شاه ایران برای «کندی» آرزوی مرگ کرد

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هفته گذشته اجازه انتشار ۲۸۰۰ پرونده مربوط به ترور جان اف کندی، از روسای جمهور پیشین این کشور را صادر کرد، اما او به دلیل «به خطر افتادن امنیت ملی» اجازه انتشار بقیه پرونده‌ها را نداد. در این خصوص با موشیک تمکین، استاد تاریخ و سیاست عمومی دانشگاه هاروارد گفت‌وگو کردیم.

ارزیابی اولیه شما از اسناد منتشر شده درباره ترور کندی چیست؟

بسیاری از اسناد حساس به درخواست سازمان‌های اطلاعاتی منتشر نشدند و قرار است بعد از بررسی‌های بیشتر در آوریل 2018 منتشر شوند. اسنادی که روز جمعه منتشر شد، اطلاعات بیشتری درباره طرح‌های سیا برای ترور فیدل کاسترو به دست می‌دهند. طرح‌هایی مثل ترور بیولوژیکی، اجیر کردن قاتل‌های حرفه‌ای، به کارگیری نظامیان و... برای ترور فیدل کاسترو به کار گرفته شده بود. البته مورخان، اطلاعات زیادی درباره تلاش‌ها برای ترور کاسترو دارند و این مسأله هم مشخص است سیا و دیگر سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا چند بار به‌طور مستقیم برای قتل کاسترو اقدام کرده بودند.

می‌دانیم محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران روابط خوبی با کندی نداشت و حتی در برخی منابع تاریخی ذکر شده که او آرزوی مرگ کندی را می‌کرد. آیا در اسناد موجود در خصوص ترور کندی می‌توان ردی از شاه مخلوع ایران هم پیدا کرد؟

ما هنوز مشغول بررسی اسناد هستیم و این مسأله زمان می‌برد. اما تا الان چیزی درباره شاه و به طور کلی ایران، در این اسناد مشاهده نکردیم. شاه شاید از کندی متنفر بود، اما بخوبی می‌دانست دلیل اصلی حضورش در قدرت، آمریکا و به‌طور خاص سازمان سیا بود که با همکاری و تشویق انگلیس اقدام به سرنگونی دولت مصدق کردند. شاه برای آمریکا هیچ‌گاه یک شخصیت مطبوع و قابل‌تحسین نبود، اما متحدی وفادار و قابل اتکا برای منافع آمریکا و غرب، آن هم در اوج جنگ سرد محسوب می‌شود.

به نظر شما این امکان وجود دارد جوامع اطلاعاتی آمریکا با انتشار مدیریت شده اسناد سری، تفسیر عامه از یک رویداد خاص را مطابق میل خود شکل دهند؟

ایالات متحده مثل خیلی از کشورهای غربی، شاهد تنشی قوی میان دستگاه امنیت ملی بسیار قدرتمند و سازمان یافته، از یکسو و تلاش‌ها برای ایجاد شفافیت و پاسخگویی از سوی دیگر است. سیا و اف‌بی‌آی اطلاعاتی را که می‌خواهند نشر دهند گزینش می‌کنند و دلایل خوبی هم برای این مسأله دارند. آنها می‌خواهند شیوه‌های کاری، اطلاعات و عملیات‌شان را پنهان نگه دارند. آنها وظیفه خود را حفظ امنیت و کمک به اهداف سیاست خارجی آمریکا می‌دانند.

اسنادی که بتازگی از ترور کندی منتشر شده‌، نشان می‌دهد اف‌بی‌آی و رئیس آن، جی ادگار هوور، خیلی علاقه داشتند افکار عمومی باور کند لی هاروی اسوالد تنها قاتل کندی بود. اما این مسأله لزوما به این معنا نیست که اف‌بی‌آی یا دولت دروغ می‌گفتند. این که اسوالد تنها قاتل کندی بوده می‌تواند حقیقت باشد و به احتمال زیاد هم همین‌طور بوده است. اما افکار عمومی آمریکا از دیرباز به فرضیه‌های جایگزین درباره این قتل و این که توطئه‌ای در کار بوده، علاقه داشتند. هرچه دولت بیشتر تلاش کرد تا اسناد و پرونده‌های مرتبط با قتل کندی را پنهان نگه‌دارد، این فرضیه‌ها نیز تقویت شده است. به همین علت برای رسیدن به حکمرانی خوب، بهتر است اطلاعات بیشتری را منتشر کنید. اما برای سازمان‌های اطلاعاتی سخت است که این را بپذیرند، زیرا سال‌هاست با فرهنگ رازداری عجین شده‌اند.

فرضیه‌های مختلفی درباره مرگ کندی و جنگ قدرت در درون نظام حاکم بر آمریکا وجود دارد. برخی معتقدند مرگ دیگر اعضای خانواده کندی، مثل قتل رابرت کندی، برادر جان اف کندی و مرگ پسر رئیس‌جمهور در یک سانحه هوایی نیز نشانه‌های یک جنگ خونین در درون ساختار قدرت ایالات متحده است. این فرضیه‌ها را تا چه حد معتبر می‌بینید؟ اسنادی که بتازگی منتشر شده‌اند می‌توانند در رد یا قبول این فرضیه‌ها موثر باشند؟

تئوری‌های توطئه زیادی در خصوص این قتل وجود دارد. یکی از مشهورترین آنها این است که لیندون جانسون، معاون کندی در ترور او نقش داشته است. فرضیه دیگر این است رسانه‌ها یا عناصر راست‌گرا یا کمونیست‌ها با حمایت مسکو این کار را کردند. مورخان و کارشناسان اما نسبت به این فرضیه‌ها بدبین هستند. قانع‌کننده‌ترین توضیحی که تا الان برای ترور کندی ارائه شده، هرچند ممکن است برای افرادی مثل رئیس‌جمهور ترامپ قابل قبول نباشد، این است که اسوالد از کسی دستور نگرفت و خودش به تنهایی اقدام کرد. تاکنون اسنادی که منتشر شده هیچ کمکی به تقویت فرضیه‌های مذکور نمی‌کند و فکر نمی‌کنم چیزی در این خصوص پیدا شود. حقیقت این است جنایات و توطئه‌ها بندرت روی کاغذ ثبت می‌شوند و مدرک مستدلی از آنها باقی نمی‌ماند.

منبع: جام‌جم