تقلاهای سیاسی دولت روحانی جواب می‌دهد؟
گروه سیاسی خبرگزاری آنا_ آرزو نوروزجم: 22 دی امسال، برخی منابع خبری غربی گزارش دادند دونالد ترامپ، پایبندی کشورش به توافق نامه هسته ای موسوم به برجام را امضا میکند اما در قبال آن، ادامه دار بودن این شرایط را بسته به وجود یک سری تعهدات از سوی ایران اعلام کرده است .
او در تازه‌ترین اظهاراتش گفته، تحریم های ایران برای مدتی کوتاه ، همچنان معلق خواهد بود ، اما تأکید هم کرده این بار آخر است و این فرصت دیگر تکرار نمی‌شود.
این بارآخری که ترامپ گفته؛ نتیجه‌اش برای ایران احتمالأ بازگشت تحریم های مالی و بانکی و نفتی و غیره خواهد بود و عایدی‌اش برای دولت ترامپ منزوی شدن کشورش و تیره و تار شدن روابط با متحدان اروپایی است.
او همچنین تأکید کرده است به واشنگتن و متحدان اروپایی آن فرصتی می‌دهد که «نقایص وحشتناک» این توافق را برطرف کنند، درغیر اینصورت او در موعد بعد، از تمدید برجام خودداری خواهد کرد.
امضای ترامپ اما و اگرهایی هم دارد، او گفته است: مذاکرات درباره برنامه موشکی ایران باید آغاز شود و محدودیت‌های هسته‌ای ایران که قرار بوده ده ساله باشد، باید دائمی شود. در غیر این صورت پس از سه ماه آن را نه تنها تمدید نمی‌کند بلکه تعهدی بابت آن نخواهد داشت.
خبرگزاری رویترز هم به نقل از دو مقام ارشد دولت آمریکا نوشته که بسیاری از مشاوران رئیس جمهوری تمدید برجام را توصیه کرده‌اند اما آقای ترامپ در پذیرش توصیه آنان اکراه داشته است.
در این شرایط دست و پا زدن دولتی ها برای نگه داشتن به اصطلاح دست آوردهای برجام کمی غیر منطقی به نظر می‌رسد.
حسن روحانی سال 92 روی کار آمد، با وعده هایی از قبیل توسعه روابط بین المللی و در کنارش زیاد شدن رفت وآمدهای سران کشور های اروپایی و آسیایی به ایران ، وعده در آمد بیشتر و عدم نیاز خانوارها به یارانه 45 هزار تومنی دولت و توسعه زمینه های اقتصادی و ایجاد بستر تجارت بادنیا هم پر طاووسی شد که دولتی های تازه به میدان آمده به مردم نشان دادند و امید دادند شرایط اقتصادی و معیشتی مردم بهتر و مطلوب تر میشود.
محمدجواد ظریف به عنوان مرد اول دیپلماسی ایران انتخاب شد و قرار شد راه های نرفته سعید جلیلی در دوره قبل را به گونه ای دیگر امتحان کند تا شاید نتیجه ای به دست آورد تا بتوان ازآن برای برداشتن موانع و تحریم ها و مشکلات اقتصادی استفاده کرد.
برجام چطور امضا شد؟
رفت و آمد های سران دیپلماسی کشورهای 5+1 در هتل کوبورگ وین شروع شد.
جلسه پشت جلسه تا نهایت برنامه جامع اقدام مشترک یا همان " برجام " به امضای طرفین مذاکرات رسید.
از آنجا که در تبلیغات گسترده دولتی‌ها حل مشکلات اقتصادی مردم به توافق هسته‌ای گره خورده بود، شور و نشاطی عجیب میان مردم به راه افتاد و در خیابان های شهرهای بزرگ کارناوال های بزرگ شادی راه افتاد، حرف و حدیث های ارزان شدن دلار و برداشته شدن تحریم ها و... بر سر زبان ها افتاد و این توافق از سوی روحانی به «آفتاب تابان» تعبیر شد.
از سوی دیگر در حالی که قرار بود دهان منتقدان را نبندند، درهای نقد و انتقاد به دستگاه دیپلماسی و تیم رایزنی وزارت خارجه از سوی برخی کارشناسان و منتقدان داخلی و خارجی بسته نشد.
در مقابل حسن روحانی به عنوان مرد دوم کشور ، بر آن شد تا در هر سخنرانی و نشست و دورهمی از برجام دفاع کند.
یکبار آن را به آفتاب تابان توصیف و بار دیگر او را به نوزادی شبیه میکند که تازه پا به این دنیا گذاشته و به نوعی وجود زمین و زمان را به برکت وجودی برجام نسبت می‌دهد.
