به کارگیری نانوذرات برای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان

به گزارش گروه علم و فناوری آنا از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، به کمک این روش می‌توان سرعت، زمان و مکان آزادسازی دارو را تحت کنترل در آورد و اثرات جانبی داروهای شیمیایی که مکرر توسط بیماران مصرف می‌شود به حداقل رساند. در ساخت این نانودارو از مواد زیست سازگار استفاده شده است و هیچ آلودگی محیطی توسط آن ایجاد نمی‌شود.

بیماری‌های عضلانی اسکلتی یکی از عمده‌ترین مشکلات سلامتی در دنیا است. در این گروه از بیماری‌ها، براساس شیوع و بار ناشی از آن، بیماری‌های پوکی استخوان، کمردرد و استئوآرتروز شیوع بیشتری دارد. پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoprosis) شایع‌ترین بیماری متابولیکی استخوان است. در این بیماری تراکم استخوان کاهش می‌یابد و تخریب استخوانی شدیدتر از حالت طبیعی رخ می‌دهد. شمار پوکی استخوان در جهان به بیش از دو میلیارد نفر رسیده است. این در حالی است که ایران در شیوع شکایات روماتیسمی بالاترین رقم در منطقه آسیا را دارد و حدود ٧٠ درصد زنان و ٥٠ درصد مردان نیز به نوعی دچار پوکی استخوان یا استئوپروز هستند.
سحر بهزادی، کارشناس ارشد شیمی آلی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، با اشاره به اینکه قرص‌های ضد پوکی استخوانی عوارض بالایی دارند، هدف این طرح را درمان سریع‌تر و بهتر پوکی استخوان خواند و گفت: «تحقیقات ما بر پایه‌ ایجاد نانوحامل‌های هوشمند قرار گرفت. بدین منظور از نانو ذراتی با پوسته نشاسته سلولز و هسته آلژینات به عنوان نانوحامل دارو استفاده شد. در گروهی از این نانوذرات داروی صنعتی کلسی تونین و در گروه دیگر عصاره‌ گیاه تاج خروس و در گروه سوم ادغام دو داروی کلسی تونین و عصاره گیاه تاج خروس را کپسوله کردیم».
به گفته‌ بهزادی، طبفق نتایج حاصل شده، داروی گیاهی، حتی عملکرد بهتری نسبت به داروی صنعتی داشته است. البته همچنین ادغام دو داروی گیاهی و صنعتی نیز به مراتب عملکرد بالاتر و مؤثرتری از خود نشان داده است.
این محقق در مقایسه‌ نانوداروی هوشمند طراحی شده با نمونه‌های سنتی توضیح داد: «با سیستم‌های دارورسانی سنتی عملا هیچ کنترلی روی زمان، سرعت و مکان آزادسازی دارو وجود ندارد. علاوه بر این، غلظت دارو مرتبا در خون دارای نوساناتی به‌ صورت دره و پیک خواهد بود و ممکن است از دامنه درمانی فراتر برود و یا کارایی کمتر و عوارض جانبی بیشتر را موجب شود. اما با سیستم دارورسانی طراحی شده قادرخواهیم بود سه حوزه‌ زمان، مکان و سرعت آزادسازی دارو را تحت کنترل در آوریم و تعیین کنیم».
نتایج این طرح می‌تواند برای درمان پوکی استخوان بدون عوارض دارویی، به عنوان روش درمان هوشمند و هدفمند شده، در صنعت پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.
گفتنی است در این طرح از آزمون‌های مختلفی نظیرتصاویر میکروسکوپی الکترونی روبشی از نانوذرات SEM، بررسی انتشار و رهایش داروها در مایع بدن شبیه‌سازی شده SBF، بررسی آماری نتایج و بهینه سازی PH و غلظت و نهایتا آزمون کشت سلولی (in vitro) بهره گرفته شده است.
این تحقیقات حاصل همکاری دکتر اکبر اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، و سحر بهزادی، کارشناس ارشد شیمی آلی از این دانشگاه است.