تحریم‌ها مانع استفاده از حقوق بین‌المللی محیط‌زیستی شده است/ بازل چهار سال دیگر در ایران می‌ماند

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، سعید متصدی در نشست خبری صبح امروز با عنوان «مواد شیمیایی و کنوانسیون‌ها» با بیان اینکه هم اکنون مدیریت زیست محیطی مواد شیمیایی خطرناک (صنعتی، آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی) در چارچوب قوانین و مقررات موجود ملی و همچنین بر اساس کنوانسیون‌ها برنامه‌ها و تعهدات بین‌المللی و منطقه‌ای مختلف انجام می‌شود افزود: از این طریق اقدامات مفیدی در راستای نظارت و کنترل بر ساخت تولید واردات توزیع و مصرف مواد شیمیایی صنعتی و نهاده‌های کشاورزی صورت گرفته است.

وی افزود: اجرای مفاد کنوانسیون رتردام در خصوص تجارت مواد شیمیایی، اجرای مفاد کنوانسیون استکهلم در خصوص مدیریت زیست محیطی آلاینده‌های عالی پایدار، اجرای برنامه جهانی مدیریت مواد شیمیایی در کشور، کنوانسیون میناماتا در خصوص جیوه، اجرای مفاد کنوانسیون بازل در خصوص حمل و نقل فرامرزی پسماندهای خطرناک و همچنین برنامه جهانی یونپ در خصوص سرب و کادمیوم از آن جمله هستند.

متصدی گفت: این سازوکارهای حقوقی الزام‌آور کنوانسیون‌ها و برنامه‌های بین‌المللی زیست محیطی داوطلبانه و همکاری‌های زیست محیطی با سایر کشورها به ما کمک می‌کند تا با دستیابی به تجربه‌های موفق سایر کشورها و مطلع شدن از آخرین فناوری‌های زیست محیطی دنیا و همچنین دریافت کمک‌های فنی و مالی جهت کنترل و جلوگیری از ورود مواد شیمیایی خطرناک به عرصه‌های تولید و مصرف و در نهایت انتشار در محیط زیست اقدام کنیم.

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست کشور در ادامه با بیان اینکه بدیهی است با کاهش یا حذف و مصرف تحت کنترل در تولید فاضلاب‌ها و پسماندهای شیمیایی خطرناک که تصفیه و امحای آنها به لحاظ کمی و کیفی اغلب هزینه‌بر و نیازمند دانش و تکنولوژی‌های گران قیمت است، افزود: بر همین اساس با انجام این اقدامات از انتشار این مواد خطرناک خواسته یا ناخواسته در محیط زیست جلوگیری می‌شود.

متصدی یادآور شد: اکنون تعداد 47 ماده شیمیایی خطرناک شامل مواد شیمیایی صنعتی و آفت کش‌ها در چارچوب مفاد کنوانسیون رتردام، 26 آلاینده‌های آلی پایدار نیز در چارچوب مفاد کنوانسیون استکهلم، جیوه و ترکیبات آن در کنوانسیون جدید مینیماتا و همچنین نقل و انتقال پسماندهای خطرناک و مدیریت صحیح زیست محیطی آنها در چارچوب مفاد کنوانسیون بازل و با مرجعیت دفتر آب و خاک و همکاری دستگاه‌های ذیربط در کشور تحت مدیریت زیست محیطی هستند.

فعالیت مشترک کنوانسیون‌ها برای امحای پسماند‌های خطرناک

در ادامه این نشست متصدی با بیان اینکه تشکیل این کنوانسیون‌ها برای امحای پسماندهای ویژه و خطرناک شیمیایی فعالیت مشترکی بود که بین ارگان‌های مختلف ایجاد شد، گفت: هدف این بود که بتوان مواد خطرناکی را که به طبیعت آسیب وارد می‌کند در مکانی مناسب و به دور از خطرات زیست محیطی امحا و دفع کرد.

وی افزود: متاسفانه امروزه شاهد افزایش بیش از حد مصرف و به تبع آن نیاز به کنترل آفات برای کمک به تولید بیشتر در کشورها هستیم که بر همین اساس خطرات بسیاری از این مواد شیمیایی استفاده شده در طبیعت به جا می‌ماند که مشکلات بسیاری را برای سلامتی انسان و محیط زیست ایجاد می‌کند.

وی افزود: اما سوال اینجاست که آیا باید محصول بیشتری با کمک استفاده از مواد شیمیایی داشت یا با کاهش مصرف استفاده از سمومی را که بسیار خطرناک هستند، کاهش داد؟

به گفته وی امروزه راه دوم یعنی کاهش مصرف در دنیا مورد توجه قرار گرفته و بر همین اساس توانسته‌اند استفاده از سموم را در محصولات کشاورزی کاهش دهند که این اقدام در کشور ما نیز باید انجام شود.

وی گفت: نکته دیگر تولیدات ناشی از مصرف انسانی است چرا که امروزه انسان‌ها برای بهبود کیفیت زندگی خود از محصولاتی استفاده می‌کنند که دور ریز بسیاری دارد و پسماند تولیدی آن ضرر و زیان بسیاری را به محیط زیست وارد می‌کند که این پسماندها به دو گونه عادی و خطرناک تقسیم می‌شوند.

