جوانی که ذوقش روی فرش قرمز رفتن است توجهی به ارزش‌ها و هویت خود ندارد
گروه فرهنگی خبرگزاری آنا؛ جهانبخش سلطانی از جمله بازیگران عرصه تئاتر، تلویزیون و سینما است که طی سالها دغدغه تولید و بازی نمایش‌ها و فیلم‌ها با موضوع دفاع مقدس و مقاومت را داشته است. وی که به واسطه حضور در تلویزیون و فیلم‌های سینمایی بارها در آثاری چون «یوسف پیامبر»، «شب دهم» و «حماسه مجنون» این دغدغه را بروز داده در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری آنا از تکرار و کلیشه‌ای شدن آثار انتقاد کرد.
آیا این نگاره تکراری صرفا محدود به حوزه تئاتر است؟
موضوع تولید آثار کلیشه‌ای و تکراری امروزه به دغدغه‌ای برای بچه‌های دست اندرکار دفتر دفاع مقدس هم تبدیل شده است و در تلویزیون هم دل نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. این مقوله در تئاتر هم وجود دارد که با توجه به جایگاه این هنر باید مورد بازنگری قرار گیرد.
از نظر شما دلایل عدم تمایل به تولید و تماشای آثار با موضوع دفاع مقدس و مقاومت چیست؟
تهیه‌کنندگان بر روی اثری که دولتی نباشد سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و از سوی دیگر هم مضامینی که سوژه نگارش قرار می‌گیرند پیش از این مورد پرداخت فرد دیگری قرار گرفته است. در چنین موقعیتی با ساختار سینمایی و تئاتر باید تعمق، تحلیل و پژوهش بیشتری انجام داد تا بتوانیم دوره 8 سال جنگ تحمیلی را از زبان سینما و تئاتر فریاد بکشیم.
حوزه دفاع مقدس و مقاومت چه حساسیت و سختی‌هایی دارد؟ آیا راهی برای ارائه بهتر نمایش با مضمون مقاومت وجود دارد؟
آثاری که با موضوع دفاع مقدس، مقاومت و انقلاب اسلامی تولید می‌شوند نباید از روند و بستر ارزش‌ها خارج شوند، ضمن اینکه در این تولیدات نمی‌توان خیلی از چیزها را نشان داد. اینکه بخواهیم به روز صحبت کنیم و مسئله‌ای روز را در قالب این مضامین نشان دهیم در ارائه فیلم یا تئاتری تاثیرگذار و با کیفیت کار را سخت‌تر می‌کند.
ادبیات فیلم‌نامه در تولید فیلم و زبان و ادبیات نمایشنامه در تولید تئاتر اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. فیلم و نمایش‌های مستند می‌تواند در حوزه دفاع مقدس و مقاومت موفق‌تر از دیگر ژانرها باشد و با استقبال بیشتری روبه‌رو شود البته این منوط به آن است که شروع کار و در زمان نگارش فیلم‌نامه دفاع مقدسی و مقاومتی نگاه مستندگونه لحاظ شود و متون با نگاهی نو به صورت خلاقانه تولید شوند.
نقش اطلاع‌رسانی در کنار ارائه اثری شاخص همواره مهم تلقی شده، آیا در تئاتر مقاومت از این امکان به خوبی بهره‌برداری شده است؟
تبلیغات در معرفی و ترغیب مخاطب بسیار مهم است. برای اینکه فیلم‌های امروز مورد استقبال قرار گیرند، مردم دی‌وی‌دی فیلم‌ها را خریداری کنند یا به سینما یا سالن‌های تئاتر بروند، اطلاع رسانی بسیار اهمیت داردف اما به نظرتان چقدر تبلیغ می‌شود؟ در کنار این مسائل، سمت و سوی مشکلات در حوزه دفاع مقدس بسیار بیشتر است به طوریکه ما کمتر تبلیغی در سطح شهر برای اجرای نمایش‌ها و یا فیلم‌ها با موضوع دفاع مقدس و مقاومت را می‌بینیم.
در این میان جوانان خوش ذوق و خوش‌فکری قرار دارند که با جهان سینما و نمایش‌هایی که در دنیا روی صحنه می‌رود به خوبی آشنایی دارند. جوانان امروز حوزه هنر از نسل خردورزی هستند که به واسطه اینترنت با سینمای جهان و هنرمندان بین‌المللی تئاتر آشنا شده‌اند و آثار آنها را بارها به تماشا نشسته‌اند. آنچه باعث تاسف است این است که جوانان نگاهی به دفاع مقدس، هویت و زبان خود ندارند چراکه در دل ذوق رفتن روی فرش قرمز جشنواره‌های جهانی را دارند و می خواهند مسیر صد ساله را یک شبه طی کنند. نسل جدید بر اساس خواسته‌های فرهنگی آثار هنری تولید می‌کنند، اثری که مورد انتخاب و تایید داوران جشنواره‌ها باشد که البته نه تنها رنگ و بویی از ادبیات، هویت، لباس و زبان یک ایرانی را ندارد بلکه متعلق به سرزمین آرش کمانگیر و دارای تفکر ایرانی اسلامی هم نیست.
