تبیین شاخصه‌های دانشگاه تراز انقلاب اسلامی

در این یادداشت می خوانیم:

با نگاهی به بیانات متعدد رهبر فرزانه انقلاب در سال‌‌های اخیر و در جمع دانشگاهیان می‌‌توان شاخصه‌های دانشگاه تراز انقلاب اسلامی را نشاط علمی، نشاط معنوی و نشاط سیاسی دانست.

نشاط علمی:

نشاط علمی در دانشگاه اساسی‌‌ترین وجه تمییز آن از سایر محیط‌‌های اجتماعی است. دانشگاه‌‌های کشور در صورتی که دارای پویایی و خودباوری در عرصه علم باشند، یقیناً محصول چنین نشاطی را می‌‌توان در پیشرفت‌‌ها و دستاوردهای علمی آن کشور جست‌‌و‌جو کرد. از این روست که رهبر معظم انقلاب می‌‌فرمایند: «یک عرصه [در دانشگاه‌‌ها] عرصه‌ نشاط علمی است. من به شما عرض بکنم؛ امروز یکی از نیازهای اساسی و درجه‌ یک کشور، نیاز علمی است. اگر چنانچه ما توانستیم در عرصه‌ علمی، پیشرفت‌‌هایی را که تا امروز بحمدالله به دست آمده است، با همین سرعت دنبال کنیم، هم در زمینه‌ مشکلات اقتصادی، هم در زمینه‌ مشکلات سیاسی، هم در زمینه‌ مشکلات اجتماعی، هم در زمینه‌ مسائل بین‌‌المللی، مطمئناً گره‌‌گشایی‌های بزرگی خواهد شد.»¹

باید در نظر داشت هر مقوله‌‌ای که به عرصه نشاط علمی در دانشگاه خلل وارد کند، یقیناً عنصری نامطلوب به حساب آمده و باید فضای دانشگاه را از آن پرهیز داد.

نشاط معنوی:

نشاط معنوی در دانشگاه‌‌ها در حقیقت وجه ممیز دانشگاه تراز انقلاب اسلامی با سایر محیط‌‌های آکادمیک و دانشگاهی سکولار و غیرمذهبی است. معنویت در حقیقت به رویکرد علمی دانشگاه نیز جهت‌‌دهی می‌‌کند و آن را با اهداف عالی نظام هم‌‌راستا می‌‌سازد.

البته معنویت به معنای انزوا و گوشه‌‌نشینی نیست، بلکه معنویتی به عنوان ایده‌آل در فضای دانشگاه مدنظر است که واجد پویایی لازم برای تحرک در عرصه‌‌های علمی و سیاسی انقلاب باشد.

رهبر انقلاب اسلامی در این زمینه می‌‌فرمایند: «دانشگاه باید یک محیط دینی باشد. در دانشگاه باید متدیّنین احساس کنند که فضای عمومی آن‌‌جا به آنها کمک می‌‌کند. البته تدیّن، دین، معنویّت، اخلاق و از جمله شعب این معنویّت، همین احساسات انقلابی است. امروز کسی نمی‌‌تواند بگوید من متدیّن هستم، اما درتضاد با انقلابی باشد که براساس دین است.»²

دانشگاهی که تهی از جهت‌‌گیری معنوی باشد، حتی در صورتی که نشاط علمی و سیاسی در آن به اوج خود برسد، نمی‌‌تواند از ظرفیت خود ملازم با اهداف عالیه انقلاب اسلامی بهره‌‌برداری کند و ثمره فعالیت‌‌های علمی در چنین فضایی لاجرم در خدمت نظام نخواهد بود.

نشاط سیاسی:

شاخصه سوم دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، نشاط سیاسی است. ایجاد فضای نشاط سیاسی در دانشگاه دو نتیجه مهم در بر دارد. اول آن که سبب افزایش تحلیل سیاسی و بصیرت بخشی عمومی در قشر دانشگاهیان می‌‌شود و زمینه را برای تولید گفتمان سیاسی از درون دانشگاه برای جامعه فراهم می‌‌آورد. رهبر معظم انقلاب در خصوص افزایش تحلیل سیاسی در دانشگاه می‌‌فرمایند:

«یک نکته‌ اساسی مطرح می‌‌شود که من همیشه در مواجهه‌ با دانشجویان، روی آن تکیه می‌‌کنم؛ و آن پیدا کردن قدرت تحلیل مسائل و جریان‌‌های مهم کشور است. سیاست در دانشگاه‌‌ها - که بنده همیشه روی آن تأکید کرده‌‌ام - به این معناست. ما دو کار سیاسی داریم: سیاست‌‌زدگی و سیاست‌‌بازی؛ این یک‌جور کار است. این را من به هیچ‌‌وجه تأیید نمی‌‌کنم؛ نه در دانشگاه و نه در بیرون دانشگاه؛ بخصوص در دانشگاه. یکی هم سیاست‌گری است؛ یعنی حقیقتاً فهم و قدرت تحلیل سیاسی پیدا کردن که یکی از وظایف تشکل‌‌های دانشجویی این است. من تأکید می‌‌کنم، تشکل‌های دانشجویی - که عمده نمایندگان آنها، در اینجا تشریف دارید - نوع برنامه‌‌ریزی و کار را به کیفیتی قرار دهید که دانشجو قدرت تحلیل سیاسی پیدا کند؛ هر حرفی را به آسانی نپذیرد و هر احتمالی را به‌آسانی در ذهن خودش راه ندهد یا رد نکند؛ این قدرت تحلیل سیاسی، خیلی مهم است. ما غالباً چوب این را خورده‌‌ایم؛ نه ما، بلکه ملت‌‌های دیگر هم بر اثر خطاها و خبط‌‌هایی در فهم سیاسی‌‌شان، گاهی مشکلات بزرگی را از سر گذرانده‌‌اند. این، یک مسئله‌ مهم است.»³

نتیجه دوم فعالیت‌‌های سیاسی در دانشگاه‌‌ها که مورد تأکید رهبری نیز هست، تربیت کادر نخبه سیاسی برای آینده کشور است. ایشان در دیدار با فعالان تشکل‌‌های دانشجویی به همین نکته اشاره می‌‌فرمایند:

«بخشی از نخبه‌‌پروری هم مربوط به شماست؛ یعنی در محیط تشکل‌‌های دانشجویی، نخبه‌‌های سیاسی پرورش پیدا کنند؛ فضا را آماده کنید... از فکر، از ذهن استفاده کنید، ببینید چگونه می‌‌توانید محیط بحث و استدلال و ارزیابی فکری و تقویت روحیه و تقویت امید و محکم کردن پایه‌‌های فکر سیاسی را در این طبقه‌ جدیدی که بعد از شما می‌‌آیند، برنامه‌‌ریزی کنید.»⁴

پی‌نوشت‌‌ها:
1- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار دانشجویان – 1392/5/6

2- بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان و طلاب - 1372/09/24

3- بیانات در دیدار تشکل‌‌های دانشجویی - 1385/7/25

4- بیانات رهبر انقلاب در دیدار دانشجویان نخبه و فعالان تشکل‌‌های دانشجویی - 1386/7/17

* معاون فرهنگی و دانشجویی واحد علوم و تحقیقات