سه رکن اصلی در عرصه فعالیت دانش‌بنیان/ نیاز امروز جامعه، دانش همراه با تولید ثروت است

عباس مغنی‌زاده ترشیزی، مخترع و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان به‌عنوان پژوهشگر برتر سال 96 استان در گروه فنی و مهندسی دانشگاه‌ آزاد اسلامی خراسان شمالی معرفی شد. وی که سابقه کار و انجام پروژه‌های گوناگون در سازمان انرژی اتمی، صنایع هوانیروز و ... را دارد مدرک کارشناسی ارشد خود در رشته مکانیک گرایش ساخت و تولید را از دانشگاه خواجه نصیر طوسی گرفته است و بیش از 10 مقاله ISI در ژورنال‌های معتبر بین‌المللی به زبان‌های انگلیسی و آلمانی چاپ کرده و مشاوره ساخت پروانه‌های کشتی (صنایع توس دریا) (صنایع دفاع)، ساخت ایمپلنت‌های تیتانیومی، راه اندازی خط آندایز تیتانیوم، مسئولیت ساخت کریر موشک برای صنایع دریایی و چاپ سه بعدی استنت منیزیومی را در کارنامه کاری خود دارد.

وی که زبان‌های انگلیسی و آلمانی را خوب می‌شناسد، تسلط به برنامه‌ریزی تولید و نرم‌افزارهای طراحی SOLIDWORK و CATIA، توانایی برنامه‌نویسی ماشین‌هایCNC با نرم‌افزارCATIA(NC machining)، تسلط کامل به تست غیر مخربUltrasonic Level II، تسلط به فرایند ریخته‌گری دقیق، تسلط و توانایی کار کردن با ماشین‌های ابزار( تراش فرز اسپارک ...)، آشنایی کامل با فرایندهای نوین ماشین‌کاری از توانمندی‌ها و قابلیت‌های اوست که پروژه‌های اسکن سه بعدی قطعات صنعتی (شرکت دانش‌بنیان تلاش و توسعه)، ساخت دستگاه MAF انعطاف‌پذیر، سختی سنجی با امواج التراسونیک (ثبت اختراع)، جداسازی مس و آلومینیوم (فلزات غیرآهنی) با جریان گردابی (ادی کارنت)، ساخت سه بعدی جمجمه با استفاده از بیومواد ( هیدروکسی آپاتیت) را به سرانجام رسانده است.

گفت‌وگوی آنا با این مخترع 37 ساله را پی می‌‌گیریم.

* ویژگی‌های پژوهشگر برتر چیست؟

- به طور خلاصه پژوهش یعنی جستجوی راه حل‌های جدید برای مشکلات و یک پژوهشگر باید توانایی‌هایی برای پیشنهاد راه حل‌های مفید و موثر داشته باشد. به‌نظر من یک پژوهشگر موفق باید به چندین زبان بین‌المللی مسلط باشد تا بتواند با سایر محققان دنیا ارتباط برقرار کند و به‌علاوه باید بتواند با ذهن خلاق خود راه حل‌های جدید، کم هزینه و مفیدتری را ارائه دهد. همه این‌ها را با معیارهایی مانند تعداد مقالات ISI، چاپ کتاب، ثبت اختراع و ساخت محصولات دانش بنیان ارزیابی می‌کنند.

* مجرد هستید و فرصت زیادی برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی دارید وقت خود را چگونه مدیریت می‌کنید؟

- بهتر است اول یک مورد مهم و جالب را خدمت‌تان عرض کنم. یک روز عارف بزرگواری به‌ من توصیه کرد برای اینکه بتوانی از عمرت بهترین بهره را ببری یا اصطلاحا زندگیت برکت داشته باشد نماز را در هر شرایطی در اول وقت بخوانید و من تجربه کردم و واقعا تاثیرات مثبت نماز اول وقت را در زندگیم به‌طور واضح دیده‌ام.

