مرگ و میر ناشی از مواد مخدر غیر قابل قبول است/ کشت جهانی تریاک به بالاترین میزان از سال 1930 رسیده است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا به نقل از مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد، طبق گزارش جهانی مواد مخدر 2015 دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، شیوع مصرف مواد همچنان در سرتاسر جهان ثابت است. تخمین زده می‌شود که تعداد 246 میلیون نفر (کمی بیش از 5 درصد از افراد 15 تا 64 سال) در سرتاسر جهان در سال 2013 یکی از انواع مخدر را مصرف کرده باشند. حدود 27 میلیون نفر مصرف کنندگان مشکل‌ساز مواد مخدر هستند که تقریباً نیمی از آنان مواد را تزریق می‌کنند. حدود 1 میلیون 650 هزار نفر از افرادی که مواد تزریق می‌کنند، در سال 2013 با اچ آی وی زندگی می‌کردند. به نظر می‌رسد که مردان سه برابر بیشتر از زنان کانابیس، کوکائین و آمفتامین‌ها را مصرف کنند، در حالی که زنان بیشتر داروهای تجویزی و مسکن‌ها را سوء مصرف می‌کنند.

یوری فدوتوف، مدیر اجرائی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، امروز در سخنرانی خود در شهر وین که به مناسبت روز جهانی «مبارزه با مواد مخدر، سوءمصرف و قاچاق غیرقانونی مواد» ایراد شد، گفت: اگرچه مصرف مواد در دنیا ثابت است ولی تنها یک نفر از هر شش مصرف کننده مشکلساز مواد به درمان دسترسی دارد. زنان، به خصوص، با موانعی در خصوص درمان مواجه هستند، در حالی که از هر سه نفر مصرف کننده مواد در دنیا یک نفر زن هست، تنها یک نفر از پنج مصرف کننده مواد تحت درمان، زن است.

علاوه بر این، فدوتوف اظهار داشت که برای ارتقای اهمیت درک و پرداختن به وابستگی به مواد به عنوان یک وضعیت مزمن برای سلامتی، همچون سایر شرایط مزمن از جمله بیماری قند یا فشار خون بالا، که نیاز به درمان و مراقبت پایدار و طولانی مدت دارند، به تلاش بیشتری نیاز است. برای وابستگی به مواد درمان ساده و کوتاه مدت وجود ندارد و ما می‌بایستی بر راه‌حل‌های پزشکی مبتنی بر شواهد و طولانی مدت سرمایه گذاری کنیم.

مصرف مواد و تأثیر آن بر سلامت

تعداد ثابت ولی همچنان بالائی از مصرف کنندگان مواد در سرتاسر دنیا جان خود را به شکل زود هنگام از دست می‌دهند. طبق گفته رئیس دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در سال 2013 حدود 187 هزار مورد مرگ و میر مربوط به مواد مخدر گزارش شده است.

گزارش جهانی مواد مخدر همچنین شامل داده‌ها در خصوص شیوع اچ آی وی در میان افرادی است که مواد مخدر را تزریق می‌کنند. این بخش از گزارش به شکل مشترک توسط برنامه مشترک سازمان ملل برای اچ آی وی و ایدز، سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی تهیه شده است. در برخی از کشورها زنانی که مواد مخدر تزریق می‌کنند نسبت به ابتلا به اچ آی وی آسیب پذیرتر از مردان هستند و شیوع اچ آی وی در میان زنانی که مواد تزریق می‌کنند، می‌تواند بالاتر از مردان باشد. همچنین تعداد مبتلایان جدید به اچ آی وی در میان افرادی که مواد تزریق می‌کنند بین سال‌های 2010 و 2013، از حدود 110 هزار به 98 هزار یعنی 10 درصد کاهش داشته است. گزارش جهانی مواد مخدر به این نکته نیز اشاره دارد که عوامل خطر از جمله انتقال بیماری‌های عفونی همچون اچ آی وی و هپاتیت C و همچنین میزان بروز مصرف بیش از حد مواد، سبب می‌شود میزان مرگ و میر در میان افرادی که مواد تزریق می‌کنند 15 برابر بیشتر از سایر افراد جمعیت باشد.

در حالی که داده‌ها نشان می‌دهند که مصرف مواد افیونی (هروئین و تریاک) در سطح جهانی ثابت مانده است و مصرف کوکائین به طور کلی کاهش یافته است، مصرف کانابیس و مصرف غیر داروئی مواد شبه افیونی داروئی همچنان در حال افزایش است. شواهد دال بر این هستند که تعداد زیادی از مصرف کنندگان مواد از اختلالات ناشی از مصرف کانابیس رنج می‌برند. تقاضا برای درمان مصرف محرک‌های نوع آمفتامین (ATS) از جمله متامفتامین و اکستاسی و برای مواد روانگردان جدید، که با عنوان «مواد مخدر قانونی» نیز شناخته می‌شوند، در حال افزایش است.

عرضه و بازارهای غیر قانونی مواد مخدر

در حدود 32 میلیون 400 هزار نفر از مردم جهان معادل 0.7 درصد از جمعیت بزرگسال، مصرف کننده مواد مخدر دارویی و مخدرهایی مانند هروئین و تریاک هستند. در سال 2014 پتانسیل جهانی تولید تریاک به رقم 7 هزار 554 تن رسید که این میزان در مقایسه با بالاترین سطح تولید در دهه 30 میلادی، در رتبه دوم قرار دارد و علت اصلی آن افزایش قابل توجه تولید مواد مخدر در اصلی‌­ترین کشور تولید کننده یعنی افغانستان است. این در حالی است که میزان کشفیات جهانی هروئین، 8 درصد افزایش یافته و در مقابل کشفیات مورفین غیرقانونی، از سال 2012 تا 2013، به میزان 26 درصد کاهش پیدا کرده است.

