تمایل چینی‌ها برای باستان‌شناسی زیر آب در ایران
یانگ از سازمان دولتی میراث‌فرهنگی و موسسه ملی باستان‌شناسی زیر آب چین به‌عنوان دو سازمانی نام برد که در کشور چین در زمینه میراث‌فرهنگی فعالیت می‌کنند.
به گفته او، همه کارهای مربوط در زمینه میراث‌فرهنگی اعم از مرمت، حفاظت، باستان‌شناسی در سازمان دولتی میراث‌فرهنگی چین انجام می‌شود.
وی همچنین از وجود دپارتمانی در سازمان دولتی میراث‌فرهنگی خبر داد که در زمینه حفاظت از میراث‌فرهنگی فعال است.
یانگ با اشاره به این که موسسه ملی باستان‌شناسی زیر آب چین به طور مستقیم با سازمان دولتی میراث‌فرهنگی کار می‌کند، گفت: «این موسسه از نظر ساختاری شبیه موسسه ملی زیر آب فرانسه است با این تفاوت که موسسه فرانسوی زیرنظر وزیر فرهنگ فعالیت می‌کند.»
وی در ادامه میراث‌فرهنگی تاریخی سیراف را بسیار درخشان دانست و خواستار فعالیت در بخش ساحلی و داخل آب یکی از دو منطقه مهرویان و نجیروم شد.
وی افزود: «نجیروم از نظر باستان‌شناسی بسیار بکر است و تاکنون کسی در آنجا کار نکرده است.»
رئیس موسسه ملی میراث‌فرهنگی زیرآب چین مهرویان را نیزبه این دلیل بسیار مهم دانست و گفت: «همه لایه‌نگاری‌های مربوط به قرون 9 تا 15 بندر مهرویان حاکی از تداوم وجود سفال‌های سلادون (سفال‌های چینی سبز رنگ) است این در حالی است که کمتر کسی تاکنون روی این منطقه کار کرده است.»
وی در ادامه خواستار تبادل دانشجو و کارشناس بین ایران و چین در راستای مطالعات بیشتر در حوزه های مختلف باستان‌شناسی شد.
وی با اشاره به سابقه بلندمدت رابطه ایران و چین گفت: «دانش‌آموزان چینی در کتاب‌های درسی درباره این رابطه می‌آموزند؛ به‌طور مثال در کتاب‌ها از سکه‌های نقره ایرانی نام برده می‌شود.»
وی ابراز امیدواری کرد: «همکاری‌های مشترک ایران و چین بتواند شناخت، تفاهم و دوستی را حداقل بین دانشمندان دو کشور بیشتر کند.»
لزوم همکاری‌های مشترک بین چین و ایران
سیدمحمد بهشتی، رئیس پزوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی با اشاره به سابقه طولانی ارتباطات ایران و چین گفت: «این در حالی است که متاسفانه در قرون اخیر تقریبا ارتباطات این دو کشور قطع بوده است.»
وی با تأکید بر لزوم رفع این فراموشی گفت: «زدودن این فراموشی با همکاری‌های مشترک بین دو کشور امکان‌پذیر خواهد شد.»
وی در ادامه توضیحاتی درباره فعالیت‌های پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری داد و گفت: «این پژوهشگاه در همه رشته‌های مرتبط با موضوع میراث‌فرهنگی فعالیت می‌کند.»
بهشتی با اشاره به این که جمع پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و معاونت میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تقریبا همه فعالیت‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی را پوشش می‌دهند، گفت: «این در حالی است که معاونت میراث‌فرهنگی اغلب در زمینه حفاظت و معرفی کار می‌کند و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، عهده‌دار پژوهش است.»
