چشم اقتصاد به در سرمایه‌گذاری‌های خارجی خشک می‌شود

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا-احمد کریمی: صفر تا 100 وضعیت جهانی محیط کسب‌وکار در دنیا بر 10 شاخص «شروع کسب‌وکار»، «شرایط اخذ مجوز ساخت»، «دسترسی به برق»، «ثبت مالکیت»، «اجرای قراردادها»، «سهولت پرداخت مالیات»، «اخذ اعتبارات»، «تجارت فرامرزی»، «حمایت از سرمایه‌گذاران خرد» و «ورشکستگی و پرداخت دیون» استوار است.

در گزارش سال 2017 بانک‌جهانی، ایران در میان 190 کشور دنیا در رتبه 120 قرار گرفته و تنها اصلاح ثبت شده در این گزارش برای ایران، بهبود و توسعه پنج واحد تجاری بود که تبعات آن در کاهش اندک زمان صادرات و واردات قابل مشاهده است، اما با توجه به بهبود سایر کشورها در این موضوع، رتبه ایران در نماگر تجارت فرامرزی از 167 به رتبه 170 در سال 2017 تنزل یافته است.

از سال 2015 روند روبه بهبودی در رتبه ایران در گزارش کسب و کار بانک جهانی آغاز شد به طوری که رتبه ایران از 152 در سال 2014 به رتبه 118 در سال 2016 ارتقا یافت. بررسی گزارش‌های سال های 2014 تا 2017 بانک جهانی نشان می‌دهد در این دوره تنها سه مورد اصلاح در گزارش‌های انجام کسب‌و‌کار برای ایران ثبت شده و بخش عمده تغییر رتبه ایران در این سال ها به دلیل بازنگری در داده‌ها اتفاق افتاده است.

گزارش اخیر بانک‌جهانی، خبر از سقوط چهار پله‌ای رتبه ایران از نظر شاخص سهولت کسب‌وکار نسبت به سال گذشته می‌دهد و این درحالی است که فاصله ایران از شاخص پیشرو نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

در این گزارش ذکر شده نظر به اینکه هر ساله تغییرات جزئی یا عمده در متدولوژی بانک جهانی برای محاسبه زیرشاخص‌های سهولت کسب و کار اعمال می‌شود، باید توجه داشت که رتبه‌های گزارش 18-2017 صرفا با رتبه‌هایی مورد مقایسه قرار گیرند که با متدولوژی جدید بانک جهانی تطبیق داده شده‌باشند. بنابراین با توجه به اینکه بانک‌جهانی در گزارش اخیر خود، تنها امتیاز کشورها در سال گذشته را بر اساس متدولوژی جدید اعلام کرده، در این گزارش، رتبه کشورها در سال گذشته بر اساس امتیازات اصلاحی اعلام شده از سوی بانک جهانی محاسبه و با سال جاری مقایسه شده است.

فاصله ایران از شاخص پیشرو

فاصله ایران از شاخص پیشرو در گزارش 2018 بانک جهانی، عمدتاً به واسطه عملکرد بهترش در زمینه اخذ اعتبارات بهبود یافته است.

بانک‌جهانی از اقدام صورت گرفته برای گزارش‌گیری از خردفروشان خودرو در زمینه پرداخت‌های اعتباری به منظور تسهیل دسترسی به اطلاعات اعتباری، به‌عنوان مهم‌ترین اقدام اصلاحی ایران در جهت تسهیل کسب‌وکار یاد کرده است.

اتخاذ چنین اصلاحاتی منجر به بهبود هفده پله‌ای جایگاه ایران از نظر اخذ اعتبارات در میان 190 کشور و کاهش فاصله از شاخص پیشرو است.

رتبه‌های ضعیف‌تر از ایران به جمع 100 رتبه برتر راه یافتند

تضعیف رتبه ایران علی‌رغم بهبود فاصله آن از شاخص پیشرو، نشان می‌دهد برخی کشورها در مقایسه با ایران عملکرد بهتری داشته‌اند و فاصله آنها از شاخص پیشرو به مراتب بیشتر از ایران کاهش یافته است؛ از جمله این کشورها می‌توان به تاجیکستان و هند اشاره داشت.

هند از جمله کشورهایی بوده که در این گزارش، عملکرد قابل توجهی را از خود به نمایش گذاشته و در گزارش سال 2017، از نظر شاخص سهولت کسب و کار، سه پله پایین‌تر ار از ایران بود اما اکنون در گزارش 2018 در میان 100 کشور برتر قرار گرفته است.

عدم تغییر وضعیت ایران در چهار زیرشاخص سهولت کسب و کار

فاصله ایران از شاخص پیشرو در زیرشاخص‌های حمایت از سرمایه‌گذاران خرد، سهولت پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی و اجرای قراردادها نسبت به سال قبل تغییر نکرده و رتبه ایران در این زیرشاخص‌ها نیز به واسطه عملکرد بهتر سایر کشورها تضعیف شده است.

چگونگی رشد هندی‌ها در شاخص‌های سهولت کسب‌وکار

تجربه موفق هند در بهبود موقعیت این کشور در شاخص سهولت کسب و کار بانک جهانی، علی رغم کاهش چشم انداز رشد اقتصادی این کشور در سال 2017، از موضوعات مهم و در خور تامل است.