متصدی اضافه کرد: پسماندهای عادی برای انسان خیلی خطرناک نیستند اما متاسفانه پسماندهای ویژه اثر بالقوه‌ای در تخریب محیط زیست و انسان دارند و هر چند ممکن است حجم این پسماندها کم باشد اما شدت اثر تخریبی آنها بسیار زیاد است.

وی به انواع پسماند ویژه اشاره کرد و گفت: پسماندهای صنعتی، پسماندهای پزشکی یا رادیواکتیویته ازجمله پسماندهای خطرناک هستند که باید به صورت ویژه امحاء شوند اما در بسیاری از کشورها تکنولوژی لازم برای امحای آنها وجود ندارد و به همین دلیل تحت سه کنوانسیون بازل، استکهلم، و رتردام و بر اساس قوانین مصوب شده از سوی آنها به کشورهای دیگر فرستاده می شوند تا امحاء شوند.

سالانه 400 میلیون تن پسماند خطرناک در جهان تولید می شود

معاون رئیس سازمان محیط زیست در ادامه نشست خبری خود از تولید سالانه 400 میلیون تن پسماند خطرناک در جهان خبر داد و گفت: بر همین اساس در کنوانسیون استکهلم که 183 کشور مفاد آن را پذیرفته اند، مشخص می‌شود که این پسماندها چطور باید پیدا شوند.

وی با ابراز تاسف از اینکه اطلاعات دقیقی از تولید و میزان مصرف پسماندهای خطرناک در کشور ما وجود ندارد، گفت: بر همین اساس نمی‌دانیم که در چه رتبه‌ای قرار داریم اما سال گذشته توانستیم بیش از 100 تن از این مواد خطرناک را که در داخل کشور تولید شده بود برای امحاء به کشور فرانسه بفرستیم.

وی افزود: همچنین هزار و 500 کیلو پسماندهای ویژه الکترونیکی نیز بر اساس مفاد کنوانسیون استکهلم برای امحاء به فرانسه فرستاده شد.

وی در ادامه با بیان اینکه سموم تاریخ گذشته که ماده شیمیایی در خود دارند و در ترانسفورماتورهای برق تولید می‌شوند نیز برای امحاء به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود افزود: این سموم در قالب کنوانسیون بازل به کشور فرانسه ارسال می‌شود زیرا در کشور ما تکنولوژی امحاء آنها وجود ندارد.

تجارت مواد شیمایی خطرناک تحت نظارت کنوانسیون رتردام

وی در ادامه با اشاره به کنوانسیون رتردام در خصوص آن توضیح داد: تجارت مواد شیمیایی خطرناک در چارچوب کنوانسیون رتردام تحت نظارت و با کنترل بوده و به جز مصارف آزمایشگاهی مصرف آنها در کشور کاملا محدود شده است. هدف از این کنوانسیون تقسیم مسئولیت و تلاش برای همکاری میان کشورهای عضو در تجارت بین المللی مواد شیمیایی خطرناک به منظور حفظ سلامت بشر و محیط زیست است.

متصدی گفت: برنامه محیط زیست سازمان ملل و سازمان خوارو بار جهانی در سال 1998 متن کنوانسیون رتردام را تهیه کرده و در سال 2004 تصویب و لازم الاجرا شده است.

به گفته معاون انسانی سازمان محیط زیست کشور ایران نیز در سال 81 به این کنوانسیون ملحق شده و اکنون 154 کشور عضو آن هستند و 47 ماده شیمایی و آفت کش کشاورزی خطرناک تحت مفاد قانون این کنوانسیون در کشور تحت نظارت و کنترل هستند.

متصدی در ادامه هدف از کنوانسیون استکهلم را نیز ممنوعیت و محدودیت تولید مصرف صادرات و واردات آلاینده‌های آلی پایدار(POPs) نظارت بر جابجایی، نگهداری و دفع مناسب این مواد به منظور حفاظت از سلامت انسان و محیط زیست در برابر این آلاینده ها اعلام کرد.

وی گفت: 12 ماده قبلی به علاوه 9 ماده جدید از گروه آلاینده‌های آلی پایدار مشمول مفاد کنوانسیون استکهلم که تولید و خرید و فروش ترکیبات فوق ممنوعه است را شامل می‌شود.

متصدی گفت: پسماندهای این گونه ترکیبات نیز باید به روش‌های صحیح زیست محیطی مدیریت شده و در صورت نیاز امحاء آنها در خارج از کشور و بر اساس مفاد کنوانسیون استکهلم انجام شود که اکنون 179 کشور عضو آن هستند.

بازل، 4 سال دیگر در ایران می‌ماند

معاون انسانی سازمان محیط زیست در ادامه نشست خبری خود با بیان اینکه در کشور ما برای اینکه پسماندهای ویژه مدیریت شود فعالیت‌هایی تا کنون انجام شده افزود: از جمله این فعالیت‌ها در زمینه گرفتن مرکز منطقه ای بازل در ایران بوده است.

