برند معتبر جشنواره خوارزمی بیشتر از جایزه مالی آن اهمیت دارد

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا؛ اسماعیل محمدی مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک خود را از دانشگاه صنعتی شریف اخذ کرده و دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه در رشته مهندسی بیومکانیک گذرانده است. وی در حال حاضر به عنوان کارشناسی توسعه و تحقیق در شرکت دلشید کار می‌کند.

محمدی سال گذشته نیز با ارائه طرح ربات توانمند توانست در جشنواره خورازمی شرکت کرد که به عنوان مقام دوم پژوهش‌های کاربردی برگزیده شد.

در ادامه مصاحبه ما را به این مخترع می‌خوانید:

تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟

دستگاه پزشکی هسته‌ای که برای اسکن قلب استفاده می‌شود یک سری دستگاه بزرگ مانند MRI است. برای تصویربرداری از قلب نیاز دارند که در لحظات خاصی از قلب تصویربرداری کنند، این لحظات خاص وقتی است که بطن در حال باز شدن است. دستگاهی که ما ساختیم، دقیقا همین کار را انجام می‌دهد. این دستگاه توسط یک سری الکترود که به بدن بیمار متصل می‌شود، سیستول قلب را می‌خواند و در لحظه باز شدن بطن از قلب عکس می‌گیرد.

نمونه خارجی این دستگاه وجود دارد که گروه ما به طور کامل آن را بومی‌سازی کرده است. این پروژه با همکاری ترناز چمنی و محسن خلعتبری انجام شد و حدود دو سال طول کشید. این طرح هنوز ثبت اختراع نشده است اما در حال انجام کارهای اخذ مجوز تجهیزات آن هستیم تا سریع‌تر وارد مرحله تجاری‌سازی شود.

برای پروژه کارشناسی ارشد روی یک ربات توانمندی کار کردم که مخصوص بیماران قطع نخاعی است. این ربات روی دست فرد قرار می‌گیرد و می‌تواند در انجام کارهای روزانه مانند غذا خوردن به کاربر کمک کند. این اختراع به ثبت رسیده است و در حال حاضر در مرحله نیمه صنعتی قرار دارد.

اختراع بعدی دستگاهی است که به تلویزیون وصل می‌شود و برای انجام حرکات توانبخشی و ورزشی بیمار طراحی شده است. این دستگاه براساس سیگنال‌های عضلانی که از بیمار دریافت می‌کند، بازی شبیه به انجام حرکات توانبخشی روی صفحه نمایشگر نمایان می‌کند تا بیمار مشغول انجام آن شود.

برای ثبت اختراع یا تجاری‌سازی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کردید؟

در بحث ثبت اختراع که مشکل خاصی وجود ندارد تنها مدت زمانی که طول می‌کشد تا طرح را ثبت کرد طولانی است. پروسه ثبت اختراع حدود شش ماه طول می‌کشد که به نسبت زمان زیادی را از ایده‌پرداز یا طراح می‌گیرد. به نظرم اگر بتوان این زمان را به یک سوم رساند، نتایج بهتری خواهیم دید.

با وجود این که بیشتر مراحل ثبت اختراع اینترنتی شده است اما هنوز وقت زیادی را از مخترع می‌‌گیرد. به شخصه فکر می‌کنم که اگر این زمان کمتر شود، ایده‌پردازان و مخترعان بیشتر رغبت می‌کنند تا به سراغ ثبت اختراع بروند. در حال حاضر سه پروژه آماده دارم که به دلیل وقت‌گیر بودن فرآیند اختراع هنوز اقدامی برای ثبت آنها نکرده‌ام.

از طرفی برای تجاری‌سازی یک محصول نیاز به مجوز گرفتن از اداره تجهیزات داریم که پروسه حتی زمان‌برتر از ثبت اختراع است. دستورالعملی برای این کار وجود ندارد و در سایت هم اطلاعاتی ارائه داده نشده است. وقتی در حال گرفتن مجوز بودم با مشکلات زیادی روبه‌رو شدیم برای مثال در میانه کار یک بار کارشناس ما را عوض کردند و کارهای پروژه ما را کلی عقب انداختند. نحوه پاسخگویی به مراجعین هم این گونه است که حتما باید به‌صورت حضوری مراجعه کرد و تلفنی به‌هیچ عنوان پاسخگو نیستند.

بحث اصلی در تجاری‌سازی گرفتن تائیدیه‌ها و مجوزهای لازم است که مشکل اصلی زمان‌بر بودن پروسه اخذ این مدارک است. فکر می‌کنم برای اخذ این تائیدیه‌ها باید پروتکل خاص و مشخصی را تعیین کنند تا زمان کمتری را از ایده‌پرداز یا مخترع بگیرد. بدین ترتیب دیگر نیازی نیست که کسی شخصا مراجعه کند. وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها با هم هماهنگ نیستند و این کار را مشکل می‌کند. بنابراین اگر بخواهید یک مجوز بگیرید باید بروید ته صف و شما نمی‌دانید که نفر اول صف کارها را چطوری انجام داده است تا حداقل کار شما سریع‌تر راه بیفتد.