وی باستان‌شناسی، زبان‌های باستانی، گویش‌های رایج، کتیبه‌ها و متون، تاریخ معماری و شهرسازی، مردم‌شناسی، پژوهش درباره حفاظت، میراث طبیعی و هنرهای سنتی را جمله رشته‌های مورد پژوهش در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اعلام کرد و افزود: «همه موضوعاتی که از زوایای مختلف به نوعی به موضوع میراث‌فرهنگی اعم از ملموس و غیرملموس می‌پردازد، در حوزه فعالیت پژوهشگاه محسوب می‌شود.»
وی با بیان این نکته که همکاری ایران و چین می‌تواند تنها به باستان‌شناسی زیر آب محدود نباشد، گفت: «اگر چین آمادگی داشته باشد ما علاقه‌مند هستیم در همه زمینه‌های یاد شده با چین همکاری‌های مشترک داشته باشیم.»
بهشتی با اشاره به این که بخش قابل توجهی از ارتباطات ایران و چین، دریایی بوده است، یکی از زمینه‌های مهم همکاری دو کشور را در زمینه باستان‌شناسی به ویژه باستان‌شناسی زیر آب دانست و گفت: «همکاری در زمینه باستان‌شناسی زیر آب در ایران یا باستان‌شناسی زیر آب در چین الویت دارد.»
وی کشور ایران را در زمینه باستان‌شناسی زیر آب بسیار جوان دانست و گفت: «باید توانمندی‌های خود را در این زمینه افزایش دهیم و همکاری مشترک با چین در قالب انعقاد تفاهم‌نامه و تعریف پروژه‌ها برای توسعه باستان‌شناسی زیر آب بسیار کمک کننده خواهد بود.»
ایجاد پایگاهی از دریای عمان تا خلیج فارس
محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم در سخنانی با اشاره به انجام تحقیقات اندک از سواحل عمان تا خلیج فارس، بر لزوم گسترش این بررسی‌ها تاکید کرد و گفت: «امروزه در حالی بحث توسعه و طرح‌های عمرانی موجود در این مناطق مطرح می‌شود که هنوز شناخت اندکی از این مناطق داریم.»
وی تأکید بر اهمیت میراث زیر آب و میراث دریا گفت: «این دو با هم در ارتباط بوده و برای فهم و شناخت آنها باید توامان زیرآب و کنار ساحل را مورد بررسی و مطالعه قرار داد.»
وی با اشاره به عضویت ایران در کنوانسیون میراث زیرآبی یونسکو، از اختصاص بودجه‌ای ویژه برای توسعه فعالیت‌ها در حوزه میراث دریا و زیرآب و برگزاری کارگاه‌های مختلف در سطح منطقه و جهانی خبر داد.
طالبیان با اشاره به فعالیت‌های چندرشته‌ای در پایگاه‌ها گفت: «در حال حاضر بیش از 90 پایگاه در حال فعالیت هستند.»
وی همچنین از ایجاد پایگاه‌هایی از دریای عمان تا خلیج فارس خبر داد و گفت: «سه پایگاه زیر نظر این پایگاه در استان‌های سیستان و بلوچستان (احتمالا در چابهار) ، بوشهر (احتمالا در کنگ) و هرمزگان (احتمالا در سیراف) فعالیت خواهند داشت.»
باستان‌شناسی زیر آب در ایران
حسین توفیقیان، باستان‌شناسی که کاوش‌های باستان‌شناسی در سواحل دریای خزر و خلیج فارس انجام داده است، نیز در این دیدار با اشاره به بررسی‌های انجام شده باستان‌شناسی و غواصی در سیراف گفت: «در این بررسی‌ها تعدادی لنگرهای سطحی به دست آمد و هیچ‌گونه معماری یا بقایای معماری کشف نشد.»
وی از بررسی سواحل بوشهر در تابستان سال گذشته خبر داد و گفت: «در این بررسی پراکندگی سفال و تعداد زیادی سفال شاخص دوره ساسانی شناسایی شد که در حال مطالعه است.»
