علت ترسیم جدیدترین اثر قدیریان درباره حضرت زهراء(س) در راهپیمایی اربعین

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، برای معرفی عبدالحمید قدیریان سراغ هرکدام از آثارش که برویم یک عنوان را به او اختصاص می‌دهد؛ دکورهای سینمایی طراحی‌ شده توسط او، قدیریان را طراح دکور و مدیر هنری فیلم‌های سینمایی معرفی می‌کند، تابلوهای نقاشی‌اش نشان از نقاش‌ بودنش دارد و تجربه کنجکاوی سال‌های جوانی او در سایر رشته‌های هنری، تأییدی است بر این‌که او را یک هنرمند فعال و دغدغه‌مند دینی معرفی کنیم.

این هنرمند متعهد امسال نیز همچون سال‌های گذشته در همایش بین المللی «عهد مع الحسین(ع)» و «لقاء الحسین(ع)» در نجف اشرف و کربلا در ایام اربعین حسینی(ع) حضور داشت و حتی تابلویی را درباره حضرت زهراء(س) نقاشی کرد. به همین مناسبت به سراغ وی رفتیم تا درباره راهپیمایی اربعین و حضور او در این همایش‌ها گفت‌وگو کنیم.

* مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است:

آن‌طور که در خبرها بود، امسال هم سمیناری با موضوع اربعین حسینی در نجف و کربلا برپا شد و شما هم یکی از هنرمندانی بودید که به این سمینار دعوت شده بودید. لطفاً از تجربیات و اتفاقات این سمینار برایمان بگویید.

قدیریان:بله، بنده امسال هم این توفیق را داشتم، الحمدلله سفر بسیار خوبی بود، خدا را شکر می‌­کنم که توفیقم داد که در این برهه از زمان بتوانم برای چهارمین سال در راهپیمایی اربعین شرکت کنم و از عجائب و نعمات آن در حد فهمم استفاده کنم. علاوه بر راهپیمایی، امسال توفیق این را داشتم که برای چهارمین بار، همراه اساتید و روحانیونی از چند کشور جهان، در کنفرانسی که به بهانه اربعین تشکیل شد، شرکت کنم و به بهانه برگزاری یک «کارگاه عملی» با تعدادی از محققان و هنرمندان همنشین شوم.

به طور کلی ما همیشه نیاز به جلسات بحث و گفت‌وگو داشته و داریم. هر چند که بعد از گذشت سالیان بسیار از انقلاب، هنوز نتوانستیم خود را از قید و بند قواعد تحقیقاتی که برگرفته از فرهنگ وارداتی و یا نگرش‌های شخصی بوده و با گذشت زمان برای ما حکم یک تابو را پیدا کرده، خارج شویم. این ضعف ما در نگرش تحقیقاتی، زمانی خود را نشان می‌­دهد که محقق درصدد کالبدشکافی پدیده­ای خاص و الهی قرار می‌­گیرد. پدیده­ایی مانند اربعین حسینی که رهبر انقلاب اسلامی و بسیاری از متفکران این پدیده را آیه الهی می‌­خوانند. به قول یکی از محققان «ما نسبت به فهم این پدیده، دستمان خالی است، باید پایه­‌های فهم معرفتیِ چنین پدیده‌ای ایجاد شود تا هرچه بیشتر خود را به فهم آن نزدیک کنیم».

