چرایی اجرای طرح ناحیه‌بندی دانشگاه آزاد اسلامی
مهدی ملک‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با انتقاد از گسترش کمی دانشگاه در سال‌های گذشته، اظهار کرد: «متأسفانه در گذشته گسترش بی رویه، بعضاً سلیقه‌ای و بر اساس فشارهای سیاسی در دانشگاه اتفاق افتاده که باعث موازی کاری و رقابت غیرسازنده بین واحدها و مراکز شده و حتی در برخی مناطق کشور مراکز دانشگاهی با فواصل کم شکل گرفته است.»
ملک‌نژاد افزود: «در این واحدها رشته‌های مشابهی در فواصل کم شکل گرفته و به دلیل عدم شبکه صحیح نظارت در حوزه نیروی انسانی، هیأت علمی جداگانه استخدام و با توجه به نبود پیش‌بینی و برنامه استراتژیک، تصمیماتی صرفاً مقطعی و کوتاه مدت اخذ شده است که باعث شده در شرایط فعلی با حجم وسیعی از اعضای هیأت علمی در رشته‌های مشابه درگیر باشیم؛ به عبارت دیگر گسترش بی رویه و کمی و به دور از آینده‌نگری‌های جمعیتی، سیاسی و اجتماعی مشکل اصلی بسیاری از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است.»
کیفیت قربانی رشد بودجه جاری
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی کیفیت را قربانی گسترش کمی دانشگاه دانست و خاطرنشان کرد: «در نتیجه گسترش کمی دانشگاه، بخش اصلی بودجه و منابع صرف هزینه‌های جاری شد و در بسیاری از موارد کیفیت آموزشی صدمه دید؛ در صورتی که اگر تعداد کمتری هیأت علمی جذب و بر روی یک رشته در یک مرکز سرمایه‌گذاری می‌شد و یا هر رشته را در یک مرکز گسترش می‌دادند، نتایج بهتری به دست می‌آمد؛ به طور متوسط بالای 90 درصد هزینه‌های ما صرف امور جاری و پرسنلی می‌شود، در حالی که در یک سازمان پیشرو این هزینه زیر 80 درصد است.»
وی با ذکر مثالی به آسیب شناسی چنین شرایطی در استان خراسان رضوی پرداخت و گفت: «برای مثال رشته مهندسی برق در چندین نقطه در استان جذب دانشجو دارد که هرکدام از اینها هیأت علمی، کارگاه و آزمایشگاه‌های جداگانه دارند و بعضاً با فواصل کمی نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند که این باعث موازی کاری و افزایش هزینه‌ها شده است؛ در یکی از واحدهای استان حدود پنج دانشجوی رشته مهندسی برق با دوازده عضو هیأت علمی در حال تحصیل هستند که دو عضو مرتبه دانشیاری دارند.»
«آمایش سرزمینی»؛ برنامه‌ریزی هدفمند و مأموریت محور دانشگاه
رئیس واحد مشهد بیان کرد: «طرح ناحیه‌بندی یا به عبارت بهتر طرح آمایش سرزمینی در واقع برنامه‌ریزی هدفمند و مأموریت محور در دانشگاه آزاد اسلامی است و می‌خواهیم با اجرای این طرح در نقاطی که متقاضی کمی برای رشته‌ها وجود دارد، تغییراتی به وجود بیاوریم و تا حد امکان به نقاطی منتقل کنیم که رغبت و استقبال کافی وجود داشته باشد؛ برای مثال رشته نفت و گاز به مکانی منتقل شود که زمینه آن وجود دارد؛ این طرح میزان اضافه کاری و حق‌التدریسی را کاهش خواهد داد، از هزینه‌های پرسنلی و مدیریتی واحدها می‌کاهد، نظارت را گسترش می‌دهد و ارتقای گروه‌های آموزشی را در پی خواهد داشت؛ البته این طرح به نوعی در وزارت بهداشت نیز در حال شکل‌گیری است.»
وی اظهار کرد: «اگر این طرح اجرا نشود، سیستم دانشگاه به سمت یک حرکت نزولی یا حتی اضمحلال خواهد رفت؛ البته در حوزه اجرا ملاحظاتی را باید در نظر گرفت؛ فشارهای مقامات سیاسی استان، نفوذ بزرگان شهرها، مخالفت برخی از اعضای هیأت علمی به دلیل افزایش ساعت موظفی و ... در نهایت وجود خواهد داشت که باید مدیریت شود.»
ملک‌نژاد افزود: «اکنون شبیه تیراندازی هستیم که فقط یک فشنگ دارد، بنابراین نمی‌توانیم آزمون و خطا کنیم و باید محاسبات و ملاحظات اجرایی را به طور دقیق رصد کنیم و در نظر بگیریم، چون تجربه قبلی در این زمینه نبوده است، تلاش میکنیم ظرف سه یا چهار ماه آینده این طرح را جمع بندی کنیم؛ به هرحال ما باید بازخوردهای اجرای آزمایشی این طرح را در نظر بگیریم؛ باید نظر رؤسای واحدها را اخذ و آنان را با این طرح همراه کنیم؛ رئیس هر واحد دانشگاهی بهترین فردی است که معضلات و ظرفیت‌های منطقه و واحد خود را می‌شناسد.»