من تقریبا هر روز یکی دو ساعت آلمانی یا انگلیسی مطالعه می‌کنم و سه روز در هفته در دانشگاه مشغول تدریس هستم و تقریبا سه روز هم در آزمایشگاه و کارگاه‌ها روی پروژه‌های صنعتی و تحقیقاتی کار می‌کنم در انجمن اعضای هیات علمی هم عضو فعال هستم و تلاشم این است تا نخستین انجمن صنفی هیات علمی‌های دانشگاه آزاد اسلامی را به کمک همکارانم راه اندازی کنم.

* به نظر شما آیا پژوهش امروز نسبت به قبل کمرنگ‌تر شده است؟

- نه اصلا، من معتقدم که نگاه به پژوهش در حال تغییر است و نسبت به قبل، نگاه به پژوهش عمیق‌تر شده است. 30 سال قبل دانشجویان فقط به گردآوری اطلاعات می‌پرداختند اما در طول 10 سال گذشته به توانایی تولید دانش رسیده‌ایم و تعداد زیادی از استادان ایرانی جزو یک درصد دانشمندان جهان قرار گرفته‌اند. متاسفانه بیشتر این مقالات کاربردی نبوده و مشکلی از جامعه را حل نمی‌کند. باید قبول کنیم که پژوهش بی‌هدف و پراکنده تاثیرگذاری چندانی نخواهد داشت. خوشبختانه کم کم به سمت پژوهش هدفمند و شرکت‌های دانش‌بنیان گام برمی‌داریم که امیدوارکننده است زیرا دانش‌بنیان به‌صورت خیلی خلاصه یعنی تبدیل دانش به ثروت.

* درباره فعالیت‌های خود در شرکت‌های دانش بنیان بیشتر توضیح دهید.

- از سال 1388 به کمک دوستان یک شرکت دانش‌بنیان ثبت کرده و نخستین خط بازیافت زباله‌های الکترونیک کشور را برای شهرداری مشهد راه اندازی کردیم. مقداری طلا، نقره و سایر فلزات گرانبها در موبایل و سی‌پی‌یو و بردهای کامپیوتری وجود دارد که در این طرح این فلزات گرانبها از زباله‌های الکترونیک استحصال می‌شد.

بعد از آن فعالیت‌های گوناگونی داشته ام که آخرینش ساخت ایمپلنت‌های ارتوپدی است. اکنون ایمپلنت‌های مورد استفاده که اصطلاحا به نام پلاتین معروف شده است از جنس فولاد 316 زنگ‌نزن هستند که نیاز به جراحی مجدد برای خروج از بدن دارند اما در طرح جدید از جنس تیتانیوم این ایمپلنت‌ها را ساختیم که زیست سازگار بوده و برای بیرون آوردن از بدن نیازی به جراحی مجدد ندارد.

* آیا طرح‌هایی هم انجام دادید که نتیجه نداده باشد؟

- بله تعدادی از طرح‌ها هم به نتیجه تجاری یا فنی دلخواه نرسید مثلا طرح استحصال مولیبدن با روش الکتروشیمیایی بود که علی‌رغم هزینه‌های زیادی که کردیم از نظر فنی به نتیجه نرسیدیم.

* توصیه شما به کسانی که علاقه‌مند به فعالیت در زمینه دانش‌بنیان هستند چیست؟

- مهم‌ترین رکن محصولات دانش‌بنیان فروش این محصولات است نه تولید آن. برای تجاری سازی و فروش محصولات دانش‌بنیان دو راه وجود دارد یک؛ ایجاد نیاز در مشتری‌ها و دو؛ پاسخ به نیاز مشتری‌ها، شرکت‌های بزرگ مانند اپل و مایکروسافت و بنز می‌توانند نیاز به یک محصول جدید را در مشتری‌هایشان ایجاد کنند اما شرکت‌های کوچک که اکثرا شرکت‌های دانش‌بنیان را شامل می‌شود این قدرت را ندارند و این چالش بزرگ شرکت‌های دانش‌بنیان است که به‌دنبال پیدا کردن مشتری برای محصولات خود هستند.

برای موفقیت باید راه دوم را انتخاب کرد و نیاز مشتری‌ها (کارخانجات و شرکت‌ها و موسسات و...) را که حاضرند به‌خاطر آن هزینه کنند شناسایی و برای این نیازها طرح و محصول ارائه دهند. بنابراین توصیه من به کسانی که وارد عرصه دانش‌بنیان می‌شوند بر اساس نیاز مشتریان محصولی را طراحی و تولید کنند.