اما برجام چیست؟
سال ۲۰۱۵ میلادی، نگرانی از دست یابی ایران به سلاح هسته ای باعث شد پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (متشکل از بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه و ایالات متحده آمریکا) به علاوه آلمان به توافقی تاریخی با ایران برسند .
برجام امضا و توسط شورای امنیت سازمان ملل تائید و به یک قانون بین المللی تبدیل شد و قرار شد در ازای متعهد بودن به توقف برنامه هسته ای، بسیاری از تحریم‌های وضع شده علیه ایران برداشته شود.
برنامه ای که در پیش بینی‌هایش آمده بود در صورت رفع تحریم‌ها، برای ایران زمینه سرمایه گذاری از سوی سرمایه گذاران خارجی ایجاد میشود و همین امر سبب میشود میلیاردها دلار برای ایران آورده داشته باشد.
همچنین مشکل پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های خارجی برطرف و مبادلات بانکی خارجی دوباره از سر گرفته میشود.
این روزها اوضاع و احوال برجام چطور است؟
طراحان این توافقنامه آن را نمونه یک رایزنی و دیپلماسی موفق می‌دانند، طرف ایرانی معتقد است این اتفاق یک برد بزرگ است و ایران از آن منافع زیادی را کسب کرده است.
اما وجود برخی شواهد تا حدودی خلاف این ادعا را نشان می‌دهد، قطع ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد، کاهش تعداد سانتریفیوژها تاحدود دوسوم و حداقل برای ۱۵ سال، از کار افتادن بسیاری از سانتریفیوژها و تغییر راکتور آب سنگین اراک ،محل نقد و اعتراض خیلی از صاحب نظران شد .
طبق مفاد این توافق قرار شد تولید اورانیوم 20 درصد هم متوقف شود .
با گذشت چند سال، حالا هرازچندگاهی میان سران این چند کشور اختلاف نظرهایی به وجود می‌آید و خرده فرمایش میکنند برای بازدیدهای سرزده از خط قرمزهایی که نظام تعیین کرده است.
دست آوردهای برجام برای بهبود معیشت مردم چه بود؟
حسن روحانی گفته بود، چرخ سانتریفیوژ بچرخد و چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد، امیدی که اوضاع و احوال این روزهای بازار ایران، و برعکس چرخیدن چرخ زندگی خیلی از مردم ایران، تحقق آن را نشان نمی‌دهد .
حجت الله عبدالملکی اقتصاددان می‌گوید؛ مذاکرات برجام سبب شده اقتصاد مقاومتی به فراموشی سپرده شود به‌طوری که این موضوع جایگزینی برای اقتصاد مقاومتی شده است، اکثر تحریم‌های آمریکا در برجام به‌جای رفع تنها تعلیق شده و در واقع چهار تا شش ماه اجرای آن متوقف شده است.
در کنار بیش از صد مورد که آنهارا از آورده های برجام ذکر میکنند، با کمی دقت می‌توان گفت بعد از برجام شرایط اقتصادی مردم نه تنها تغییر محسوسی نداشته است بلکه رکودی تقریبا نگران کننده برجامعه اقتصادی حاکم شده و اوضاع نامساعدی را برای بازار ایران رقم زده است .
حال و روز وخیم کارگاه‌های تولیدی، ناامنی اقتصادی بورس برای سرمایه‌گذاری و یا باقی ماندن بخش قابل توجهی از تحریم‌ها و یا اعمال تحریم‌های 16گانه جدید پس از ژنو همه و همه حاکی از عمق ناکارآمدی برجام علی رغم تلاش دو ساله دولت است.
برجام متولد شد تا به قول حسن روحانی مشکل آب خوردن مردم نیز حل شود، آب خوردنی که اگر گل آلود شدنش در شبکه آبرسانی اهواز و کم شدن سطح آن در سدهای این طرف و آن طرف و گرانی نرخ و بهای آن را نادیده بگیریم ، گلوی خیلی از حوزه ها مثل کشاورزی و غیره را خشک کرده تا نه تنها گلابی برجام به ثمر ننشیند که حتی برگ سبزی هم بر شاخه درختش رشد نکند و از ریشه بخشکد.
دردسر های تازه برجام
نگاه اگر به سمت غرب کره زمین بچرخد، نقل قول های پرزیدنت ترامپ هم، حالا برای صحنه دیپلماسی و توافق برجام دردسر ساز شده است.
پشت بند حرف های رئیس جمهور آمریکا، صدای اعتراض و انتقاد خیلی ها بلند شد و سیاستمداران ایرانی بر آن شدند تا در برابر آن موضع گیری کنند .