وی افزود: خوشبختانه این مرکز فعالیت خود را برای 4 سال دیگر در ایران ادامه خواهد داد اما این فعالیت کفایت نمی‌کند و به همین خاطر در جلسه‌ای که در ژنو با اعضای کنوانسیون‌ها داشتیم توانستیم موقعیت‌های خوبی را نصیب کشور ایران کنیم و قرار شد که یک کمیته راهبردی در سطح کلان کشوری ایجاد شود تا بتوانیم موارد مربوط به این سه کنوانسیون را در آن مورد بررسی و اجرایی کنیم.

متصدی گفت: به روز رسانی گزارش‌های کشوری از جمله فعالیت‌هایی است که باید در زمینه امحاء مواد شیمایی خطرناک در کشور انجام شود اما متاسفانه این گزارش به دلیل وجود تحریم ها هنوز برای دور دوم در کشور ما تهیه نشده و علت آن نیز عدم تامین بودجه از سوی جف است.

در ادامه معاون انسانی سازمان محیط زیست با بیان اینکه تحریم‌ها باعث شده تا نتوانیم از حقوق بین المللی خود در زمینه محیط زیست استفاده کنیم، اضافه کرد: یکی از این حقوق ما استفاده از بودجه GEF برای تهیه گزارش به روز رسانی تولیدات پسماندهای ویژه در کشور است که به علت تحریم ها به ما داده نشد.

وی افزود: این درحالی است که کشور افغانستان با کمک‌های این صندوق توانسته دور دوم گزارش‌های خود را نیز تهیه کند و این نشان می‌دهد که کشورهای بزرگ حتی در مسائل زیست محیطی و مسائلی که به سلامتی انسان‌ها مربوط می‌شود نیز سیاست را دخالت می‌دهند.

آمارهای تولید پسماند ویژه در کشور

در ادامه این نشست سعید متصدی به برخی از آمارهای تولید پسماند در کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس تخمین‌هایی که زده شده روزانه در کشور ما 48 هزار تن زباله عادی، 400 تن زباله بیمارستانی، 80 تن پسماند ویژه بیمارستانی، بیش از 90 هزار تن پسماند صنعتی و 380 تن لجن اسیدی و خاک رنگ‌بر در کشور ما تولید می‌شود.

وی افزود: همچنین سالانه 170 میلیون تن پسماند عادی کشاورزی در کشور تولید می‌شود که نشان دهنده وجود ضایعات بسیار زیاد در بخش کشاورزی است و چراغ هشداری برای مدیریت بهره برداری مصرف و نگهداری از تولیدات محسوب می‌شود.

وی افزود: همچنین سالانه 200 تن پسماند ویژه و سموم کشاورزی در کشور ما تولید می‌شود و این در حالی است که تنها 20 درصد بازیافت پسماند عادی را در کشور داریم.

وی در ادامه به ماده شیمایی خطرناکی به نام روغن‌ها PCV اشاره کرد و گفت: اکنون دیگر این روغن‌ها نه به کشور وارد شده و نه تولید یا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی افزود: اما در کل سه میلیون لیتر از این روغن از سال‌ها قبل در کشور باقی مانده که باید با همکاری وزارت نیرو امحاء شود.

متصدی ادامه داد: سازمان محیط زیست بر اساس وظیفه اصلی خود در رابطه با آلاینده‌ها و امحاء آنها اقداماتی جدی انجام داده به عنوان مثال درباره خروجی آلاینده‌های خطرناک با بیش از 4 هزار صنعت آلاینده در کشور برخورد شده و این صنایع اکنون در حال پرداخت عوارض آلایندگی خود هستند.

وی افزود: این عوارض یک درصد میزان فروش صنعت است و به شهرداری ها پرداخت می شود تا با کمک آن بتوانند آلاینده ها را کنترل کنند.

عدم امحاء آبلیموی دستچین دستوری از محیط زیست نداشته است

در ادامه این نشست معاون انسانی سازمان محیط زیست در پاسخ به خبرنگار آنا در خصوص آبلیموی دست چین و مواد شیمیایی استفاده شده در آن و منع محیط زیست برای امحاء این آبلیمو در کشور گفت: سازمان غذا و دارو که مجموعه وزارت بهداشت است، مسئولیت کنترل مواد غذایی را بر عهده دارد و سازمان محیط زیست تنها درباره آلایندگی آب خاک و هوا تصمیم گیری می‌کند.

وی افزود: ما چنین پرونده‌ای در سازمان محیط زیست نداشته‌ایم اما ممکن است که یکی از واحدهای ما در این خصوص حکمی صادر کرده باشد.

متصدی افزود: همانطور که اگر برخی آلاینده‌ها مانند سم دیازینون که برای آفت کشی در کشاورزی استفاده می‌شود، سلامتی محیط زیست را به خطر اندازد ما در این خصوص هشدار می‌دهیم چرا که دیازینون که مصرف آن هم بسیار گسترده است، سمی خطرناک بوده و نه تنها حشرات و پرندگان را از بین می‌برد بلکه باعث بروز بیماری سرطان در انسان نیز می‌شود.