افت بهره‌وری سرمایه انبوه‌سازان مسکن در سال‌های 93 و 94

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، امروزه انبوه‌سازی جایگاه ویژه‌ای در ساخت‌وساز صنعتی و انبوه مسکن به خود اختصاص داده است و کاربرد روزافزون روش‌های نوین ساخت در ایران نیز باعث شده است که توجه کارفرمایان و سازندگان به انبوه‌سازی بیش‌ازپیش باشد. ریسک‌های پروژه‌های ساختمانی به‌صورت انبوه‌سازی بیش از ساخت‌وسازهای معمولی بوده و لذا ارزیابی ریسک‌ها در این نوع پروژه‌ها دارای اهمیت بیشتری است.

بخش مسکن در دوره تولید و بهره‌برداری نزدیک به 20 درصد از تولید ناخالص داخلی و بیش از 40 درصد تشکیل سرمایه ناخالص را به خود اختصاص می‌دهد.

علاوه بر آن، گستردگی تقاضای مسکن و وابستگی این بخش به نهاده‌های داخلی و تشویق الگوی رشد درون‌‌زا و متوازن، نقش ممتازی در تحقق اهداف اقتصادی ایفای می‌کند. چنانچه اثرات غیرمستقیم و ارتباطات وسیع با بخش‌های اقتصادی مد نظر قرار گیرد، اهمیت این بخش دو چندان خواهد شد. بنابراین تشویق تولید و سرمایه‌گذاری مسکن با هدف تامین سرپناه و تملک دارایی مسکن بدون انگیزه سوداگری می‌تواند نقش محوری در رشد اقتصادی ایفا کند.

مهار تورم بدون توجه به اقتصاد مسکن و شناخت علمی و تجربی از عملکرد این بخش غیرممکن است. مسکن در دوره بروز شوک غیرشدید به تنهایی 5 الی 5.7 درصد از علت تورم است. با فرض کنترل تورم در سایر بخش‌های اقتصادی، عدم موفقیت در کنترل شوک‌های بخش مسکن، تحقق اهداف دولت و برنامه‌های توسعه و سند چشم‌انداز را غیرممکن می‌سازد، زیرا شوک قیمت مسکن با وقفه زمانی اجاره مسکن را افزایش می‌دهد که خود تشدید تورم را به‌دنبال دارد. باید توجه داشت بخشی از موفقیت‌های دولت در کاهش میزان تورم به توقف افزایش قیمت مسکن مربوط می‌شود که این پدیده معمولا بعد از افزایش تکانه‌ای قیمت مسکن رخ می‌دهد.

بهره‌وری سرمایه

داوران هشتمین جشنواره ملی بهره‌وری پس از ارزیابی عملکرد 41 شرکت در گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات ارائه میانگین بهره‌وری سرمایه‌ این شرکت‌ها در فاز نخست بررسی عملکرد شرکت‌ها طی سال‌های 89 تا 96 هستند.

اسامی شرکت‌های متقاضی در بررسی هشتمین مسابقه ملی بهره‌وری شامل جدول زیر می‌شود.

بهره‌وری سرمایه عبارتست از نسبت ارزش‌ا‌‌فزوده، به هزینه‌ استهلاک دارایی ثابت، این شاخص نشان می‌دهد در بنگاه اقتصادی به ازای هر ریال هزینه استهلاک دارایی‌ها چه میزان ارزش‌افزوده ایجاد شده است.

بر پایه این گزارش، داوران هشتمین مسابقه ملی بهره‌وری در جدول نهایی بررسی‌ها هشت شرکت را مورد ارزیابی نهایی طی سال های 89 تا 94 قراردادند و آمار بهره‌وری سرمایه آنها نیز به مقدار ثابت سال 83 لحاظ شده است.

بر همین اساس، میانگین گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات در نخستین سال این مسابقه، بر پایه 78.7 درصد بنا شده اما در سال 90، میانگین بهره‌وری سرمایه با رشد تقریبی 300درصدی مواجه و به شاخص 231.6 رسید ؛ این روند سعودی برای سال 91 نیز ادامه دار بود و این‌بار میانگین شاخص رشد بیش از 2 برابری را به خود گرفت و شاخص بر پایه 538.5 درصدی ایستاد.

بهترین حدنصاب جمع‌آوری شده توسط داوران هشتمین مسابقه ملی بهره‌وری از میانگین بهره‌وری سرمایه در گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات مربوط به سال 92 بوده که سال انتهایی دولت دهم و ابتدایی دولت یازدهم بوده است.

وضعیت انبوه‌سازی در سال 92 با توجه به اثرگذاری مسائل و چالش‌های مختلف اقتصادی و سیاسی از چند جنبه قابل بررسی است.

از سال 89 به بعد، بازار مسکن شاهد یک افزایش ساخت‌وساز شدید در کشور بود، به طوریکه در فاصله این سال تا 92 را می‌توان سونامی ساخت‌وساز در کلان شهرها و مناطق مرفه‌نشین تهران شکل گرفت.

در این 4 سال حدود 750 هزار واحد مسکونی پروانه ساخت گرفتند که این رقم حدود 30 درصد از موجودی مسکن تهران است.

بر پایه این گزارش، در این سال‌ها سوداگری بسیار بزرگی را در بخش مسکن مشاهده شد که البته این امر منجر به تحریک تقاضاها برای خرید ملک نیز بود و به همین دلیل در سال 90 شاهد خالی بودن یک میلیون و 600 هزار واحد مسکونی به ارزش 180 میلیارد دلار بودیم.

در سال 92 دیگر امکان افزایش قیمت ملک وجود نداشت و قسمت عرضه اشباع شده بود، بنابراین تولیدکنندگان نیز نتوانستند واحدهای خود را به فروش برسانند. به همین دلیل دولت برای تحریک تقاضا وارد میدان شده و صندوق پس انداز یکم را برای خانه اولی ها ارائه کرد، تا افراد سوداگر هم نتوانند از این ماجرا سوء استفاده کنند.

طی سال 92 میانگین بهره‌وری سرمایه در گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات به بالاترین حد خود یعنی 606.5 درصد رسید که دیگر این رکورد تا سال 96 نیز تکرار نشد.

اما پس از سال 92، حوزه مسکن وارد یک دوره رکود و بحرانی شد و گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات با یک چالش بسیار بزرگ به نام نبود نقدینگی برای خرید مسک مواجه شدند، طی این سال شاخض میانگین بهره‌وری سرمایه با کاهش 92.2 درصدی همراه و در پایان سال این شاخص بر عدد 514.3 درصدی ایستاد.

همچنین در آخرین سال بررسی داوران هشتمین مسابقه ملی بهره‌وری، میانگین بهره‌‌وری در این گروه باردیگر با کاهش روبه‌رو شد اما این کاهش به نسبت سال 92-93، با شدت بیشتری همراه بود و با 157درصد ریزش سرمایه، مجموع میانگین بهره‌وری به 357.3 درصد رسید.

در بررسی شرکت‌های این جدول شاهد هستیم شرکت « شهرسازی و خانه‌سازی باغمیشه» توانسته بهترین بهره‌وری سرمایه را از خود برجای بگذارد.