شما و دیگر هنرمندان در ورکشاپ به چه مضامینی پرداختید؟ آیا همگی به موضوع اربعین پرداختید؟

قدیریان: اگر اربعین برای یک محقق، موضوعی برای تحقیق است، برای یک هنرمند، حکم فضایی برای حرکت روح را دارد. یک هنرمند نسبت به فهم و مطالعه و درکی که دارد، می‌­تواند وارد این فضا شود و در این فضای عظیم سیر کند و از آن بهره ببرد، مخصوصاً فضایی همچون اربعین که فضایی لطیف و سیّال است، بسیار مُستعدّ این حرکت و پرواز روح است. خیلی از اوقات خدا را بسیار شکر می‌کنم که ابزار درک هنرمند برای فهم چنین پدیده­‌هایی، بسیار بیشتر و فضای پروازش بسیار وسیع‌تر از محققان است، چراکه هنرمند خود را درگیر قواعد خشک کلامی و استدلالی نمی‌­کند و با تکیه برفطرت، پدیده پیشِ روی خود را بررسی و تحلیل می‌­کند، برای همین در این کارگاه عملی هر یک از هنرمندان به فراخور حال خود، موضوعی را بهانه قرار دادند و سعی کردند تا با پرداختن به آن، ارادت خود را به امام (ع) نشان دهند.

زمان اجرای این ورکشاپ، دو روز لحاظ شده بود. روز اول، هنرمندان کار تابلوهای خود را در دانشگاه نجف شروع کردند و قرار بر این بود که روز دوم اتمام کار را در مجاورت مسجد کوفه انجام دهند. از آنجایی که من یک روز با تأخیر به مجموعه پیوستم، لذا کار تابلوی خویش را در مجاورت مسجد کوفه شروع کرده و در همان‌جا به اتمام رساندم. در این تابلو که آن را «کارنامه» نام‌گذاری کردم، صحنه‌­ای ترسیم کردم که در آن شهدای بی سر عاشورا در صف­‌های مرتب، همچون نظامیان، در کنار هم ایستاده­‌اند و در مقابل آنها، حضرت زهرا (س) بر فراز بالکنی نشسته‌­اند. سربازان امام بسیار خاضعانه و در سکوتی خاص در انتظار این هستند تا نمره عملکرد خود را از جانب حضرت زهراء(س) دریافت کنند و ببینند که آیا ایشان از آن‌ها راضی است یا ...

«کاروان» جدیدترین اثر عبدالحمید قدیریان درباره حضرت زهراء(س)

گویا احساس نکردن درد شمشیر و زخم‌های آن از سوی یاران امام (ع) به این خاطر بود که قرار بود آن‌ها به پیشگاه حضرت زهراء (س) برسند و محضریت ایشان را درک کنند. دلیلم برای ترسیم این تابلو در اربعین این بود که احساس می‌کنم نوری در پشت این ماجراست و آن نور، این صحنه را برپا و ولایت می‌کند و اثرات آن نور را می‌توان در رفتار مردم مشاهده کرد. اثرات نور تماماً دلالت بر رفتارهای مادرانه و پر از مهر و محبت دارد و شاید این بزرگترین دلیل بر این باشد که این نور، نور حضرت زهرا(س) است که از ضریح مطهر فرزندشان به سوی قلوب پاک‌طینتان ساطع می‌شود و ایشان را به سوی فرزندشان می‌کشاند. به قول رهبر معظم انقلاب که می‌فرماید: «راه‌پیمایی عظیم و با شکوه اربعین حقیقتاً یک پدیدهعظیم تاریخی است،این یک حادثه وپدیده الهی است. این نشان دهنده این است که این راه، راه عشق است،منتها نه عشق مجنونانه، عشق همراه بصیرت؛مثل عشق اولیاء به خدا. این عشق همراه با بصیرت است، می‌داند، می‌فهمد و این جاذبه او را می‌کشد». به هر حال می‌خواستم در این تابلو این ارتباط را تا حدودی به تصویر بکشانم. امید که ایشان لطفی به ما کنند.

