موانع جهانی شدن صنعت نشر ایران
علیرضا ربانی؛ مدیر انتشارات غزال جوان که سابقه قابل توجهی در حوزه تعامل با ناشران جهانی دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار آنا، نشر ایران را در ابتدای راه جهانی شدن عنوان کرد و گفت: متاسفانه باوجود تلاش‌های صورت گرفته هنوز شاهد حرکت سازنده‌‌ای در این زمینه نبوده‌ایم؛ چراکه همچنان مشکلات متعددی پیش روی جهانی شدن نشر ما قرار دارد.»
وی در تشریح مشکلات و موانع توضیح داد: «نخستین مشکل نشر ایران؛ رعایت نشدن قانون کپی‌رایت است و متاسفانه حتی به لحاظ ذهنی نیز این تفکر نزد بسیاری از ناشران وجود دارد که وقتی می‌شود کتاب‌های خارجی را بدون اجازه چاپ کرد، چه را باید حق رایت آن را بپردازیم؟ این مساله البته ابتدا در حوزه کتاب‌های دانشگاهی و منابع علمی رخ داد و در ادامه در تمام گرایش‌های نشر ما گسترش یافت.»
ربانی اظهار داشت: »برای جهانی شدن، به تعامل دوطرفه نیاز است اما اینکه ایران عضو معاهده برن نیست، مبادلات جهانی را بسیار سخت می‌کند. در چنین شرایطی روند تعامل با نشر جهانی، تنها در حد ناشرانی معدود و آن‌هم بسیار کند و پراکنده پیش می‌رود.»
مدیر نشر غزال جوان همچنین از نبود نظارت قانونی داخلی بر نشر انتقاد کرد و گفت: «برخورد با ناشران متخلف، بسیار ساده و سطحی است؛ به طوری که وقتی تخلف کپی‌برداری غیرقانونی یک ناشر مسجل هم می‌شود، تنها با یک برخورد ساده با او کنار می‌آیند؛ حتی برای تخلفاتی مثل انتشار غیر مجاز، بدون مجوز و فیپا و ... در حالی که این تخلفات باید به لغو پروانه نشر ناشران متخلف بینجامد اما به یک تذکر و نصیحت بسنده می‌کنند.»
وی ضمن بیان اینکه عدم انسجام نشر داخلی، مانعی بزرگ پیش روی جهانی شدن است، اظهار داشت: «نکته بعدی این است که مولف ایرانی، تجربه نوشتن برای مخاطب جهانی را ندارد. آثار ادبی قابل تامل ما عمدتا مربوط به سال‌ها قبل‌اند و چه از نظر حجم و چه از نظر موضوعات، قابل ارائه نیستند.»
ربانی ادامه داد: «آثار داستانی ما یا حالت اقتباسی دارند و یا خیلی دلی نوشته شده‌اند؛ یعنی مولف در نگارش آن‌ها به مخاطبان جهانی فکر نکرده و با شناخت بازارهای جهانی، به نوشتن رمان و داستان‌ها نپرداخته است.»
وی با اشاره به نقطه ضعفی دیگر، گفت: «تمام کشورهایی که توانسته‌اند در نشر جهان، موفق باشند، از حمایت‌های خاص دولتی برخوردار بوده‌اند. البته راه اندازی طرح گرنت که از سه سال اخیر با هدف حمایت از جهانی شدن آثار ایرانی استارت خورده اما روند رشد و گسترش آن خیلی دیر و کند بوده است. در حال حضر نیز وضعیت بودجه و نحوه پرداخت‌ها چندان روشن نیست و نمی‌دانیم در آینده چطور پیش خواهد رفت.»
مدیر انتشارات غزال جوان، درباره حرکت برخی از ناشران به شکل مستقل در رعایت کپی‌رایت و حضور در عرصه‌های جهانی، اظهار داشت: «ناشران ما در محیط بسته کشور کار کرده‌اند و با شیوه ارتباطات بین‌المللی آشنایی ندارند. به همین خاطر ورورد به این حوزه برای آن‌ها هزینه‌ها و مشکلاتی را به همراه دارد و چه بسا منجر به شکست آن‌ها شود.»
وی ادامه داد: «به همین خاطر آژانس‌های ادبی در سال‌های اخیر کار خود را شروع کرده‌اند و سعی می‌کنند در برقراری ارتباط به ناشران کمک کنند؛ که البته این کار نیز بسیار سخت و پرهزینه است؛ آنچنانکه خود ما آژانس ادبی‌مان را به دلیل هزینه‌های بالا، تعطیل کردیم.»
ربانی تاکید کرد: «بنابراین جهانی شدن نشر ایران، به حمایت‌های دولتی بیشتر و محسوس‌تری نیاز دارد. البته باید در نظر داشت که حمایت‌های دولتی، نباید به استقلال کار آژانس‌های ادبی خدشه‌ای وارد کند.»
این ناشر پیشکسوت، رفع مشکلات مطرح شده را مواردی در عرض یک‌دیگر خواند که بر هم تاثیر می‌گذارند. وی در این‌باره توضیح داد: «به عنوان مثال جهانی شدن نویسندگان ایرانی، نیازمند وجود بازاری جهانی است و از سوی دیگر داشتن نویسندگانی که مخاطب جهانی را می‌شناسد، از ملزومات جهانی شدن نشر کشور به شمار می‌آید.»
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با رفع مشکلات موجود، صنعت نشر ایران بتواند در سال‌های آینده جایگاه خوبی را در عرصه نشر جهان به دست بیاورد.
انتهای پیام/