تعیین درست اهداف و استراتژی و همچنین برنامه صحیح برای اجرای اصلاحات اقتصادی ضمن تلاش و پیگیری برای انجام آنها از خصوصیات بارز و تحسین بر انگیر دولت هند بوده چرا که بدون تردید انتخاب رویکرد بلند مدت در برنامه های اصلاحی یک دولت، ترجیح منافع بلندمدت پایدار به جای منافع موقتی و بسنده نکردن به رشدهای بالای کم دوام، از جمله مواردی است که عقب‌ماندگی و درجا زدن سایر اقتصادها را در برابر اقتصادهای منسجی که منطق اقتصادی همراه با بهبود سطح رفاه جامعه و بهبود واقعی منزلت آنها در جوامع بین المللی حاکم است را دلالت و پشتیبانی می کند.

بهره‌وری از ایران رخت بر بسته است

محسن بهرامی‌ارض‌اقدس رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران در این رابطه به خبرنگار اقتصادی آنا گفت:‌بهره‌وری در چند سال گذشته از اقتصاد ایران رخت بر بسته و باید با تسهیل شرایط کسب‌وکار و همچنین تسهیل قوانینی نظیر مالیات و تامین اجتماعی به سمت تسهیل شرایط تولید حرکت کرد.

وی ادامه داد:‌ بنگاه‌های کوچک و متوسط طی سال‌های گذشته در مراحل پیش‌تولید، تولید تخصصی و پساتولید با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده چرا که «تامین مواد اولیه مناسب»، «تولیدات تخصصی و طبق سلیقه مشتری» و البته در آخر «بازاریابی و عرضه به بازار داخلی و خارجی» به شکل مطلوبی صورت نمی‌گیرد و در بسیاری از مواقع حتی کالاهای تولیدی در همان بخش سوم، تبدیل به کالا رسوبی کارخانه‌ها می‌شود.

وی تاکید کرد: در چنین وضعیتی که شرایط بنگاه‌های اقتصادی برای تولید مساعد نیست، نمی‌‌توان انتظاری مبنی بر ورود سرمایه‌گذاران خارجی داشت چرا که این سرمایه‌گذاران ابتدا به لیست جهانی ایران در تمامی حوزه‌های اقتصادی نگاه کرده و پس از بررسی‌های اساسی تصمیم‌ می‌گیرند که به ایران بیایند یا خیر.

تاثیرات منفی رتبه کسب‌وکار ایران در ورود سرمایه‌گذاران خارجی

محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نیز در همین خصوص گفت:‌ رتبه‌بندی بین‌المللی بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی و به‌طور کلی تجارت خارجی هر کشور و روابط اقتصادی بین‌المللی کشورها با هم تأثیرگذار است.

وی افزود: قطعا 4 پله نزول ایران در فضای کسب‌وکار جهانی بر روابط اقتصادی بین‌المللی ایران تأثیرگذار است.

لاهوتی مشکلات داخلی را در این رتبه دخیل دانست و تاکید کرد: اگر در بحث تأمین اجتماعی و مالیات‌ها یک مقدار برای فعالین اقتصادی کشور از جمله تولید‌کنندگان و صادرکنندگان، تسهیلات ایجاد شود، رتبه جهانی فضای کسب و کار ایران می‌تواند به راحتی به 80 تا 70 برسد.

لاهوتی گفت: کاهش رتبه فضای کسب و کار قطعا روی سرمایه‌گذاری داخلی تأثیرگذار است چرا که نه تنها سرمایه‌گذاران خارجی حتی سرمایه‌گذاران داخلی نیز در این فضا احساس امنیت نمی‌کنند.

خوشبین به افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در اقتصاد نیستیم

ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا با اشاره به معایب افزایش رتبه جهانی کسب‌وکار ایران، اظهار کرد: درزمینهٔ جذب سرمایه‌گذاری نیز به دلیل تغییر پی‌درپی قوانین کسب‌وکار و چالش‌های سیاسی هنوز قادر به اطمینان‌بخشی لازم به متقاضیان سرمایه‌گذاری در فضای کسب‌وکار کشور نبوده‌ایم و هنوز اقدام چشمگیری که ریسک سرمایه‌گذاری در بخش تولید را کاهش دهد، توسط دستگاه‌های ذی‌ربط صورت نگرفته و تا زمانی که این تنگناها مرتفع نشود نمی‌توان انتظار رونق تولید در بنگاه‌های صنعتی حتی با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت را داشت.

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران افزود: معتقدم سال‌هاست که بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران به فراموشی سپرده‌شده و بیش از 85 درصد این واحدها یا تعطیل‌شده‌اند یا زیر 50 درصد ظرفیت تولید می‌کنند.

روغنی گلپایگانی تاکید کرد: طبیعتا این موضوع از چشم هیات‌های تجاری که در رفت‌وآمد برای بررسی شرایط اقتصاد ایران هستند، پنهان نمی‌ماند و عملا اقتصادمان از ورود سرمایه‌گذاران محروم می‌ماند.