آیا امسال اربعین نسبت به سال‌های گذشته عملکرد گروه‌­های تبلیغی و فرهنگی بهتر شده­ بود یا خیر؟

قدیریان: اگر منظور شما از بهتر شدن کارهای فرهنگی، حجم کار باشد، باید بگویم بله. امسال حجم فعالیت­‌های فرهنگی تبلیغی، بیش­تر از سال گذشته بود، اما نکته اینجاست که وقتی هنوز تحلیلی صحیح و قرآنی و مبتنی بر حقیقت، در بین اهل تبلیغ وجود ندارد، طبیعتاً فعالیت‌­های آن‌ها نمی‌تواند در جهت احیای انسان و ارزش‌ها باشد. در اربعین تلاش داشتم، فعالیت مراکز فرهنگی و تبلیغی و مخصوصاً برنامه­‌های تلویزیون را رصد کنم. متأسفانه چیزی که این مراکز در برنامه‌های خود مخابره می‌­کردند، بسیار با حقیقت میدانی اربعین متفاوت بود.

منظورتان چیست؟ لطفاً کمی توضیح دهید.

قدیریان: وقتی به برنامه­‌های تصویری و برگزاری مجالس در این روزها نگاه می­‌کنید، تصور می‌­کنید که این مردم برای عزاداری در راهپیمایی اربعین شرکت می‌­کنند، در صورتی که در طول سفر، شما کمتر با صحنه‌های عزاداری و مردمِ عزادار مواجه می‌شوید. شما در چهره اربعینیان، شَعَف و وجد عجیبی را مشاهده می‌کنید و به وضوح شاهد سروری درونی و عمیق هستید. گویی آن‌ها سالکان کوی حسین هستند و در خلال این حرکت، سفری از جنس سلوک آسمانی و ملکوتی را طی می‌­کنند تا خود را به پیشگاه امام(ع) برسانند و در محضر او قرار بگیرند. محضریت امامی که یک شخص نیست، بلکه نوری عظیم و قدرت‌مند است. راهپیمایی اربعین ماجرایی عجیب است و فقط با حضور در آن صحنه می‌توان این حس را درک کرد، شبیه به درک حسّ بسیجیان در دوران جنگ تحمیلی که فقط با پا گذاشتن در سرزمین نور و جبهه‌ها مُیسّر بود.

* باور مردم این است که خداوند اربعین را با نور برپا کرده

بگذارید کمی دلی صحبت کنم. خوشا به حال عوام که حجاب علم را ندارند و در مواجهه با این‌گونه پدیده‌های الهی، به سرعت با آن همراه می‌­شوند و گوی سبقت را از عالمان که تکیه بر علمشان دارند و من و امثال من که تکیه بر هنر و تخصصمان داریم، می‌­ربایند. باور مردم این است که خداوند اربعین را با نور برپا کرده است، همان‌گونه که انقلاب اسلامی را با نور برپا کرد. مردم عوام که با تکیه بر فطرتشان و نه بر اساس علم و خوانده‌هایشان، قدم به راه می‌نهند و بر سر سفره‌ی اربعین می‌نشینند، باورشان این است که خدا اربعین را با نور تقویت کرده و هر سال بر شدّت این نور می‌افزاید. گویا پس از انقلاب اسلامی که مرحله‌ای از نورافشانی خداوند در راستای تام کردن نورش بود، این بار خداوند با برپا کردن اتفاقات چند سال اخیر و به خصوص با برپا کردن سفره‌ی اربعین که همان سفره‌ رحمانیت و رحیمیت اوست، مرحله دوم نورافشانی را آغاز کرده ­است.