حسن روحانی رئیس جمهور ایران هم در همایش فارابی در واکنش به صحبت های دونالد ترامپ گفت: دولت آمریکا در تلاش خود برای شکننده کردن توافق اتمی با ایران و برجام شکست خورده است.
سید عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری برجام هم گفت: در جریان نبرد دیپلماتیک در یک سال گذشته به‌طور بی‌سابقه ایران توانست متحدان اروپایی را از آمریکا جدا کند و این کشور را درخصوص برجام در انزوای کامل قرار دهد.
علی لاریجانی رئیس قوه مقننه نیز چند روز پیش در نطق پیش از دستورمجلس شورای اسلامی به حرف های ترامپ واکنش نشان داد و گفت: مجلس شورای اسلامی به هیچ‌وجه تغییر در ساختار توافق هسته‌ای را نمی‌پذیرد و تغییرات از سنخی که رئیس‌جمهور آمریکا اخیرا بیان داشته با تخریب کل توافق برابری میکند و اگر چنین افکاری در سر دارند، بلاوجه تا چند ماه دیگر لازم نیست که صبر کنند، بدانند که سر آنها به سنگ خواهد خورد.
محمدجواد ظریف هم حرف های ترامپ را به شوخی گرفت و تأکید کرد: "بعید می‌دانم خود آقای ترامپ هم هنوز اطلاع داشته باشد که در ارتباط با برجام چکار کند."
به جز دولتمردان ایرانی برخی مقامات کشورهای دیگر از روسیه گرفته تا اروپا تا مقامات بین المللی موضع گیری کردند، و این امر تا حدودی نشان می‌دهد دیپلماسی ایران در میدان نبرد با دیپلماسی آمریکا پیروز بوده و به این دلیل رئیس جمهوری ایالات متحده به در و دیوار می زند تا خشم خود را خنثی نماید.
دست و پا زدن دولت به کجا می‌رسد؟
برجامی که قرار بود با تولدش تمامی مسائل و مشکلات را حل کند، حالا کارش به جایی رسیده که از آن سوی دنیا برای بود و نبودش خط و نشان می‌کشند و هر وقت دلشان بخواهند به پاره کردن اوراق و اسنادش تهدید میکنند.
بعد از گذشت دو سال و نیم از آن روز ، انگار هنوز جوهر امضای برجام خشک نشده و مردم هر روز شاهد اظهار نظرهای گوناگون از طرف‌های غربی این تعهد نامه هستند .
از سویی دیگر مردم خود به عینه شاهد خروجی‌های حاصل از این توافق هستند.
رئیس دولت دوازدهم نیز در خصوص پایداری و تداوم این توافقنامه گفته است: برجام موفقیت هایی به دست آوردیم که هیچ وقت از بین نخواهد رفت، ما در برجام به دنیا گفتیم که معضل پیچیده منطقه‌ای و حتی بین المللی با میز مذاکره قابل حل و فصل است و تا تاریخ، تاریخ است، این اقدام خواهد ماند.
آنطور که پیداست ، رئیس دولت دوزادهم ، تمام همت خود را به کار بسته تا برجام را یک نقطه عطف و یکی از تأثیرگذارترین توافقنامه‌های تاریخ سیاسی ایران بداند و افتخار آن را در تاریخ به نام خود ثبت کند .
از سوی دیگر همه تلاش ها در این راستا است که جامعه نسبت به این موضوع دچار یک فراموشی ذهنی شود و افکار عمومی با شوک‌های خبری و حاشیه‌ها درگیر مسائلی دیگر شود و حتی سخنان حاشیه‌سازی مربوط به اعتقادات مردم زده می شود که موضوع اصلی فراموش شود که قرار بود چرخ زندگی مردم بچرخد.
وهمه اینها نهایتأ به این ختم میشود که بار فشار اقتصادی از دوش دولت و وعده‌های برجامی دولت برداشته شود و قول و قرارهای دستگاه دیپلماسی برای به ثمر رسیدن برجام کمرنگ شود.
حالا باید دید تقلاهای سیاسی روحانی و دولت برای مدیریت افکار عمومی و ایجاد فراموشی نسبت به مشکلات اقتصادی و این که برجام چه تاثیری در بهبود معیشت مردم، فضای کسب و کار و اشتغال و تولید داشته چقدر جواب می‌دهد.
این سوالی است که با حضور در دل مردم و دیدن موج اعتراضات و نارضایتی ها از اوضاع اقتصادی می توان پاسخ آن را دریافت کرد.
انتهای پیام/