این امر یکی از مشکلات اصلی، بعد از مشکلات مالی، در بحث تجاری‌سازی است. به نظرم اگر دولت می‌خواهد تسهیلاتی را برای مخترعان در نظر بگیرد علاوه‌بر بحث تجاری‌سازی در زمینه اخذ مجوزها نیز امکاناتی را فراهم کند حتی بنیاد ملی نخبگان هم می‌تواند در این زمینه همکاری کند. حتی می‌توانند متخصصان خبره در امر مجوز و تائیدیه گرفتن را مشخص کنند تا آموزش‌های لازم را به مخترعان و ایده‌پردازان بدهند. چرا که خیلی از ما روند کار را نمی‌دانیم و چه بسا با کمی راهنمایی بتوانیم کارمان را سریع‌تر انجام دهیم.

متاسفانه وقتی شما ایده‌ای را مطرح می‌کنید، به‌خصوص در جشنواره خوارزمی، اکثر دانشجویان و اساتید شروع به کار روی ایده‌هایی می‌کنند که شباهت زیادی به ایده شما دارد و در واقع ایده شما را کپی می‌کنند که چنین دست کارهایی باعث ایجاد رقیب می‌شود. متاسفانه در ایران بحث کپی کردن زیاد است و کمتر کسی پیدا می‌شود که ایده‌ای را خلق کند و آن را تا مرحله تجاری‌سازی و تولید پیش ببرد.

برای مثال سال پیش ربات توانبخشی را در جشنواره خوارزمی معرفی کردم که برگزیده هم شد و حالا خیلی از افراد روی پروژه‌های کاملا شبیه آن کار می‌کنند و خیلی‌ها هم قصد ساخت آن را دارند. جالب اینجاست که ربات من روی دست قرار می‌گیرد و بیشتر طرح‌های کپی هم روی دست مانور می‌دهند.

حالا بعضی افراد توان مالی هم دارند و می‌توانند حتی محصول را تولید و روانه بازار کنند که این امر برای مخترع استرس ایجاد می‌کند.

در این مدت تسهیلاتی هم در اختیارتان قرار گرفت؟

از طرف دانشگاه شریف هیچ حمایتی نشدم حتی با وجود این که پروژه ارشدم را در این دانشگاه انجام دادم. سال 94 با پروژه ربات توانمند در جشنواره رویش بنیاد ملی نخبگان شرکت کردم که در استان تهران رتبه اول را آوردم. بنیاد به‌ طور مستقیم ما را وارد برنامه شتاب‌دهی استارتاپ‌های پارک فناوری پردیس کرد. یک سالی هست که در کلاس‌های مختلف این شتاب‌دهنده شرکت می‌کنم که بسیار آموزنده بوده است. در حال حاضر هم به دنبال جذب سرمایه‌گذار برای پروژه‌های منتخب هستند تا محصولات را به مرحله تولید برسانند.

معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری نیز وام بلاعوض به ایده‌پردازان و مخترعان می‌دهد که نیمی از هزینه‌های پروژه ربات توانمند را تامین کرد و باقی هزینه‌ها را نیز استادم تقبل کرد.

دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟

بنیاد ملی نخبگان جایزه‌ای به نام جایزه شهید احدی را برای دکتری بدون کنکور مخترعان در نظر گرفته است که بسته به انتخاب مخترع، او را به پنج دانشگاهی داخلی معرفی می‌کند. مخترع باید یک سری امتیاز در بنیاد ملی نخبگان داشته باشد تا واجدالشرایط این طرح شود اما از طرفی بنیاد قانونی گذاشته است که نباید بیش از سه سال از تاریخ فارغ‌التحصیلی مخترع گذاشته باشد تا بتواند از این جایزه استفاده کند. این در حالی است که پنج سال از فارغ‌التحصیلی من گذشته است.

خیلی دوست دارم که از این جایزه استفاده کنم، اگر مشمول این جایزه شوم در ایران درسم را می‌خوانم وگرنه برای ادامه تحصیل به خارج از کشور خواهم رفت. با این حال بیشتر مایلم که در دانشگاه‌های مورد نظرم در ایران به تحصیل مشغول شوم.

