، یکی یکی بر صفحه خیلی از از رسانه و سایت ها مهر شد.

هرچند حسن روحانی بارها اعلام کرده از نقدهای سازنده استقبال می‌کند و منتقدان را احترام می‌کند، اما خیلی از شواهد نشان می‌دهد در طول مدت فعالیت دولت یازدهم، برای اولین بار نمایندگان مجلس شورای اسلامی وچهره های مطرح و دانشگاهی ، با شکایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به دادگاه فراخوانده شده وبرای بسیاری دیگر از مطبوعات و چهره های رسانه ای محدودیت ها و سانسورهای اجباری پدید آمده است.

شورایعالی امنیت ملی که ریاست آن برعهده رئیس جمهور است از جواد کریمی قدوسی نماینده دروه نهم مجلس شورای اسلامی به دلیل مصاحبه‌ها و سخنان در ارتباط باتوافق هسته‌ای شکایت کرد .

سیدمحمود نبویان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و سعید زیبا کلام هم از قاعده مستثنی نشدند و پایشان با شکایت این نهاد به دادگاه باز شد .

برجام و عاقبت بی سوادان

برجام امضا شد، علیرغم همه تلاش‌های که صورت گرفت تا نشان دهند این توافقنامه برای ایران مفید بود و ماحصل آن برد_ برد بوده، اما سیل انتقاد به این توافقنامه متوقف نشد .

از تصویب بیست دقیقه ای برجام در مجلس ایران گرفته، تا بند بند این توافق که هر کدام برای اهل فن اش جای بحث دارد.

سعید جلیلی مسئول وقت رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران بعد از امضا توافقنامه برجام نوشت:

ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻄﯽ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻫﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﺗﺤویل ﺩﻭﻟﺖ ﯾﺎﺯﺩﻫﻢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼ‌ﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺩﺭ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺖ ﻫﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﺟﺎﻡ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﯾﮑﺼﺪ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺻﺮﻑ‌ﻧﻈﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﯾﻢ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺍﯾﻢ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﯾﮏ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻗﺒﻮﻝ کردیم ﺣﻘﻮﻕ ﮐﻤﺘﺮ ﻭ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻫﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻭ ﺑﺪﺗﺮ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪﻩ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﮊﻧﻮ ﻫﻢ ﻋﻘﺐ‌ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﯾﻢ.

او همچنین در پیام دیگری در صفحه مجازی‌اش نوشت: "تاریخ روشن خواهد کرد چه کسانی در مذاکره انشا خواندند. آنچه ما در گفت‌وگوها به طرف مقابل گوشزد می کردیم این بود که گفت‌وگو محل دیکته نوشتن نیست."

نباید اجازه داد دیکتاتورها مذاکرات را جایی برای دیکته منویات خود قرار دهند. اگر گفت‌وگوها جای انشا خواندن نیست جای املا نوشتن هم نیست.»

بعد از انتقادهایی از این جنس ، طاقت رئیس دولت دوباره پایین آمد و منتقدان خودش را بی سواد و از جای معدود تغذیه شونده خطاب کرد .

بستن دهان منتقدان رئیس دولت ، به کارشناسان و منتقدین جناح مقابلش ختم نشد، حسین دهباشی کسی که شعارهای انتخاباتی را طراحی می‌کرد و متن مراسم تنفیذ را نوشت و به حسن روحانی یا داد تا به خدا پناه ببرد ، حالا مورد غضب واقع شده و ترکش عصبانیت حسن روحانی ، دامان او را هم گرفت .

او در صفحه اجتماعی خود، نوشت: 4 سال قبل دقیقاً در همین ایام و در متن سخنرانی تحلیف رئیس جمهور نوشتم "پناه بر خدا از بستن دهان منتقدان"؛ امروز همان دولت بابت نقدهایم شکایت کرد.

لاله افتخاری عضو شورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با آنا، اما نقد پذیر نبودن دولت را یک ضعف می‌داند .

وی معتقد است: نتیجه نقدپذیری دولت و دولتمردان، بالا رفتن اعتماد مردم نسبت به آنها و عملکردشان است، که متأسفانه دولت فعلی تاکنون نسبت به این اتفاق همراهی و تمایلی نداشته‌است .

انتقاد آزاد است حتی زمان امام معصوم !

حسن روحانی، ۱۸ دی در دیدار با گروهی از مسئولان وزارت اقتصاد گفت : "همه باید انتقاد شوند و استثناء ندارد. تمام مسئولین در کشور قابل نقدند. ما در کشور معصوم نداریم مگر اینکه یک‌وقت امام دوازدهم ظهور کرد که‌ آن وقت هم می‌شود نقد کرد. پیغمبر هم اجازه نقد می‌داد."

اظهاراتی که واکنش های زیادی را به دنبال داشت :

آقای ناصر مکارم شیرازی گفته: "شما بگویید که کسی در کشور معصوم نیست و همه قابل نقد هستند، دیگر چکار به زمان معصومین دارید؟"

محمدرضا مدرسی یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان هم گفته است: "هر چه دیگران به دهنتان می‌گذارند تکرار نکنید و هر چه در گوشتان می‌خوانند باور نکنید."

هرچند روابط عمومی نهاد ریاست جمهوری این صحبت روحانی را تکذیب کرد و گفت از صحبت های رئیس جمهور برداشت اشتباه شده ،‌ اما حتی اگر این اشتباه هم از طرف عموم مردم قابل پذیرش باشد این نکته همچنان باقیست؛ "چرا دولت در برابر انتقادها تند می‌شود و به پرخاشگری روی می‌آورد".

فاطمه آلیا نماینده سابق مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با آنا می‌گوید: شعارهای دولت برای رفع مشکلات و روی خوش نشان دادن به انتقاد و خوی انتقاد پذیری دولت، صرفآ یک شوی تبلغاتی است و مصرف خارجی دارد و این حرفها برای محافل غربی زده می‌شود.

حالا اگر جمله « الناس علی دین ملوکهم » را مبنای کار قرار دهیم ، مشخص می‌شود خسارات و تأثیرات جبران ناپذیر از خشم و عصبانیت به جامعه و مردم سرایت می‌کند .

حسن روحانی چند روز پیش و طی تجدید میثاق با آرمان‌های حضرت امام (ره) در حرم امام راحل در جمع مسئولین حاضر گفت: «نقد و اعتراض حق مردم است و هیچ‌کس نمی‌تواند ملت بزرگ ایران را از اظهارنظر نقد و انتقاد و حتی اعتراض بازدارد»،

او همچنین تأکید کرد: حکومت‌ها باید صدای نصیحت، خواست، مطالبه، انتقاد و اعتراض مردم را به خوبی بشنوند.

بعد از این حرف ها ، رئیس جمهور در جریان سفرش به استان کرمان، به دیدار مردم زلزله زده رفت و تصاویر متفاوتی از حضور روحانی در جمع مردم و چادر‌های زلزله‌زدگان منتشر شد که نشان از انتقاد پذیری رئیس جمهور در جریان آخرین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی دارد.

از سوی دیگر چند وقتی است که روحانی با ادبیات خاص خودش منتقدان را مورد لطف قرار نداده است و به نظر می‌رسد که رئیس جمهور تصمیم به تغییر رویکرد خود در این زمینه هم دارد و حالا باید نشست و دید که شیب این تغییرات و انتقاد پذیری دولت و رئیس جمهور ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر؟.