وی با اشاره به کشف یک نمونه لنگر سنگی و خمره‌ها گفت: «سفال‌های اژدری در بندر مهرویان، سیراف و بندر ریگ وجود داشتند.»
توفیقیان درباره نوشته‌های روی سفال‌ها نیز گفت: «فردی که این سفال‌ها را قیراندود کرده علایمی را روی این سفال گذاشته است که هم اکنون در حال بررسی آن هستیم.»
وی در ادامه به شناسایی خمره تدفین در گورستان شهاب بوشهر اشاره کرد.
این باستان‌شناس درباره بررسی جزایر هنگام، هرمز، لارک و قشم گفت: «سواحل پیرامون قلعه پرتغالی بررسی ابتدایی و تعدادی کشتی‌های فلزی و گلوله‌های فلاخن پیدا شد که آخرین یادگاری‌های جنگ یک‌ماهه امام‌قلی‌خان سردار صفوی با نیروهای پرتغالی بود که در آب‌های خلیج فارس شناسایی شد.»
وی به بررسی بند میزان شوشتر به‌کمک غواصان حرفه‌ای و گروه باستان‌شناسی زیرآب و مشخص کردن آسیب‌های وارده روی نقشه اشاره کرد.
توفیقیان افزود: «با توجه به شکاف دیواره غربی دریاچه تخت سلیمان، ما بررسی‌های زیر آب را برای تخمین احتمال خطر از داخل آب بررسی کردیم که خوشبختانه مشکلی وجود نداشت.»
وی با اشاره به بالا و پایین رفتن سطح آب در حوزه دریای خزر و نبود بادهای منظم گفت: «تاریخ دریانوردی در این دریاچه شفاف نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری است چرا که براساس منابع تاریخی قبل از دوره صفویه تجارت و کشتیرانی در این دریاچه نداریم.»
وی افزود: «مطالعات باستان‌شناسی زیرآب دریای خزر بیشتر در کشور آذربایجان بوده است و در بخش ایرانی پراکندگی چند کشتی شکسته در خط ساحل و بنادر تاریخی را داریم.»
توفیقیان در ادامه به توضیح بررسی‌های انجام‌شده روی کشتی‌ها پرداخت و افزود: «کشتی قورق، نخستین کشتی شناسایی‌شده در دریاچه کاسپین است که کارهای مطالعاتی روی آن انجام شده است و تاریخ‌گذاری آن براساس منایع تاریخی می‌تواند از صفویه تا قاجار باشد.»
این باستان‌شناس با اشاره به مطالعه قایق‌های سنتی در سواحل دریای مازندران، از شناسایی یک و نیم کیلومتر از دیوار تمیشه در داخل خلیج گرگان خبر داد و گفت: «این شناسایی نتیجه مطالعات تیم مشترک دیوار بزرگ گرگان با یک گروه انگلیسی و بررسی ژئوفیزیک خشکی و دیوار زیر آب گرگان بود.»
وی به کشتی رافائل در جنوب ایران اشاره کرد و گفت: «این کشتی با 286 متر طول و 13 طبقه به تایتانیک ایران معروف است که قبل از انقلاب خریداری و زمان جنگ مورد اصابت قرار می‌گیرد و در نهایت به‌دلیل یک تصادف هم اکنون در عمق 7 تا 32 متر خلیج فارس روبه‌روی شهر بوشهر زیر آب است و تبدیل به یک کلونی بسیار بزرگ برای محیط زیست شده است.»
وی در ادامه بر لزوم پیشگیری از تخریب بیشتر این کشتی به عنوان یک اثر منحصر‌به‌فرد تأکید کرد.
توفیقیان به نخستین ناو جنگی ایران در دوره ناصرالدین شاه به‌نام پرسپولیس نیز اشاره کرد که توسط نیروی دریایی بیرون آورده شده و هم‌اکنون در محوطه پادگان نیروی دریایی در وضعیت نامساعد قرار گرفته است.
انتهای پیام/