این مسئول ادامه داد: «اگر به مناطق و واحدها توجه نشود، شهرستان‌ها به سمت مرکز استان کشیده می‌شوند؛ بنابراین این ظرافت‌ها خیلی مهم است؛ اجرای یکروزه این طرح کار سختی نیست، اما تبعات در نظر گرفتن این ظرافت‌ها بسیار زیاد است؛ پس تلاش میکنیم تا حرمت اعضای هیأت علمی و کارکنان رعایت شود و زوایای پنهان طرح نیز در نظر گرفته شود.»
ایجاد چهار ناحیه در خراسان رضوی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی با توجه به وجود 16 واحد و مرکز در استان متبوع خود به آنــا گفت: «اکنون این طرح در استان ما به صورت آزمایشی در حال اجراست و بر این اساس چهار ناحیه برای فرماندهی این طرح ایجاد شده است که راهبری بر عهده آنهاست و به دنبال مأموریت محورکردن واحدها نیز هستیم؛ برای مثال در استان خراسان حوزه نفت و گاز در سرخس است، اما رشته نفت و گاز دانشگاه آزاد با تعداد کمی دانشجو در قوچان شکل گرفته و این باعث شده تا یک مؤسسه غیرانتفایی دانشجویان این حوزه در سرخس را جذب کند؛ بنابراین ما برنامه ریزی کرده‌ایم تا همه امکانات، هیأت علمی و تجهیزات را به سرخس منتقل کنیم تا این خلأ پر شود.»
وی افزود: «به عنوان مثالی دیگر رشته ریخته گری و متالوژی ما نیز در مشهد قرار دارد و این درحالی است که معادن سنگ و همه امور زیربنایی در سنگان خواف است پس رشته متالوژی را نیز به سنگان منتقل خواهیم کرد تا بتوانیم از ظرفیت‌ها و امکانات آنجا استفاده کنیم؛ بنابراین بر قطب بندی رشته‌ها نیز تمرکز می کنیم، نقاط قوت و ضعف را در قطب‌های کشاورزی، دامپروری، صنعت و معدن شناسایی و رشته‌ها را برای ارتباط نزدیک با حوزه مخصوص خود به مکان‌های هدف منتقل خواهیم کرد که البته این طرح در فاز بعدی به اجرا درخواهد آمد.»
ملک‌نژاد خاطرنشان کرد: «البته این تقسیم استان خراسان رضوی به چهار ناحیه دیدگاه ماست و باید با سازمان مرکزی دانشگاه نیز هماهنگ باشیم و تلاش میکنیم تا همه ملاحظات جغرافیایی، اجتماعی و سیاسی را در نظر بگیریم تا منافع ملی رعایت شود و جزئیات بیشتر این چهار ناحیه را پس از نهایی شدن اعلام خواهیم کرد.»
دبیر هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی اظهار کرد: «جلسات متعددی با حضور معاونان آموزشی و نشست‌های فراوانی با حضور رؤسای واحدها تشکیل شده است و مطالعات اجرای طرح انجام شده و ما از همه رؤسا خواسته‌ایم تا نظر خود را منتقل کنند، چون این طرح با روش سلبی اجرا نمی‌شود؛ باید حداقل تنش و حداکثر همکاری وجود داشته باشد و همکاران ما در واحدها به این باور برسند که این طرح به نفع خودشان و به نفع دانشگاه آزاد است؛ وقتی واحدی نتواند حقوق اعضای هبأت علمی خود را بدهد، باید به سمت اجرای این طرح برود.»
انحلال و تعدیلی نخواهیم داشت
وی در پاسخ به پرسش آنـا درباره تعدیل یا حذف بخشی از نیروها یا واحدهای استانی تأکید کرد: «وقتی می‌گوییم که گروه خاصی را مثلاً به سرخس منتقل میکنیم، به این معنا است که گروه منحل نمی‌شود و اخراج و تعدیلی صورت نمی‌گیرد؛ در برخی بخش‌ها گاهی کمبود نیرو داریم؛ برای مثال در مشهد و در بخش بهداشت و درمان با کمبود نیرو مواحه هستیم، در حالی که در حوزه آموزش با مازاد نیرو مواجهیم که می‌توان نقل و انتقال در این حوزه صورت داد.»
رئیس واحد مشهد ادامه داد: «البته در کنار طرح آمایش سرزمینی در حال فعال کردن کارگاه‌ها هستیم و قراردادهای برون دانشگاهی را پیگیری میکنیم و ممکن است خیلی از قراردادها با هولدینگ یا شرکت‌هایی منعقد شود که همکاران واحدها بخشی از آنها باشند و البته این موضوع ارتباطی با طرح آمایش سرزمینی ندارد؛ این موارد داخل استانی است که تلاش میکنیم تجربیات خود را در قالب یک شیوه نامه در اختیار سایر استانها نیز قرار دادیم.»
گفت‌وگو از فرهاد وفایی‌فرد
انتهای پیام/