وقتی پهپادهای آمریکایی ثبات و امنیت نمی‌آورند

به گزارش خبرنگار گروه بین الملل خبرگزاری آنا، حدود سه هزار مایل بین شهر اجدابیا در لیبی با شهر مکلا در یمن فاصله است، اما یک اتفاق طی هفته گذشته این دو شهر را به هم متصل کرد. خبر شهر اجدابیا مربوط به کشته شدن مختار بلمختار، یکی از تروریست‌­های سرشناس در حمله پهپادهای آمریکایی بود البته هنوز «دی ان ای» او تایید نشده است. در این میان گروه‌های تروریستی کشته شدن او را تکذیب کرده‌اند.

اما القاعده در شبه‌جزیره عرب اعلام کرد ناصر الوحیشی، رهبر این گروه تروریستی، در 9 ژوئن در حمله پهپادهای آمریکایی در شهر مکلا کشته شده است. آمریکایی­‌ها این گونه اخبار را در راستای تلاش­‌ها و اقدامات خود برای مبارزه و هدف قرار دادن اعضای سرشناس القاعده و دیگر گروه تروریستی قلمداد می‌کنند.

شرح حال بلمختار به‌طور خلاصه روند جنبش‌های جهادی طی ربع قرن گذشته را نشان می‌دهد: او در دهه 90 میلادی از اعضای «گروه مسلح اسلامی» بود که با ارتش الجزایر می‌­جنگید؛ سپس به عضویت القاعده در افغانستان در آمد و پس از بازگشت به شمال آفریقا، به عضویت القاعده در مغرب اسلامی و دیگر گروه‌های تروریستی در آمد. یکی از اقدامات مهم او حادثه گروگان‌گیری سال 2014 در تاسیسات گازی آمیناس در الجزایر بود که بیش از 30 نفر کشته شدند.

یکی از تحلیلگران مسائل امنیتی در گروه سوفان عقیده دارد مرگ بلمختار بخشی از یک آشوب بزرگ‌تری است که این روزها در لیبی جریان دارد.

القاعده در مغرب اسلامی، داعش و انصار الشریعه گروه‌هایی هستند که نفش بسزایی در افزایش آشوب و درگیری در لیبی دارند. کارشناسان می‌گویند این گونه حملات از سوی پهپادهای آمریکایی نه شمال آفریقا و نه یمن را به ثبات و آرامش می‌رساند. این انتقاد همواره به مقامات آمریکایی وارد بوده است که عقیده دارند جنگ علیه القاعده در شبه‌جزیره عرب تضمین‌کننده پایان بحران طولانی‌مدت یمن خواهد بود. این گروه تروریستی به این دلیل توجه را به خود جلب کرده که توانایی ضربه زدن به اهداف غربی‌ها را دارد، اما به عقیده خود یمنی‌ها این گروه تنها بخشی از مشکلات این کشور است.

بررسی و شناسایی این اهداف نیازمند اطلاعات دقیق و فراوان است، اما این موضوع به همکاری با شرکای منطقه‌ای نیز بستگی دارد. مشکلات موجود در تایید موفقیت حملات هوایی یا پهپادها، نشان می‌دهد بدون این‌گونه همکاری‌ها حتی پیشرفته‌ترین روش‌ها نیز با محدودیت‌هایی رو‌به‌رو خواهند بود. فروپاشی دولت همپیمان واشنگتن در صنعا در اوایل سال جاری، ضربه‌ای مهلک به آمریکایی‌ها بود زیرا توانایی‌اش در جمع‌آوری اطلاعات و پیدا کردن اهداف محدود شد.

در این میان برخی کارشناسان کشته شدن فردی همچون ناصر الحویشی را مهم می‌دانند زیرا او در سال‌های گذشته منشی بن‌لادن و سپس معاون ایمن الظواهری بود. آرون زلین که به بررسی این گروه‌های می‌پردازد، عقیده دارد القاعده در شبه‌جزیره عرب به ضعیف‌ترین دوران خود پس از پیدایش در سال 2009 رسیده است.

کاخ سفید نیز در بیانیه‌ای مرگ الوحیشی را ضربه‌ای مهلک به خطرناک‌ترین شاخه القاعده دانست. با این حال، معرفی سریع قاسم الریمی به عنوان جانشین او بار دیگر این انتقاد را مطرح کرد که از بین بردن رهبران گروه‌های تروریستی تنها یک تاثیر کوتاه‌مدت به همراه خواهد داشت.

اوباما در سال 2013 ادعا کرد جنگ علیه تروریسم که جورج بوش آغازگر آن بود، به پایان رسیده است. سیاست خارجی آمریکا منتقدان فراوانی در داخل و خارج دارد. اوباما از یک سو به دلیل اتخاذ رویکردی مهلک و بی‌برنامه مورد انتقاد قرار دارد و از سوی دیگر شاهد انتقادات به دلیل هدف قرار دادن نیروهای جهادی در یمن، سومالی و پاکستان است.

کوری کریدر، رئیس بنیاد حقوق بشر «اعدام را متوقف کنید»، در این زمینه می‌گوید: «دقت پهپادها زمانی اهمیت خواهد داشت که این حملات براساس اطلاعات درست و کامل انجام شود. بنا بر گزارش‌های رسمی، پیش از کشته شدن نصر الوحیشی حداقل 38 نفر در تلاش برای هدف قرار دادن این تروریست کشته شدند. این افراد چه کسانی بودند؟ چه تعداد زندگی از بین رفت تا این فرد شکار شود؟ جنگ مخفی پهپادها در واقع باعث دیده نشدن هزینه‌های فراوان می‌شود و این ایده که می‌توان با چنین حملات بر مشکل تروریسم فائق آمد، کاملا کوته‌نظرانه و اشتباه است».

از زمان حضور اوباما در کاخ سفید تاکنون، آمریکا 106 حمله پهپادی را در یمن انجام داده که بنا به گفته آمریکایی‌ها باعث کشته 800 شبه نظامی شده است و در این میان 80 غیر نظامی نیز جان خود را از دست داده‌اند. البته آماری که سازمان‌ها و نهادهای مستقل در این زمینه داده‌اند بیشتر از این است به طوری که برخی از گزارش‌ها از کشته شدن بیش از 300 غیر نظامی طی این سال‌ها حکایت دارد. بیشتر این حملات از خارج یمن و از کشورهایی همچون جیبوتی و عربستان انجام شده است. حملات پهپادی در لیبی نیز معمولا از پایگاه‌های آمریکایی در ایتالیا انجام می‌شود.

از سوی دیگر، مقامات و تحلیلگران آمریکایی از این جهت به اوباما انتقاد می‌کنند که وی خطر تروریسم علیه آمریکا را کم اهمیت جلوه می‌دهد. یک نمونه‌اش اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا در اوایل سال جاری است که اصرار داشت گروه‌های تروریستی تهدیدی علیه آمریکا به حساب نمی‌آیند. اما پس از کشته شدن الوحیشی، کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد:« با کشته شدن یکی از زبده‌ترین تروریست‌ها، ما به هدف نهایی خود در شکست کامل این گروه‌های تروریستی نزدیک شدیم».

آدام اسچیف، نماینده دموکرات کنگره در کمیته اطلاعات، عقیده دارد باید نسبت به عملیات پهپادی سازمان سیا شفافیت بیشتری صورت بگیرد. او پس از شنیدن خبر مرگ الوحیشی هشدار داد که چنین حملاتی به تنهایی نمی‌تواند در رسیدن به این هدف کافی باشد.