رویای آشفته دلار تک نرخی

به گزارش خبرنگار اقتصادی آنا، در 39 سال گذشته همواره قیمت ارز بانکی با قیمت ارز در بازار آزاد متفاوت بوده است. با این حال در همه این سال‌ها قیمت ارز شیبی صعودی داشته به طوری که دلار بانکی از قیمت 7 تومان در سال 57 به 3500 تومان در این روزها رسیده و در بازار آزاد نیز قیمت‌ها از 10 تومان به بالای 4 هزار تومان پرواز کرده است.

اگرچه در این سال‌ها قیمت دلار بانکی و دلار آزاد به موازات هم افزایش پیدا کرد اما در برخی مواقع این فاصله کم شد که همین امر امید را برای تک نرخی شدن دلار بیشتر می‌کرد.

به طور مثال در سال 71 که قیمت دلار بانکی جهشی 140 تومانی را تجربه کرد،‌ فاصله قیمت دلار بانکی با بازار آزاد تنها 4 تومان شد.

اما مجددا با ثابت نگه داشتن قیمت دلار بانکی،‌ رشد قیمت‌ها در بازار آزاد ادامه پیدا کرد تا آنجا که در سال 80 و پس از آنکه 8 سال قیمت دلار بانکی بر روی عقربه 175 تومان ثابت بود،‌ قیمت در بازار تهران به نزدیکی 800 تومان افزایش پیدا کرده بود.

در سال 81 مجددا برای نزدیکی قیمت دلار در بازار آزاد و دلار بانکی و به منظور تلاش برای تک‌نرخی‌شدن قیمت دلار، ‌جهش قیمتی 600 تومانی را در قیمت دلار بانکی شاهد بودیم.

اگرچه بعد از این تلاش هم قیمت دلار تک نرخی نشد اما فاصله دو قیمت دلار، ‌به چند تومان محدود شد. به طور مثال در سال 84 درحالی که قیمت دلار بانکی 902 تومان بود، دلار در بازار آزاد 904 تومان داد و ستد می‌شد.

این روند و حفظ قیمت دلار در کانال 900 تومانی تا سال 88 ادامه پیدا کرد. اما در این سال بود که دلار در بازار آزاد 4 رقمی شد و به بالای 1000 تومان رسید.

روند افزایش قیمت دلار در آن سال‌ها آنچنان قدرت گرفته بود که در سال 89،‌ دلار بانکی نیز به بالای هزار تومان افزایش پیدا کرد.

با وجود جهش‌های قیمتی در سال‌های بعد، ‌اما اوج افزایش قیمت دلار به سال 91 باز می‌گردد. به طوری که قیمت این ارز در سال 91 در بازار آزاد بین 1500 تا 3800 تومان در نوسان بود و این در حالی بود که دلار در سیستم بانکی 1226 تومان قیمت گذاری می‌شد.

بعد از سال 91 نیز شیب افزایش قیمت چه در خصوص دلار بانکی و چه در بازار آزاد ادامه‌دار بود تا سرانجام در ماه گذشته قیمت دلار به بالای 4 هزار تومان رسید و قیمت دلار بانکی نیز به پیروی از آن با افزایش قیمت همراه بود.

افزایش قیمت دلار در یک ماه اخیر سبب شد تا دوباره بحث لزوم تک‌نرخی‌شدن قیمت دلار بر سر زبان‌ها بیافتد زیرا به عقیده اکثر کارشناسان اقتصادی هر کالای دو نرخی فساد‌زاست و می‌تواند زمینه رانت را در اقتصاد فراهم کند.

با این حال اگرچه چندین سال است که از رویای دلار تک نرخی در اقتصاد ایران صحبت می‌شود اما در راه اجرای آن ابهامات فراوانی وجود دارد.به طور مثال مشخص نیست قیمت دلار پس از تک‌نرخی‌شدن چگونه تعیین خواهد شد.

غلامحسین شافعی،‌ رئیس اتاق بازرگانی ایران، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آنا در خصوص قیمت‌گذاری دلار پس از تک نرخی شدن گفته که در حال حاضر برای دلار تک‌نرخی نمی‌توان رقم تعیین کرد.

وی ادامه داد: به نظرم بهترین عددی که می‌توان برای آن در نظر گرفت و پیش از این نیز مطرح شده است، محاسبه نرخ تورم داخلی و خارجی است که می‌تواند قیمت واقعی نرخ ارز را مشخص کند.

با این حال نگرانی‌ها در این زمینه ادامه دارد. اکثر فعالان اقتصادی نگران این موضوع هستند که با آزاد شدن قیمت ارز و تک نرخی شدن دلار،‌ قیمت‌ها ناگهان جهش بزرگی را تجربه کنند، اگرچه بر این امر نیز تاکید دارند که ادامه مداخله دولت و اعلام نرخ دستوری را نیز راهکار مشکل نمی‌تواند باشد.

حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آنا گفته که مداخله دولت به این شکل در بازار و کنترل دستوری و مصنوعی قیمت ارز موضوعی است که در ایران و همه دنیا امر پسندیده‌ای نیست.

وی ادامه داد: دولت باید به دنبال یکسان سازی نرخ ارز برود و بالاخره شرایطی را فراهم کند تا قیمت ارز متاثر از بازار و نظام بازار باشد.

به گفته سلاح‌ورزی با وجود افزایش قیمت در مراحل اولیه آن، در میان مدت قیمت ارز به تعادل می‌رسد.

نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران افزود: قاعدتا قیمت ارز را بازار تعیین می‌کند. در مرحله اولیه قیمت‌ها به سمت قیمت فعلی بازار حرکت می‌کند و به یک تعادلی خواهد رسید و نوسانات آن متاثر از نظام عرضه و تقاضا و نظام اقتصادی خواهد بود.