در شرایطی که قاچاق از طریق دریا معمول‌­ترین روش قاچاق مواد نیست، از آنجایی که میانگین میزان کشفیات در دریا نسبتاٌ بالاتر است، عملیات­ نیروهای انتظامی به طور بالقوه در این عرصه دارای تأثیر بهتر است. به طور مثال در خلال سال‌های 2009 تا 2014 میانگین کشفیات در دریا، 365 کیلوگرم بوده در حالی که میزان کشفیات در مسیر جاده‌­ها و ریل‌­های زمینی معادل 107 کیلوگرم و در مسیر هوایی 10 کیلوگرم بوده است.

در این گزارش به این نکته اشاره شده است که با رسیدن هروئین افغانستان به بازارهای جدید، تغییر در استفاده از مسیرهای قاچاق مخدرها روی داده است. کشفیات اخیر این طور نشان می‌­دهد که احتمالاً قاچاق محموله‌­های بزرگ هروئین افغانستان، از طریق اقیانوس هند به شرق و جنوب آفریقا متداول­‌تر شده است. آفریقای غربی همچنان به عنوان منطقه‌­ای برای قاچاقاق کوکائین از مسیر آتلانتیک به اروپا است و اروپای شرقی در حال تبدیل شدن به منطقه ترانزیت و مقصد این مواد است.

گزارش جهانی مواد مخدر در سال جاری نشان می­‌دهد که کاهش کشت بوته کوکائین در سال 2013 ادامه داشته و این میزان در کمترین سطح خود از سال 1990 قرار دارد. مصرف کوکائین با شیوع 0.4 درصدی در جمعیت بزرگسال جهان، همچنان در اروپای غربی و مرکزی در سطح بالایی قرار دارد. در حالی که داده­‌های اخیر نشانگر کاهش روند کلی مصرف در آمریکای شمالی و استرالیا است. افزایش مصرف حشیش در آفریقای غربی و مرکزی، اروپای غربی و مرکزی، شمال آمریکا و اقیانوسیه ادامه دارد. داده‌­های سال 2013 نشان دهنده افزایش کشف مقدار زیادی از گیاه حشیش و صمغ حشیش، به ترتیب معادل 5 هزار تن 764 کیلو و 1 هزار تن 416 کیلو درسطح جهان است.

در میان داروهای ترکیبی، متامفتامین بازار جهانی را احاطه کرده و مصرف آن در حال گسترش در مناطق شرق و جنوب شرقی آسیا است. مصرف شیشه در بخش‌­هایی از آمریکای شمالی و اروپا نیز در حال افزایش است. کشفیات محرک‌­های شبه آمفتامینی از سال 2009، که با رسیدن به 144 تن در سال 2011 و 2012، و بعد از آن به بیشترین میزان خود در سال 2013 نمایانگر گسترش سریع این بازار جهانی است. تا دسامبر سال 2014 میلادی، تعداد 541 نوع مواد روانگردان جدید که تأثیر منفی بر سلامت انسان‌ها دارد، توسط 95 کشور و منطقه گزارش شد، که در مقایسه با 450 نوع در سال گذشته، افزایش 20 درصدی دارد.

توسعه جایگزین به عنوان سیاست بلند مدت در مقابله با کشت غیرقانونی

تمرکز موضوعی گزارش جهانی مواد در سال 2015 میلادی، بر توسعه جایگزین، به عنوان سیاست بلند مدت با هدف توسعه منابع جایگزین درآمد برای کشاورزانی است که زندیگی‌شان وابسته به کشت مواد مخدر غیرقانونی هستند. این فعالیت در مسیر خود تحت کنترل عواملی از جمله در حاشیه قرار گرفتن، فقدان امنیت و موقعیت سیاسی و اجتماعی جوامع روستایی است. هدف؛ توسعه جایگزین، کاهش عوامل آسیب‌پذیری فوق‌­الذکر و در نهایت حذف کشت غیر قانونی مواد مخدر است. بیش از چهل سال تجربه نشان داده که این رویکرد زمانی عملی خواهد شد که دیدگاه بلند مدت با حمایت مالی مناسب و پشتوانه سیاسی به منظور ادغام این موارد، در برنامه گسترده‌تری برای اداره و توسعه، لحاظ شود. بازاریابی محصولات قانونی، اجاره زمین، مدیریت پایدار و استفاده از زمین، موارد اساسی در موفقیت بلند مدت مداخلات توسعه پایدار است.

یوری فدوتوف در سخنرانی خود ضمن اشاره به مسئولیت مشترک در مبارزه مواد غیرقانونی افزود متأسفانه گزارش جهانی مواد در سال جاری نشان می­‌دهد که حمایت سیاسی از توسعه جایگزین متناسب با حمایت­‌های مالی نیست. بودجه تخصیص داده شده توسط کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در جهت حمایت از توسعه پایدار بین سال‌های 2009 و 2013، به میزان 71 درصد کاهش داشته که این میزان تنها بالغ بر 0.1 درصد کمک‌­های توسعه جهانی است.

مدیر اجرایی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل اشاره کرد که در آستانه نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال آینده در خصوص معضل جهانی مواد، دستور کار توسعه جامعه بین‌المللی برای بعد از سال 2015 می‌تواند از طریق اقدامات مربوط به کاهش عرضه و تقاضا و به ارتقا تلاش‌های مرتبط با توسعه جایگزین کمک کند.