* نور اربعین خاموش شدنی نیست

همان‌گونه که در دفعه اول کسی نتوانست نور انقلاب اسلامی را خاموش کند، این بار هم با وجود تمام تلاش کافران، این نور خاموش شدنی نیست، به قول قرآن «یُریدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ». اینک پس از مرحله اول نورافشانی خداوند و بعد از یک دوره افول، گویا بار دیگر و قوی‌­تر و عظیم­‌تر از قبل، خداوند دارد نورافشانی می‌کند و اربعین را بنا گذاشته و بسیار امید داریم تا زمان تام شدن نور الهی ادامه یابد. ای کاش ما نیز این باور مردم را بر می‌تافتیم و از قیل و قال مدرسه بیرون می‌آمدیم و با چشمِ دل به این آیه الهی نگاه می‌کردیم و به سرعت، فهم خود را اصلاح می‌کردیم تا مجبور نشویم از کنار این آیه‌ عظیم الهی که دشمنان را به وحشت انداخته، بی‌تفاوت عبور کنیم و خدای ناکرده به خاطر بی‌اعتنایی و نسیان این آیه، دچار عذاب شویم. ای کاش به جای تحلیل‌های سطحی و دنیایی نسبت به این امور، تحلیلی قرآنی و مبتنی بر حقیقت پیدا کنیم.

یادش به خیر، امام خمینی(ره) که با این مفاهیم بسیار اُنس داشت و ما بسیجیان را با این مفاهیم آشنا کرد، خدا را بسیار شاکریم که خلف صالح ایشان نیز با این مفاهیم بسیار آشناست. فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اربعین حاکی از دید وسیع ایشان و بصیرت الهی ایشان است، فرمایشاتی که شاید نتوان مشابه آن را در کلام دیگر بزرگان مشاهده کرد، حتماً در کلام رهبر انقلاب اسلامی در ارتباط با اربعین دقت کرده‌اید، ایشان در ارتباط با اربعین می‌فرماید: «این کار، کار بزرگی است. پدیده، پدیدهعظیمی است». ایشان با کمال تواضع نسبت به این پدیده و کسانی که توفیق رفتن به راهپیمایی را داشته‌اند، می‌فرماید: «من اولاً به کسانی که موفق شدند و رفتند، خوش آمد عرض می‌کنم و قبول الهی را برای کارشان درخواست می‌کنم و غبطهخودم را نسبت به کار آن‌هاکه ما محروم بودیم، آن‌ها موفق شدند، عرض می‌کنم».

در ادامه، تحلیلشان از این آیه عظیم الهی که دست خدا در پشت آن است و رفتار در قبال آن و شباهتش با ماجرای انقلاب را این‌گونه بیان می‌دارند: «می‌خواهم این را عرض کنم که در این جور حوادث، که شما دست قدرت الهی را پشت سرش به وضوح می‌بینید و برکاتش را مشاهده می‌کنید، ‌باید شکر کرد. اگر شکر کردیم می‌ماند و اگر شکر نکردیم، گرفته می‌شود. اگر ملت ایران شکر انقلاب را نکرده بود، انقلاب می‌رفت». ایشان چند روز قبل در درس خارجشان نیز دیدگاه و منظر خویش نسبت به اربعین را این‌گونه بیان فرمودند: «الحمدلله جوان‌های ما راه را پیدا کرده‌اند و میلیون‌ها نفر از مردم ما و مردم غیر ما در این راه حرکت می‌کنند. این هم یکی از حوادث بسیار برجسته است که خدای متعال منّت گذاشته بر ما و این حادثه را برای ما خلق کرده است. این شد یک نماد». ایشان با آن بصیرت و نورانیتشان ماجرای اربعین در چهار یا پنج سال اخیر را متفاوت از قبل می‌دانند و آن را یک پدیده جدید الهی بر می‌خوانند و می‌فرمایند: «همیشه اربعین پیاده‌روی بود، اما این حرکت عظیم که یک نماد بسیار زیبا و پرشکوهی از حضور پیروان اهل‌بیت(ع) و علاقمندان به اهل‌بیت(ع) است، این نبود، ما این را نداشتیم. این را خداوند متعال در اختیار ما گذاشت. خدا را بایستی شاکر باشیم». ای کاش بزرگان و مسئولان و خود ما، حقیقتاً پیرو ولایت فقیه بودیم و دیدگاه‌مان نسبت به امور مختلف از جمله اربعین را از ایشان می‌گرفتیم.