جایزه‌ای که از جشنواره خورازمی دریافت کردید چه تاثیری بر برنامه‌های علمی آینده شما دارد؟

سال پیش که رتبه دوم را کسب کردم، از طرف جشنواره برای تجاری‌سازی اختراعم به چند جا معرفی شدم که واقعا حمایت‌هایی هم کردند. من را برای گرفتن وام به چند صندوق حمایت معرفی کردند که خیلی موثر بود. جشنواره خوارزمی زمان‌بندی دقیقی هم دارد و حمایت معنوی بسیار خوبی هم از مخترعان می‌کند. امسال هم که از طرف شرکت دلشید در این جشنواره شرکت کرده‌ بودیم، ما را به اخذ CE نمایشگاه‌های اتحادیه اروپا به چند جا معرفی کردند.

به نظرم حمایت‌های معنوی جشنواره خوارزمی در حد عالی قرار دارد. همچنین نام این جشنواره برند است و در سطح کشور شناخته شده است و اهمیت و اعتبار زیادی دارد. هر جایی که بروید، چه برای حمایت مالی چه برای حمایت معنوی، وقتی می‌فهمند که محصول در جشنواره خوارزمی مقامی آورده است، به‌راحتی طرح را تائید می‌کنند و به آن تائیدیه علمی می‌دهند.

جایزه خوارزمی چه تاثیری بر روند تجاری‌سازی محصول شما خواهد داشت؟

به نظرم انگیزه بالایی به مخترعان و ایده‌پردازان می‌دهد. در حقیقت من طرح تصویربرداری قلب به روش هسته‌ای را کاملا رها کرده بودم اما به دلیل اتفاقاتی که سال پیش در جشنواره افتاد، آنقدر علاقه‌مند شدم که دوباره شروع به کار روی پروژه دوم کردم وبتوانم مجددا در جشنواره شرکت کنم. به نظرم جشنواره خوارزمی برای مخترعان و ایده‌پردازان ایجاد انگیزه می‌کند. با شرکت در این جشنواره‌ها هم می‌توانیم خودمان را بسنجیم و هم می‌توانیم از حمایت‌هایی که درحوزه دانش بنیان و تجاری‌سازی محصولات می‌شود، استفاده کنیم.

در حال حاضر معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری جو خوبی را ایجاد کرده است که حمایت‌های خوبی از مخترعان و نخبگان می‌شود. امیدوارم این جو ادامه پیدا کند تا مخترعان و ایده‌پردازان بتوانند محصولاتشان را تولید کنند.

جایزه نقدی جشنواره خوارزمی تا چه حد می‌تواند کارهای پژوهشی شما را پیش ببرد؟

یکی از انگیزه‌های شرکت در جشنواره‌های مختلف همین جایزه نقدی است تا بتوان بخشی از هزینه‌های پروژه را پوشش داد. با این حال جایزه‌ نقدی هم آنقدری نیست که بتواند کل هزینه‌ها را پوشش بدهد. در واقع برای تشویق کردن مخترع داده می‌شود. به شخصه فکر می‌کنم برند معتبر جشنواره خوارزمی در رزومه بیشتر از جایزه مالی آن اهمیت دارد.

فکر می‌کنید جشنواره خوارزمی یا جشنواره‌های مشابه آن باید به چه سمت و سویی پیش رود تا بیشتر به نفع ایده‌پردازان و مخترعان باشد؟

به نظرم رویکردی که جشنواره خوارزمی و جشنواره رشد دارند، رویکرد منطقی است و نمی‌توان از آنها ایراد گرفت. جشنواره رویش که توسط بنیاد ملی نخبگان برگزار می‌شود، مختص محصولاتی است که ثبت اختراع شدند. طرح و محصولات داوری می‌شوند و یک سری از آنها منتخب می‌شوند؛ درواقع تنها مقام اول تا سوم برگزیده نمی‌شوند. سیاست جشنواره رشد بدین صورت است که طرح‌‌ها و محصولات با توجه به آینده تولیدی و تجاری خود برگزیده می‌شود.

پس از انتخاب طرح، جایزه نقدی به مخترع تعلق می‌گیرد که زیاد نیست اما درعوض برای مخترع کلاس‌های آموزشی مانند تجاری‌سازی، حسابداری و تاسیس شرکت برگزار می‌کنند که بسیار هم مفید است. این روند مخترع و ایده‌پرداز را به سمت تجاری‌سازی و تولید محصول سوق می‌دهد.

جشنواره خوارزمی هم برای انتخاب طرح‌های برتر دو بحث اصلی را در نظر می‌گیرد: بحث علمی و منحصر به‌فرد بودن طرح و این که دستگاه ساخت خود مخترع باشد، به‌خصوص در پژوهش‌های کاربردی و طرح به‌ مرحله‌ آمادگی تولید رسیده باشد. در واقع کار جشنواره خوارزمی انتخاب این افراد است و معرفی طرح و محصول آنها را به‌صورت گسترده است.

گفت‌وگو از هانا حیدری