آیا از انتخاب‌های هیات داوران از آثار سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برای حمایت از تئاترهای ارزشی راضی بودید؟
در این دوره جشنواره تئاتر فجر نمایش‌هایی با موضوع دفاع مقدس و مقاومت اجرا شد و از سوی بنیاد شهید و بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس جایزه گرفت که اتفاقا زبان اعتراضی و نگاه آسیب‌شناسانه نسبت به مسائل اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و... داشتند. همه افراد از شهامت و کار فرهنگی نویسندگان و کارگردانان این آثار تعجب کردند چراکه نوع پرداختن به این موضوع آن هم با این شیوه بسیار تحسین‌برانگیز است.
رسالت هنر پرداختن به آنچه در نمایش‌های رئالیستی و واقع‌گرایانه سطحی می‌بینیم نیست و نباید آنچه را که همه در یک نگاه میبینند و می دانند را نشان داد. اگر بخواهیم درباره حکومت بگوییم، مردم بهتر همه چیز را میبینند و می‌دانند بنابراین لازم است آنچه که در قالب یک تئاتر ارائه می‌شود در راستای اصلاح و نگاه زیبایی‌شناسانه باشد، اشاره کردن به آنچه که باعث درد و رنج مردم می‌شود بسیار خوب است اما از آن بهتر نوع نگرشی است که به دنبال تصحیح شرایط موجود باشد.
امروزه هنرمندان تئاتر در اجراهایشان به معضلات اجتماعی توجه ویژه‌ای دارند و در این میان اشاره به برخی از اتفاقات و رویدادهای دوره مقاومت و جنگ تحمیلی نیز در تاثیرگذاری آنها نقش بسزایی داشته، آیا این میزان از پرداخت به اهداف و باورهای گذشته کافی است؟
اگر صرفا تئاتر‌ها آسیب‌شناسی مسائل مختلف باشند صرفا سیاه‌نمایی است بنابراین لازم است تا در کنار فریادهای اعتراضی از زبان ملت، راه‌حل‌ها، راهکارها و پیشنهاداتی نیز ارائه شود. هنرمندان باید توجه داشته باشند که اگر درد را می‌گویند؛ با استعاره و به شکل ظریف درمان را نیز مطرح کنند و زیبایی‌ها را هم نشان دهند.رسالت هنر، دعوت به حماسه، زیبایی، عشق، سلامتی و تندرستی و امیدبخشی است و نه ناامیدی در حالی که با نشان دادن معضلات موجود ما ناامیدی و یاس را صرفا نمایش می دهیم.
امروزه که قلم در دست جوانان متفکر قرار گرفته باید به گونه‌ای به مسائل پرداخته شود که نه تنها خدشه‌ای به هویت وارد نشود بلکه فعالیت‌ها برای تعالی و استمرار آن باشد. کسی که اهل قلم باشد و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعتماد داشته باشد می‌تواند با اطمینانی که مدیران نسبت به استحکام قلمش دارند مورد حمایت قرار گیرد و آثاری را خلق کند که گشایش، موفقیت و نوری در حوزه تئاتر به دنبال داشته باشد.
پیامتان برای فعالان امروزه حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس چیست؟
جوانان باید به اندازه سن و سال رزمندگان 8 سال دفاع مقدس و مقاومت، ببینند و بخوانند تا اتفاقات خوبی رخ دهد. ماحصل دیده‌ها، شنیده‌ها و مطالعات تولیدکنندگان باید ایمان و عشق و آثار ماندگار باشد.
لازم به یادآوری است، جهانبخش سلطانی، بازیگر تلویزیون و سینما سال ۱۳۳۰ در اصفهان متولد شد. وی دارای مدرک تحصیلی دیپلم است. سلطانی در سال ۱۳۴۵ فعالیت در تئاتر را آغاز کرد و در سال ۱۳۶۷ با ایفای نقش در فیلم «افق» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، قدم به عرصه‌ی سینما گذاشت. وی از جمله هنرمندانی است که با کارگردان‌هایی چون فرج الله سلحشور، جمال شورجه، کیومرث پوراحمد و محمدحسین لطفی همکاری داشته و در فیلم‌هایی چون «قصه‌های مجید»، «فرار»، «یوسف پیامبر»، «شب دهم»، «دل بی‌قرار» و «حماسه مجنون» همکاری داشته است.
فعالیت‌های جهانبخش سلطانی به دوره پس از انقلاب اسلامی محدود نمی‌شود چراکه وی در کارنامه هنری خود بازیگری و کارگردانی نمایش های «چشم شاه عباس»، «آن که گفت نه آن که گفت آری»، «نوروز خوشبخت»، «اشک شوق»، «اعجاز اتم» و «حادثه در روی شن» را ثبت کرده است. وی همچنین بعد از انقلاب نیز نمایش های «جشن عاشورا»، «توراندخت»، «پرده جدید»، «خاکریز هفتم»، «نقش پنهان»، «کمند جهل»، «شهر خنده»، «بهلول»، «بهشت گمشده»، «گلریزان» و «شکفتن» را به نگارش در آورده، بازی و کارگردانی کرده است.
گفت‌وگو از: ناهید منصوری
انتهای پیام/