هنوز پدیده شهید حججی از خاطرمان محو نشده، آن پدیده چه بود؟ آیا توانایی­‌های آن شهید باعث شد که او اینقدر تأثیرگذار شود یا اینکه دستی و دقیق‌تر این که نوری پشت این ماجرا بود؟ قطعاً دلیل اصلی، با وجود خصوصیات بسیار زیبای این شهید عزیز، ویژگی‌های فردی شهید حججی نبود و چنین فرضی درست نیست. به قول رهبر معظم انقلاب، ما شهدای به مراتب مظلوم‌تر از شهید حججی را در راه خدا تقدیم کردیم، اما خدا می‌خواست ماجرای ایشان پررنگ شود. پس آن پدیده تبعه چه بود؟ به هر صورت، اگر اربعین با خواست خدا و به وسیله نور برپا شده است و اگر خدا را خدای ساعت­‌ساز نمی‌بینیم، باید از این پدیده الهی الگو بگیریم. چرا از آن الگو نمی‌گیریم و خود و جامعه را با آن جلا نمی‌‌دهیم؟!

روی سخن شما با مسئولاناست؟

قدیریان: بله؛ امسال به لطف خدا تعدادی از مسئولان در راهپیمایی شرکت کردند و ان‌شاءالله تلاش کرده‌­اند تا اربعین و این آیه الهی را درک کنند. حال اگر چنین است، باید از این جامعه اربعینی الگو بگیرند و آموزه‌های خود را که عموماً برگرفته از تفکر و منظر غربی است کنار گذاشته و الگوی خود را نه بر اساس مفاهیم غربی، بلکه بر اساس خواست خدا بسازند؛ خدایی که زنده و مالک آسمان‌ها و زمین است. مقام معظم رهبری در این باره این‌گونه سفارش می‌کنند: «از جمله شکر این حادثه راهپیمایی این است که آن روحیات را، آن حالات را که در این دو سه روزی که مشغول راهپیمایی بودید، آن‌جا مشاهده کردید، یا احساس کردید، در خودتان نگه دارید. آن برادری، آن مهربانی‌ را، آن توجه به ولایت را، ... در همهامور زندگی باید این را دنبال کرد. این می‌شود شکر».

ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در پایان اگر نکته‌ای هست بفرمایید.

قدیریان: حقیقت این است که اگر اربعینیون، طالب رفتارهای ارزشی هستند و در آن روزها تلاش می­‌کنند به اعمال ارزشی بها دهند، به این دلیل است که بر طبق آیات نور مشمول رفعت شده‌اند و از زمین کنده شده‌اند «فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَنْ تُرْفَعَ». ایشان مصداق بسیار روشنی برای آیات نور شده‌­اند. آن‌ها با حرکت به سوی امام به خانه‌­­ای پا می­‌گذارند که خاصیت رفعت دادن دارد. خداوند مردم اربعینی را به دلیل قدم گذاشتن در مسیری که به امام ختم می‌­شود، به وسیله نورش هدایت می‌کند و ایشان را وارد نور آسمان‌ها و زمین می‌کند. ایشان هرچه به امام نزدیک‌تر شوند خداوند بیشتر اوجشان می‌­دهد و آسمانی می‌شوند. به نظر می‌رسد که چاره‌ای نیست و ما باید به سمت فهم نور امام(ع) حرکت کنیم. آشنایی با نور اهل‌بیت (ع) (معرفت بالنورانیة)، ‌معرفتی است که مولا علی (ع)، شیعیان و مومنان را به آن سفارش کرده‌اند و آن را امری واجب دانسته‌اند. باید برای مسولان نظام دعا کنیم که بتوانند همچون جامعه اربعینی که به سوی امام حرکت می‌کنند، تصمیمات خود را، «به سوی امام» شکل دهند و از این موهبت الهی الگو بگیرند و آن را صرفاً یک رفتار عبادی و در چهارچوب عبادت فردی ندانند.

منبع: تسنیم