* امروزه باید بخشی از بودجه دانشگاه از طریق فعالیت‌های دانش‌بنیان و اقتصادی تامین شود پیشنهاد شما چیست؟ چه توصیه‌ای برای فعالان در این عرصه دارید؟

- تجربه‌ای که در فعالیت‌های دانش‌بنیان به دست آورده ام این است که برای موفقیت در شرکت‌های دانش‌بنیان و درآمدزایی نیاز به کار گروهی و منسجم هست و با فعالیت انفرادی نمی‌توان به نتیجه رسید. فعالیت دانش‌بنیان سه رکن اصلی دارد. اول، بازاریابی، دوم فنی مهندسی و سوم مدیریت.

ابتدا تیم اقتصاد و بازاریابی باید محصولاتی که قابلیت فروش بالایی را دارند و یا شرکت‌هایی که پتانسیل مالی خوبی دارند را شناسایی کنند مثلا در خراسان شمالی شرکت‌های صنعتی بزرگ با گردش مالی بالا وجود دارند مانند آلومینیوم جاجرم و فولاد اسفراین یا کارخانه قند شیروان که با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند و حاضرند برای حل این مشکلات که منجر به افزایش درآمدزایی آن‌ها می‌شود هزینه کنند.

در قدم اول تیم بازاریابی و اقتصاد باید با این کارخانه ها وارد مذاکره شوند، سپس گروه دوم که شامل نیروهای فنی و مهندسی و پژوهشگران می‌شود باید قابلیت انجام یک پروژه را بررسی کنند و نمونه‌های اولیه را بسازند و تیم سوم که تیم مدیریت است باید به انعقاد قرارداد، بالانس مالی طرح و مدیریت نیروها و انجام امور اداری بپردازند. نتیجه فعالیت این گروه می‌تواند به درآمدزایی منجر شود. برای درآمدزایی نیاز به حداقل سه گروه 15 نفره داریم و با فعالیت‌های انفرادی به نتیجه نخواهیم رسید.

* از دیدگاه شما دانشجوی خوب چه دانشجویی است؟

- بهتر است اول بپرسیم که هدف از آموزش چیست؟ هدف از آمورش آماده شدن برای زندگی است وقتی یک کودک را به مهد کودک می‌فرستیم هدف یادگیری شعر نیست بلکه هدف این است که یک کودک بتواند به‌تنهایی بند کفش خود را ببندد یا به‌تنهایی لباس‌هایش را مرتب کند یا هدف از آموزش ابتدایی هم آماده کردن دانش‌آموزان برای ورود به جامعه است و هدف از دانشگاه هم آماده کردن فرد برای ورود به شغل خاص است. بنابراین دانشجویی موفق است که بتواند مهارت‌های لازم برای ورود به شغل مورد نظر را به‌خوبی کسب کند.

* توصیه شما به دانشجویان چیست؟

- بخواهم صادقانه صحبت کنم در یک کلمه دوران مدرک‌گرایی تمام شده و جامعه به دوران مهارت محور رسیده است. به‌نظرمن بهترین کار این است که توانایی‌ها و مهارت‌های شغلی خود را افزایش بدهند در آینده نه چندان دور جامعه به تکنسین ماهر بیشتر از لیسانس نیاز دارد و با توجه به کاهش جمعیت دانشجویی بهترین فرصت برای دانشجویان است که از کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های دانشگاه بیشتر استفاده کنند و شرکت در دوره‌های فنی و حرفه‌ای را هم به شدت توصیه می‌کنم.

* نظرتان را درباره دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان بگویید.

- واحد شیروان یکی از معدود دانشگاه‌هایی است که به معنای واقعی کلمه به پژوهش و تحقیق اهمیت می‌دهد و از اینکه در جمع همکاران اهل علم قرار گرفته‌ام به خود می‌بالم.

* و کلام آخر...

- یا راهی خواهم یافت یا راهی خواهم ساخت تا خدا هست هیچ دلیلی برای ناامیدی نیست.

گفت‌وگو از مریم ریحانی